BER – Η πτήση σας θα καθυστερήσει 13 χρόνια - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού

Στις 31 Οκτωβρίου του 2020 θα εγκαινιαστεί -εκτός απροόπτου- το νέο αεροδρόμιο του Βερολίνου, μετά από 10 αναβολές και οκταπλασιασμό του αρχικά προβλεπόμενου κόστους, για το φιλόδοξο σχέδιο που είχε εκπονηθεί μετά τη γερμανική επανένωση.

Αν κάτι τέτοιο είχε συμβεί σε κάποια χώρα του Νότου δε μπορώ να φανταστώ πόσες χιλιάδες ειρωνικά δημοσιεύματα θα είχαν πλημμυρίσει το γερμανικό Τύπο για την ανικανότητα, σπατάλη, έλλειψη προγραμματισμού, κακοδιαχείριση και φυσικά μπόλικα υπονοούμενα για διασπάθιση κοινοτικών κονδυλίων. Ομως το φιάσκο συνέβη στην Γερμανία και μάλιστα στην πρωτεύουσά της. Στο Βερολίνο. Μια μητρόπολη της Ευρώπης, που εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων του διχασμένου παρελθόντος της χρειάστηκε ακριβώς τριάντα χρόνια μετά τη γερμανική ενοποίηση για να αποκτήσει ένα αεροδρόμιο αντάξιο του μεγέθους της και της δυναμικής της.

Από τις 31 Οκτωβρίου του 2020 επιβάτες από όλο τον κόσμο θα μπορούν να κόβουν εισιτήρια και να κρεμούν αυτοκόλλητα στις αποσκευές τους με τον κωδικό «BER». Δίπλα στο παλιό και παρηκμασμένο, αλλά ακόμα σε λειτουργία παλιό αεροδρόμιο της Ανατολικής Γερμανίας, το Σένεφελντ, θα ξεκινήσει τη λειτουργία του το νέο αεροδρόμιο του Βερολίνου-Βραδεμβούργου, σε μια απόσταση 25 περίπου χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης. Παράλληλα θα φέρει και το όνομα του ιστορικού Βερολινέζου σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Βίλλυ Μπραντ.

Η ιστορία του όμως μπορεί να χαρακτηριστεί πολύ άνετα ως ένα από τα μεγαλύτερα αν όχι το μεγαλύτερο κατασκευαστικό σκάνδαλο της Ευρώπης, αφού η έναρξη της λειτουργίας του καθυστέρησε 13 χρόνια, μετά από 10 αναβολές και το κόστος του ξεπέρασε κατά οκτώ (8!) φορές τον αρχικό προϋπολογισμό, αγγίζοντας τα 7 δισ. ευρώ.

Χάθηκε το μέτρημα των... αναβολών

Η ιστορία ξεκινά κάπου στις αρχές της δεκαετίας του '90 όταν όλοι συμφωνούν ότι η νέα γερμανική πρωτεύουσα θα χρειαστεί ένα αεροδρόμιο αντάξιο της σημασίας της. Τελικά το 1996 επιλέγεται ο χώρος και η πρώτη κοστολόγηση μιλά για 800 εκατομμύρια ευρώ. Ως ημερομηνία εγκαινίων ανακοινώνεται το 2007, αλλά διάφορα νομικά προβλήματα οδηγούν ήδη από το 2002 στην πρώτη μετάθεση για το 2009. Αυτή τη φορά είναι το μοντέλο της συνιδιοκτησίας κράτους και ιδιωτικών επενδυτών, που αποδεικνύεται ως δυσλειτουργικό και προκαλεί την επόμενη αναβολή. Οι επενδυτές δεν έχουν αρκετό ρευστό ή μάλλον φοβούνται το ρίσκο και έτσι το ομοσπονδιακό κράτος αναλαμβάνει to 2003 την ευθύνη κατά 26% μαζί με τα κρατίδια του Βερολίνου και του Βραδεμβούργου από 37%.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μια νέα καθυστέρηση. Ο θεμέλιος λίθος μπαίνει το 2006 και ως ημερομηνία λειτουργίας ανακοινώνεται ο Νοέμβριος του 2011. Στο μεταξύ η απόφαση να «σπάσει» το έργο σε διάφορους εργολάβους έχει ήδη τριπλασιάσει το προβλεπόμενο κόστος στα 2,5 δισ. και προκαλεί και νέες χρονοτριβές.

