Ένα μνημείο στα παράλια της Τουρκίας για τους «Ανταλλαγέντες και από τις δύο πλευρές»
Ένα αλλιώτικο μνημείο στη μνήμη «όσων έζησαν σαν ξένοι σε ξένο τόπο», των προσφύγων από τη μια στην άλλη μεριά του Αιγαίου, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής της 100χρονης πια Συνθήκης των Λωζάννης το 1923, βλέπει κανείς επισκεπτόμενος το απέναντι από τη Λέσβο μικρασιατικό Κιουτσούκουγιου.
Μια χυτεμένη σε μέταλλο και στην αιωνιότητα, οικογένεια με ένα ανδρόγυνο και δυο παιδιά αποβιβάζονται στην ακτή και στέλνουν 100 χρόνια μετά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης, ένα μήνυμα συναδέλφωσης.
Το μνημείο στήθηκε πριν από περίπου 10 χρόνια και στη βάση του γράφει στα ελληνικά, στα τούρκικα και στα αγγλικά «ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΝΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ» και στήθηκε στο Κιουτσούκουγιου με πρωτοβουλία του εκεί δήμου δεδομένου του ότι μεγάλο μέρος των κατοίκων του είναι ανταλλαγέντες στη βάση της Συνθήκης της Λωζάννης, Τούρκοι της Κρήτης. Ιδιαίτερη σημασία όμως, προσλαμβάνει το γεγονός της ύπαρξης ενός μνημείου που είναι αφιερωμένο σε ένα γεγονός που μέχρι πρόσφατα ήταν κυριολεκτικά «κρυφό» από τον τουρκικό λαό. Ουδέποτε στη γειτονική χώρα, αναφέρεται ότι από την Τουρκία σε εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης και των όσων προηγήθηκαν αυτής από τον Αύγουστο του 1922, ξεκληρίστηκε ένας ολόκληρος λαός. Κι αυτό το «ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ» αποτελεί μια έμμεση αποδοχή από την άλλη πλευρά, τη μοναδική ως σήμερα, των δεινών της Μικρασιατικής καταστροφής που ακολούθησε την Ελληνική Εκστρατεία στη Μικρά Ασία την περίοδο 1919 - 1922.
Ας σημειωθεί ότι στα αποκαλυπτήρια του μνημείου εκτός από τους Τούρκους κατοίκους είχαν παραβρεθεί και πολλοί κάτοικοι της Λέσβου. Ανάμεσα τους ο τότε βουλευτής Λέσβου της Νέας Δημοκρατίας Παύλος Βογιατζής, που σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής είχε πει ότι το πρωτότυπο αυτό μνημείο «μας θυμίζει τις ρίζες μας και τα λάθη που δεν πρέπει να επαναλάβουμε». Ιδιαίτερα φορτισμένος ήταν ο λόγος του εκπροσώπου της Κίνησης «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο» Απόστολου Κομνηνάκα. «Ίσως, ποιος ξέρει, το μεγαλείο της ψυχής που εκπέμπει αυτό το μνημείο να μας οδηγήσει στο μέλλον να στήσουμε και ένα άλλο κοινό μνημείο. Αφιερωμένο στους νεκρούς του πολέμου. Και από τις δυο πλευρές. Και αυτό το μνημείο να είναι το τελευταίο» είχε πει ο κ. Κομνηνάκας.
