1η Αυγούστου 1831 - Σαν σήμερα στον Πόρο
Γράφει ο Μπάμπης Ανδριανόπουλος -
Επειδή η νεοελληνική ιστορία έχει και μπόλικες μελανές σελίδες τις οποίες, ως συνήθως, τις παρακάμπτουμε με αποτέλεσμα να απουσιάζει παντελώς μια στοιχειώδης εθνική αυτογνωσία με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα.
1η Αυγούστου 1831
Μετά από κάθε επανάσταση (Αμερικανική, Γαλλική, Ρωσική), ακολουθούν εμφύλιες συγκρούσεις οι οποίες καθοδηγούνται από αντίρροπες δυνάμεις όσον αφορά τη νομή της εξουσίας.
Για την έκρηξη, την πραγμάτωση και την επιτυχία μιας επανάστασης εναρμονίζονται διαφορετικοί πόλοι ισχύος στα πλαίσια επίτευξης του κοινού σκοπού. Τούτο δεν σημαίνει ότι στην εξέλιξη της επαναστατικής διαδικασίας ομογενοποιούνται.
Όταν η επανάσταση εμφανίζει αποτελέσματα, εδαφικά, πολιτικά, οικονομικά κ.α. αρχίζουν και οι σχετικές αποκλίσεις οι οποίες κορυφώνονται με την λήξη της καθώς ανακύπτει πλέον ανάγλυφο το ζήτημα της εξουσίας.
Οι εμφύλιοι επομένως δεν είναι αποτέλεσμα διχαστικών συνδρόμων, προσωπικών επιδιώξεων ή παρεμβάσεων ξένων δυνάμεων. Είναι όλα αυτά και άλλα ενδεχομένως τα οποία όμως τίθενται στην υπηρεσία της ασίγαστης μάχης για το είδος και τη νομή της εξουσίας.
Στην περίπτωσή μας έχουμε την σύγκρουση δύο πόλων. Του Καποδίστρια και της αντιπολίτευσης της Ύδρας. Ο Κυβερνήτης επιθυμούσε τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους, με ισχυρή κεντρική εξουσία, σύμφωνα με τα πρότυπα των ανεπτυγμένων κρατών της Δύσης.
Στην προσπάθειά του να εφαρμόσει εκείνες τις μεθόδους που θα οδηγούσαν στην πραγματοποίηση του σχεδίου του, οδηγήθηκε σε αναπόφευκτη διάσταση και ρήξη με τις εξουσιαστικές δομές που ήλεγχαν έως τότε τον τόπο αλλά και με Έλληνες φιλελεύθερους δημοκράτες και διανοούμενους εντός και εκτός της χώρας.
Οι παραπάνω είχαν συγκροτήσει ετερόκλητη αλλά αρκούντως ισχυρή και αποφασισμένη αντιπολίτευση.
Στην αναπόδραστη αυτή σύγκρουση αποτυπώνεται με σαφήνεια η αντιπαράθεση που αναδύεται μεταξύ της προσπάθειας εφαρμογής σύγχρονων θεσμών και διοίκησης της χώρας και της δομημένης με παραδοσιακούς τρόπους κοινωνίας (κοτσαμπάσηδες, προύχοντες, προεστοί, πρόκριτοι, καραβοκυραίοι, κοινότητες, φατρίες).
Η συγκεντρωτική πολιτική του Καποδίστρια, αναγκαία για τις συνθήκες, επέφερε ισχυρές ανατροπές σε περιοχές όπου έως τότε η εξουσία ασκούνταν από τους τοπικούς ηγετικούς παράγοντες οι οποίοι όχι μόνο επιθυμούσαν την διατήρησή τους αλλά επιδίωκαν να διαδραματίσουν ρόλο στην μορφή της κεντρικής εξουσίας.
Ακόμη σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να μας διαφεύγει η έντονη και δραστική παρεμβατικότητα των Μεγάλων Δυνάμεων οι οποίες προωθούσαν τα ευρύτερα γεωπολιτικά τους συμφέροντα στις ολοένα και μεταβαλλόμενες συνθήκες στην περιοχή. Τα τρία κόμματα της περιόδου (Αγγλόφιλο, Γαλλόφιλο, Ρωσόφιλο) ήταν χαρακτηριστικό της έντονης διείσδυσής τους στα ελληνικά πράγματα και στην εξέλιξή τους.
Τέλος, τα δραματικά γεγονότα του Πόρου επιβεβαιώνουν ότι η μετάβαση από μία ιστορική περίοδο σε μία άλλη νεότερη και με διαφορετικά χαρακτηριστικά δεν συντελείται ούτε αυτόματα ούτε και ανώδυνα.
Εν προκειμένω η διαδρομή από την παράδοση στην νεοτερικότητα που συνοψίζεται στην υπαγωγή και ενσωμάτωση μιας νεοελληνικής κοινωνίας πολυδιασπασμένης με κέντρα και παράκεντρα σε μια ενιαία και ομογενοποιημένη κρατική υπόσταση με αντίστοιχη εξουσία ήταν το ζητούμενο της εποχής και παραμένει, τηρουμένων των αναλογιών, ως ζητούμενο και σε επόμενες ιστορικές περιόδους.
Στη χαλκογραφία της πυρπόλησης του Στόλου από τον Μιαούλη. Πόρος 1η Αυγούστου 1831.
Έργο του Ποριώτη χαράκτη Δ. Κοντολέων στη Σύρο. Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.
*Από την επετειακή συγγραφή για τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση. Γράφει η ομάδα εργασίας του Δήμου Πόρου:
Μπάμπης Ανδριανόπουλος, Μπάμπης Κανατσίδης, Σπύρος Μάνεσης, Γιάννης Μανιάτης Πόρος, Άυγουστος 2021
