Τα Χριστούγεννα άλλοτε και σήμερα...
Μαζί με το χριστουγεννιάτικο δέντρο και τις μυρωδιές των γλυκών, ο νους των παλιών Σπετσιωτών γυρίζει στο παρελθόν, στις ένδοξες αλλά και στις μαύρες μέρες, θυμούνται, συζητούν, συγκινούνται...
Με τα πατροπαράδοτα χριστουγεννιάτικα έθιμα να παραμένουν πάντα ζωντανά στη μνήμη των Σπετσιωτών και στη ζωή πολλών νοικοκυριών, οι κάτοικοι του νησιού θα γιορτάσουν φέτος τα Χριστούγεννα με το βλέμμα στραμμένο στα παιδιά και στους μη έχοντες. Με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής θα δοθεί οικονομική ενίσχυση στους απόρους, σε συνεργασία με συλλόγους των Σπετσών, ενώ ο Πολιτιστικός Σύλλογος και ο Μουσικός Σύλλογος θα οργανώσουν εορταστικές εκδηλώσεις για όλους.
Για τα παιδιά ειδικότερα θα δημιουργηθεί από τον Δήμο Σπετσών παιδότοπος, ώστε να έχουν την ευκαιρία να παίξουν και να διασκεδάσουν στη διάρκεια των σχολικών διακοπών, και ασφαλώς δεν θα λείψει ο καθιερωμένος Αϊ-Βασίλης που θα μοιράζει δώρα στους μικρούς φίλους του. Παράλληλα, οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων των σχολείων του νησιού ετοιμάζουν εορταστικά παζάρια με προϊόντα κάθε είδους για τη συγκέντρωση χρημάτων και την ενίσχυση σχολικών δραστηριοτήτων.
Με το χριστουγεννιάτικο δέντρο να σηματοδοτεί τις γιορτινές μέρες και τις μυρωδιές των γλυκών να αναδίδονται από παντού, προετοιμάζοντας την ατμόσφαιρα για την ημέρα των Χριστουγέννων, ο νους των παλιών Σπετσιωτών γυρίζει στο παρελθόν, στις ένδοξες αλλά και στις μαύρες μέρες, θυμούνται, συζητούν, συγκινούνται, θυμώνουν και, τελικά, νιώθουν υπερήφανοι, γιατί μέσα από τις κακουχίες ο τόπος έβρισκε τρόπο να βγει νικητής.
Τα Χριστούγεννα έφερναν πάντα στο νησί τους ξενιτεμένους, ακόμη και τότε που η ζωή των Σπετσών ήταν περιορισμένη στο Καστέλι με τις τρεις βυζαντινές εκκλησίες: την Παναγία ή Κοίμηση της Θεοτόκου, με τις παλιές αγιογραφίες, που ήταν η μητρόπολη του νησιού, την Αγία Τριάδα, με το περίφημο τέμπλο της, και τον Ταξιάρχη.
Οι γειτονιές ζωήρευαν, γέμιζαν παιδιά με φωνές και γέλια, τα διάφορα ομαδικά παιχνίδια έδιναν κι έπαιρναν, ο κύκλος, το πάρτα όλα, οι γυάλες, τα καρύδια, τα βολάκια, τα μήλα, τα κεραμιδάκια...Τότε υπήρχαν μετόχια και ιδιοκτησίες που δώριζαν διάφοροι πιστοί –κυρίως ναυτικοί–, ώστε με τα έσοδά τους να συντηρούνται οι ναοί και τα μοναστήρια, όπως εκείνο του Αγίου Νικολάου, η σημερινή μητρόπολη των Σπετσών, όπου οι καπεταναίοι ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης στις 3 Απριλίου 1821. Αργότερα, και εν καιρώ ειρήνης, ο κόσμος άρχισε να κατεβαίνει από το Καστέλι και να κατοικεί και στις άλλες περιοχές του νησιού, δημιουργώντας νέες ενορίες, όπως του Αγίου Ιωάννη στην Κουνουπίτσα και της Αναλήψεως στο Παλιό Λιμάνι. Μικρότερες ενορίες υπήρχαν και στο κέντρο του νησιού, όπως οι Άγιοι Απόστολοι, ο Άγιος Ανδρέας, τα Εισόδεια της Θεοτόκου, η Ευαγγελίστρια, ο Άγιος Σπυρίδωνας και ο Άγιος Ελευθέριος. Σήμερα, με τη συρρίκνωση του πληθυσμού, οι ενορίες είναι τέσσερις, με πρώτη του Αγίου Νικολάου (μητρόπολη), του Αγίου Ιωάννη (Κουνουπίτσα), της Ανάληψης (Παλιό Λιμάνι) και του Αγίου Αντωνίου (Αγορά-Ντάπια). Δεν άλλαξε όμως μόνο αυτό. Παλιότερα η λειτουργία των Χριστουγέννων άρχιζε στις 4 τα ξημερώματα και τελείωνε στις 8 το πρωί. Οι οικογένειες, μετά την εκκλησία, μαζεύονταν στο σπίτι, όπου η μάνα ή η γιαγιά προσέφερε γλυκά σε όλους και μεζέδες στους μεγάλους, μέχρι την ώρα του οικογενειακού γεύματος. Οι πατροπαράδοτες κιούρλιες (τηγανίτες) με μπόλικο ντόπιο θυμαρίσιο μέλι δεν έλειπαν από κανένα σπίτι, όπως και τα χριστόψωμα ή ψωμίες, τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες, που επιμελώς είχαν παρασκευαστεί τις προηγούμενες ημέρες. Οι πιτσιρικάδες ήταν πανευτυχείς, γιατί όλο και κάποιο δωράκι θα αγόραζαν για τους ίδιους και την οικογένειά τους, αφού είχαν μαζέψει το δικό τους χαρτζιλίκι τραγουδώντας τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι σε όλο το νησί. Με το άνοιγμα της ημέρας οι γειτονιές ζωήρευαν, γέμιζαν παιδιά με φωνές και γέλια, τα διάφορα ομαδικά παιχνίδια έδιναν κι έπαιρναν, ο κύκλος (τρεις κύκλοι με κέρματα), το πάρτα όλα (σβουράκι), οι γυάλες (γκαζές), τα καρύδια, τα βολάκια, τα μήλα, τα κεραμιδάκια κ.λπ. Στις μέρες μας τα περισσότερα έθιμα άρχισαν να εκλείπουν. Όσοι πηγαίνουν στην εκκλησία φτάνουν λίγο πριν ξημερώσει, και η συνέχεια δίνεται στις καφετέριες, στα καφενεία και στα ξενόφερτα ρεβεγιόν…
