Περίπτερα: Οι επιχειρήσεις των 3m2 - Μια αναδρομή στην ιστορία της νομοθεσίας, με αφορμή την κατάργηση περίπτερου στην παραλία της Αίγινας
Με αφορμή την εισήγηση της επιτροπής ποιότητας ζωής του δήμου Αίγινας προς το Δημοτικό Συμβούλιο για την κατάργηση της θέσης του περιπτέρου μπροστά από το διατηρητέο κτήριο του Βογιατζή καθώς και το σφράγισμα του περιπτέρου του κ. Γ. Σκλάβαινα που έγινε στις 18/10/2023 θα παραθέσουμε τους νόμους και τους κανόνες λειτουργίας των περιπτέρων.
Τα πρώτα περιπτερά εμφανίστηκαν στην Ελλάδα μετά την ήττα στον πόλεμο του 1897 στην επαρχεία ως ένας τρόπος ώστε οι τραυματίες και οι συγγενείς τους να έχουν μια αξιοπρεπέστερη ζωή. Στην αρχή επιτρεπόταν η πώληση μόνο ειδών καπνού και με το πέρασμα των χρόνων προστέθηκαν ζαχαρωτά, αναψυκτικά, γλυκίσματα και εφημερίδες. Το πιο γνωστό περίπτερο της Ελλάδας ήταν το “Μινιόν” που ξεκίνησε ως ένα απλό περίπτερο το 1934 και εξελίχθηκε στο πρώτο πολυκατάστημα της χώρας μας.
Οι άδειες για περίπτερα δίνονταν από το κράτος σε ανάπηρους πολέμου, συγγενείς θυμάτων πολέμων σε άμαχους τραυματίες πολέμου, σε συγγενείς άμαχων θυμάτων, σε ΑμεΑ και πολύτεκνους μαζί με το δικαίωμα να μπορούν να νοικιάσουν την επιχείρηση τους σε κάποιον άλλο (το 1971 το κράτος αναγνώρισε την συντεχνία ενοικιαστών περιπτέρων). Επιπλέον η άδεια του περιπτέρου μπορούσε να μεταβιβασθεί από αυτόν που την είχε πάρει είτε ως κληρονομιά είτε να πουληθεί. Το καθεστώς αυτό όμως άλλαξε το 2012 με τα περίπτερα να περνάνε στην ευθύνη των δήμων και τις άδειες λειτουργίας τους να ελευθερώνονται με το 30% να μοιράζεται από τους δήμους σε ΑμεΑ και πολύτεκνους με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν οφειλές προς τον δήμο και με βάση τα εισοδηματικά τους κριτήρια και το 70% στους δήμους όπου τις δημοπρατεί. Οι κάτοχοι των αδειών (πλειοδότες και δικαιούχοι) τις έχουν υπό την κυριότητά τους το πολύ για 10 χρόνια χωρίς το δικαίωμα της μεταβίβασης ή της ενοικίασης, με μια εξαίρεση στην περίπτωση θανάτου όπου οι κληρονόμοι του θανόντος μπορούν να συνεχίσουν την εκμετάλλευση της άδειας μέχρι να συμπληρωθούν τα 10 έτη εφόσον το επιθυμούν. Ο νόμος τροποποιήθηκε το 2014 όπου επιτράπηκε ξανά στους ΑμεΑ και στους ηλικιωμένους να νοικιάζουν τα περίπτερα για όσο καιρό κατέχουν την άδεια. Μία ακόμα αλλαγή στον νόμο είναι η κατάργηση του περιπτέρου με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου ύστερα από την εισήγηση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του δήμου προς αυτό.
Εκτός από την ισχύουσα νομοθεσία την λειτουργία των περιπτέρων ρυθμίζουν και τοπικοί κανονισμοί των δήμων που ανήκουν. Στον δήμο της Αίγινας από το 2020 ισχύουν οι εξής κανονισμοί:
- Επιτρέπονται : 1 ψυγείο, 1 ψυγείο παγωτών και 2 σταντ
- Η μεγίστη παραχώρηση είναι :
- 3m2 σε πλατείες ή πεζοδρόμια πλάτους άνω των 4m.
- 2m2 μπροστά από βιτρίνες και αλλού
- Απαγορεύονται οι διαφημίσεις
- Όλος ο εξοπλισμός να είναι εφαπτόμενος
- Προϋποθέσεις κυκλοφορίας πεζών
Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν σχεδόν 5.000 περίπτερα από 10.000 που υπήρχαν το 2010. Πολλά από αυτά έκλεισαν λόγο της ύφεσης της περιόδου 2010-2015 είτε λόγο της πανδημίας. Σύμφωνα με τον νόμο τα μη εκμεταλλεύσιμα περίπτερα ονομάζονται σχολάζοντα. Το αξιοσημείωτο είναι ότι από τότε που απελευθερώθηκαν οι άδειες δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την απόκτηση αδειών «σχολάζοντων» περιπτέρων με πολλά από αυτά να καταργούνται από τους δήμους με ίσως απώτερο σκοπό να να ανέβουν οι πλειοδοσίες για τα υπόλοιπα
Πολλοί τα θεωρούν ελληνικό φαινόμενο και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ελληνικής επιχειρηματικότητας αφού οι περιπτεράδες είναι επιχειρηματίες των οποίων τα καταστήματα δεν ξεπερνούν τα 3m2. Στο εξωτερικό δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο, ούτε καν στις χώρες τις Μέσης Ανατολής που είναι πιο διαδεδομένες οι υπαίθριες αγορές. Μεγάλο ποσοστό των ελλήνων τα θεωρεί κομμάτι της νεότερης ιστορίας μας και έχουν την πεποίθηση ότι η δραματική μείωση τους θα φέρει την εξαφάνισή τους. Για Αυτό τον λόγο είναι αντίθετοι στις καταργήσεις των σχολαζόντων περιπτέρων και πιστεύουν ότι κάποια από αυτά πρέπει να παραμείνουν σε κεντρικά σημεία. Μια παρόμοια πρόταση έκανε και ο υποψήφιος στις Δημοτικές εκλογές του προηγούμενου Οκτωβρίου με τον συνδυασμό «Μαζί! Μπροστά για την Αίγινα» Παναγιώτης «Πάρης» Κάτσος, προτείνοντας το περίπτερο στην παραλία της Αίγινας να γίνει τουριστικό και να δίνει πληροφορίες και φυλλάδια στους τουρίστες έχοντας την όψη που είχε στα μέσα του προηγούμενου αιώνα.
Σε μια οικονομία που που εξελίσσεται ταχύτατα εξαιτίας του εντόνου ανταγωνισμού και της τεχνολογικής προόδου άλλη μία μορφή επιχείρησης τείνει να εξαφανιστεί. Κάποιοι πιστεύουν πως η σημερινοί περιπτερούχοι είναι η τελευταία γενιά αυτού του επαγγέλματος και ότι με την συνταξιοδότησή τους θα χαθεί άλλο ένα επάγγελμα όπως οι καφεπαντοπώληδες. Επομένως για να αποφευχθεί αυτή η κατάσταση θα πρέπει ίσως να τροποποιηθούν ο νόμος και οι κανονισμοί λειτουργίας των περιπτέρων ώστε αυτά να εναρμονιστούν με τις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς αλλά και να εκμεταλλεύονται κατευθείαν από τους δήμους στους οποίους ανήκουν.
Ρεπορτάζ του Άγη Νταλαγιάννη