Οι εργασίες πάντως προχωρούν και η άνθηση των αερομεταφορών αλλάζει τις προβλέψεις για τις ετήσιες αφίξεις από τα 22 στα 27 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως σε ένα Βερολίνο που «ξεχειλίζει» από παντού ακόμα και μέσα στην κρίση. Η επέκταση του έργου κρίνεται αναγκαία και ως νέα ημερομηνία λειτουργίας ανακοινώνεται το 2012.

Το προσκλητήριο της έπεσε απ' τα χέρια

Πραγματικά το έργο «τελειώνει» και οι προσκλήσεις για τα εγκαίνια, παρούσης της ίδιας της Ανγκέλα Μέρκελ στέλνονται για τις 24 Μαΐου του 2012. Ολοι είναι ευτυχισμένοι, εκτός από τους εμπειρογνώμονες, που ελέγχουν τα συστήματα ασφαλείας, κυρίως πυρασφαλείας και βρίσκουν το όλο έργο ακατάλληλο. Οι προσκλήσεις παίρνονται πίσω, διάφοροι σύμβουλοι και διευθυντές αντικαθιστώνται και αρχίζουν τα «μερεμέτια» σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί το σύστημα εξαερισμού και κυρίως της εξαγωγής καπνού σε περίπτωση πυρκαγιάς. Aνακοινώνεται νέα ημερομηνία για το 2013.

Στο μεταξύ όμως ανακαλύπτονται πόρτες που δεν ανοιγοκλείνουν, άχρηστα δωμάτια, λαβύρινθοι που καταλήγουν σε χώρους που δεν είναι καν στα αρχιτεκτονικά σχέδια και αρχίζει να επικρατεί ένας σχετικός πανικός. Στο μεταξύ έχει ήδη περάσει η επόμενη προβλεπόμενη ημερομηνία εγκαινίων (2016) και οι εκθέσεις λένε ότι και τα 28 εκατομμύρια αφίξεων, που είχαν τώρα υπολογιστεί ήταν λίγα.

Πάντως το 2018, μπορεί να αναβάλλεται εκ νέου το «άνοιγμα», αλλά οι εξωτερικοί χώροι του αεροδρομίου βρίσκουν χρήση. Η Volkswagen νοικιάζει τα πάρκινγκ για να «βολέψει» εκεί 8.000 οχήματα diesel με το πειραγμένο λογισμικό, που δεν ήξερε που να τα πάει.

Ουσιαστικά ένα μεγάλο κομμάτι εσωτερικά του κτηρίου ξανακτίζεται και ανακοινώνεται κάποια στιγμή εν μέσω των σχετικών σαρκαστικών σχολίων από έντυπα του χώρου στο εξωτερικό η νέα ημερομηνία εγκαινίων. Οκτώβριος του 2020. Στο μεταξύ βεβαίως έχει έρθει η πανδημία και ακόμα και το παλιό αεροδρόμιο στο δυτικό κομμάτι της πόλης, το Tegel, που θύμιζε περισσότερο αεροδρόμιο  κάποιας επαρχιακής κωμόπολης και δεν μπορούσε προ πολλού να ανταποκριθεί στις ανάγκες, φαντάζει τώρα αρκετό. Το σχέδιο είναι να κλείσει αν και όταν τελικά όλα πάνε καλά και μπει σε λειτουργία το BER. Γι αυτό και αναθεωρήθηκαν τα σχέδια, που ακούστηκαν για οριστικό κλείσιμο του εν μέσω της καραντίνας. Ο φόβος φυλάει τα έρμα και μέχρις ότου να αποδειχθεί ότι το νέο αεροδρόμιο πράγματι μπορεί να δουλέψει, οι αρμόδιοι προτιμούν να το κρατούν για backup. Προφανώς ούτε και οι ίδιοι το πιστεύουν ότι το όνειρο θα γίνει πραγματικότητα... Πάντως τα πρώτα «δοκιμαστικά» με μερικές εκατοντάδες εθελοντές φαίνεται να πηγαίνουν καλά, οι άδειες ασφαλείας από τις αρμόδιες υπηρεσίες έχουν δοθεί και οι αεροπορικές εταιρίες ήδη μετακομίζουν.