Συμπόσιον (ή περί έρωτος)
Πλάτων: Συμπόσιον (ή περί έρωτος). Εκδόσεις Οδυσσέας Χατζόπουλος, Αθήνα 1992, σελ. 111-115.
Είναι μεγάλη ιστορία, είπε, για να σου τη διηγηθώ, αλλά θα σου την πω. Όταν λοιπόν γεννήθηκε η Αφροδίτη, έτρωγαν οι θεοί, και μαζί τους κι ο γιος της Μήτιδος, ο Πόρος. Αφού δείπνησαν, έφτασε η Πενία, για να ζητιανέψει σ’ αυτό το τόσο μεγάλο φαγοπότι, και στεκόταν στην πόρτα.
Ο Πόρος λοιπόν, μεθυσμένος από το νέκταρ (γιατί το κρασί δεν υπήρχε ακόμα), μπήκε στον κήπο του Δία και βαρύς από το πιοτό αποκοιμήθηκε. Η Πενία τότε, επειδή ακριβώς ήταν άπορη, σκέφτηκε να κάνει παιδί από τον Πόρο. Ξάπλωσε λοιπόν κοντά του και γέννησε τον Έρωτα.
“”Γιαυτό και έγινε ακόλουθος και υπηρέτης της Αφροδίτης ο Έρωτας, επειδή γεννήθηκε στα γενέθλιά της και συγχρόνως είναι και από τη φύση του εραστής του ωραίου, και είναι και η Αφροδίτη ωραία.
Όντας λοιπόν γιος του Πόρου και της Πενίας, ο Έρωτας βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση. Πρώτα πρώτα είναι πάντοτε πένης, και καθόλου απαλός και ωραίος, όπως νομίζουν οι πολλοί, αλλά σκληρός και βρόμικος και ξυπόλητος και άστεγος.
””Ξαπλώνει πάντοτε κατάχαμα και χωρίς στρώμα, κοιμάται στο ύπαιθρο έξω από τις πόρτες και στους δρόμους, έχοντας τη φύση της μητέρας του, και παντοτινή σύντροφο την ένδεια. Από τον πατέρα του, πάλι, κυνηγάει τα ωραία και τα καλά, όντας ανδρείος και ριψοκίνδυνος και ορμητικός, δεινός κυνηγός μηχανευόμενος συνεχώς κάτι, παθιασμένος για γνώση και επινοητικός, φιλοσοφώντας ολόκληρη τη ζωή του, δεινός γητευτής και μάγος και σοφιστής. Και ούτε αθάνατος είναι από τη φύση του, ούτε θνητός αλλά την ίδια μέρα πότε ανθεί και ζει, πότε πεθαίνει, και αναβιώνει και πάλι όταν τα καταφέρει χάρη στη φύση του πατέρα του κι εκείνο που αποκτάει, του φεύγει πάντοτε γρήγορα, ώστε ο Έρωτας δεν είναι ποτέ ούτε φτωχός ούτε πλούσιος.
Βρίσκεται επίσης ανάμεσα στη σοφία και στην αμάθεια. Κι αυτό γιατί συμβαίνει το εξής:
“”από τους θεούς κανείς δεν φιλοσοφεί ούτε επιθυμεί να γίνει σοφός (αφού είναι), κι αν είναι και κανείς άλλος σοφός, δεν φιλοσοφεί, ούτε πάλι και αμαθείς φιλοσοφούν και ούτε επιθυμούν να γίνουν σοφοί, γιατί αυτό ακριβώς είναι το κακό της αμάθειας, μη όντας κανείς ούτε ωραίος ούτε καλός ούτε σώφρων, να νομίζει ότι τα έχει όλα αυτά σε ικανοποιητικό βαθμό. Δεν επιθυμεί λοιπόν εκείνος που δεν πιστεύει ότι του λείπει κάτι εκείνο που δεν πιστεύει ότι του λείπει.
– Ποιοι όμως, Διοτίμα, είπα εγώ, είναι οι φιλοσοφούντες, αν δεν είναι ούτε σοφοί ούτε οι αμαθείς;
– Είναι ολοφάνερο, είπε, αυτό πια και παιδί θα το καταλάβαινε, ότι είναι εκείνοι που βρίσκονται ανάμεσα στη σοφία και την αμάθεια. Κι αυτό εξαιτίας της γέννησης του: γιατί είναι από πατέρα σοφό και πολυμήχανο, και από μητέρα όχι σοφή και αμήχανη. Αυτή λοιπόν είναι η φύση του Έρωτα, αγαπητέ μου Σωκράτη. Αλλά εσύ άλλο πράγμα νόμισες ότι είναι ο Έρωτας και δεν απορώ καθόλου που το έπαθες:
“”νόμισες, όπως αντιλαμβάνομαι συμπεραίνοντας από όσα λες, ότι Έρωτας είναι το αντικείμενο του Έρωτα, και όχι το υποκείμενο: γι’ αυτό νομίζω ότι σου φαινόταν πανέμορφος ο Έρωτας. Γιατί πράγματι το αντικείμενο του Έρωτα είναι ωραίο και τρυφερό και τέλειο και αξιοθαύμαστο, το υποκείμενο όμως του Έρωτα έχει άλλη όψη, όπως σου την περιέγραψα.
Κι εγώ τότε είπα:
-Ας είναι, ξένη, καλά τα λες. Αφού είναι έτσι όμως ο Έρωτας, τι χρειάζεται στους ανθρώπους;
Αυτό ακριβώς Σωκράτη, είπε, αμέσως μετά θα προσπαθήσω να σε διδάξω. Τέτοιος λοιπόν είναι ο Έρωτας και έτσι γεννήθηκε, έχει επίσης ως αντικείμενο τα ωραία, όπως εσύ είπες. Κι αν κάποιος μας ρωτούσε: Τι είναι ο έρωτας για τα ωραία, Σωκράτη και Διοτίμα; Ή ακόμα σαφέστερα: αγαπάει ο ερωτευμένος με τα ωραία, τι αγαπάει;
Κι εγώ είπα:
– Να γίνουν δικά του.
-Αλλά ακόμα ζητάει, είπε, η απάντηση σου κι άλλη ερώτηση: τι θα κερδίσει εκείνος που θα αποκτήσει τα ωραία;
Της είπα τότε ότι δεν μου ήταν καθόλου εύκολο να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση.
[…]
*Από το βιβλίο του Γιάννη Σουλιώτη “Ο Πόρος είναι…”
