Κορωνοϊός: Οι εταιρείες αναπτύσσουν εμβόλια δεύτερης γενιάς κατά των μεταλλάξεων
«Πονοκέφαλο» στους επιστήμονες προκαλούν οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού – Παγκόσμιος αγώνας για να υπάρξει καθολικό εμβόλιο κατά της Covid-19 που θα προστατεύει από τα μεταλλαγμένα στελέχη της Νότιας Αφρικής, της Βραζιλίας και της Βρετανίας
Μπορεί τα πρώτης γενιάς εμβόλια για την πρόληψη της λοίμωξης COVID-19 να έχουν μόλις αρχίσει να χορηγούνται παγκοσμίως, ωστόσο η βρετανική, η βραζιλιάνικη και η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη του SARS-CoV-2 έχουν προκαλέσει πονοκέφαλο σε επιστήμονες και υγειονομικούς φορείς ως προς την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.
Ήδη, λοιπόν, παγκοσμίως έχει ξεκινήσει ο αγώνας για τη δημιουργία μιας νέας γενιάς εμβολίων που θα προσφέρουν καθολική προστασία.
Γιατί μεταλλάσσεται ο κορωνοϊός
Σύμφωνα με τον Τομας Ρέιντμαχερ, ιδρυτή της βρετανικής εταιρείας παραγωγής εμβολίων Emergex Vaccines, «όσο περισσότερα άτομα μολύνονται με τον ιό, τόσο πιο συχνά προκύπτουν μεταλλάξεις. Ορισμένες από αυτές τις μεταλλάξεις είναι ευεργετικές για την αναπαραγωγή του ιού, ώστε να διαιωνίζεται».
Τα περισσότερα εμβόλια για την COVID-19, που έχουμε διαθέσιμα αυτή τη στιγμή ή είναι σε φάση κλινικών μελετών, εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα να ανιχνεύει αντιγόνα που βρίσκονται στην επιφάνεια του SARS-CoV-2. Το αντιγόνο που χρησιμοποιείται πιο συχνά είναι η πρωτεΐνη-ακίδα S, η οποία θεωρείται ως ο πιο αποτελεσματικός στόχος του εμβολίου. Ωστόσο, οι μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη S (κάτι που έχει συμβεί στην περίπτωση της βρετανικής, της νοτιοαφρικανικής και της βραζιλιάνικης μετάλλαξης) είναι σοβαρός λόγος ανησυχίας.
«Όσο περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται ή εμβολιάζονται, τόσο υψηλότερη είναι η πίεση για την επιλογή του κατάλληλου αντιγόνου από την πρωτεΐνη-ακίδα S, ώστε τα εμβόλια να είναι αποτελεσματικά έναντι των μεταλλάξεων», προσθέτει ο Αλεξάντερ Λε Βερτ, εκτελεστικός πρόεδρος και συνιδρυτής της γαλλικής εταιρείας εμβολίων Osivax.
Το καθολικό εμβόλιο
Στόχος των νέων αυτών προσπαθειών είναι η δημιουργία του λεγόμενου «καθολικού» εμβολίου, που θα είναι δηλαδή αποτελεσματικό έναντι του συνεχώς μεταλλασσόμενου κορωνοϊού.
Σύμφωνα με τον Τομας Ρέιντμαχερ, οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι επιστήμονες μπορούν βάσει των εμβολίων που έχουμε για άλλες ιογενείς λοιμώξεις να αναπτύξουν ταχύτερα το «καθολικό» εμβόλιο για τη νόσο COVID-19. Πέρσι η Emergex, μελετώντας ένα εμβόλιο της για τον κίτρινο πυρετό, διαπίστωσε ότι μετά τον εμβολιασμό τα Τ-κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος αγνοούν σε μεγάλο βαθμό τα αντιγόνα επιφανείας του κίτρινου πυρετού, αλλά αναγνωρίζουν αντιγόνα από το εσωτερικό του ιού.
«Πολλά από τα εμβόλια για την COVID-19 στοχεύουν πρωτεΐνες επιφανείας του SARS-CoV-2 και ιδιαίτερα την ακίδα S. Aυτό μπορεί να μην παράγει μια ισοδύναμα ασφαλή, αποτελεσματική και μακροχρόνια ανοσοαπόκριση σε σύγκριση με αυτήν που παρατηρείται με τα εμβόλια που χρησιμοποιούν ζώντες εξασθενημένους ιούς», υποστηρίζει ο Ρέιντμαχερ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγες φαρμακευτικές εταιρείες έχουν επενδύσει στην ανάπτυξη τέτοιων εμβολίων έναντι της νόσου COVID-19 γιατί ενώ παρέχουν ισχυρή προστασία, είναι απαιτητικά στη μεταφορά και αποθήκευση και ενδεχομένως να μην είναι κατάλληλα για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Έτσι, η Emergex αντιπροτείνει την ανάπτυξη εμβολίων με έμφαση αφενός στα Τ-κύτταρα του ανοσοποιητικού, που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην μνήμη του ανοσοποιητικού μας συστήματος για να θυμάται τις λοιμώξεις και αφετέρου στα αντιγόνα από το εσωτερικού του SARS-CoV-2.
Ήδη η Emergex σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ανοσοβιολογίας της Βραζιλίας αναπτύσσουν συνθετικά εμβόλια για την COVID-19 που μιμούνται αντιγόνα από το εσωτερικό του κορωνοϊού και τα οποία τα Τ-κύτταρα μπορούν να αναγνωρίσουν στα μολυσμένα κύτταρα.
Η Osivax χρησιμοποιεί επίσης μια παρόμοια τακτική αναπτύσσοντας ένα εμβόλιο που απαρτίζεται από νανοσωματίδια που μεταφέρουν αντίγραφα από τα «εσωτερικά» αυτά αντιγόνα του SARS-CoV-2.
Σύμφωνα με τον Λε Βερτ «η στόχευση εσωτερικών αντιγόνων, όπως το νουκλεοκαψίδιο, πλεονεκτεί έναντι των επιφανειακών αντιγόνων καθώς έχουν πολύ χαμηλότερο ρυθμό μετάλλαξης. Η ανοσοαπόκριση των Τ-κυττάρων έναντι των εσωτερικών αντιγόνων θα μπορούσε να προστατεύσει τόσο από τα τρέχοντα όσο και τα μελλοντικά στελέχη του κορωνοϊού».
Η Osivax σχεδιάζει κλινική μελέτη Φάσης 1 του «καθολικού» εμβολίου της, ενώ το ίδιο σκοπεύει να κάνει και η βελγική εταιρεία eTheRNA. Συγκεκριμένα, σχεδιάζει ένα εμβόλιο που θα ωθεί τα κύτταρα του ασθενή να παράγουν ένα μίγμα των αντιγόνων του SARS-CoV-2, τόσο από την επιφάνεια όσο και από το εσωτερικό του, ώστε να μπορεί το ανοσοποιητικό σύστημα στη συνέχεια να παράγει αντισώματα που θα ενεργοποιούν τα Τ-κύτταρα.
Ο Βιμ Τιεστ, διευθυντής Λοιμωδών Νόσων της eTheRNA υποστηρίζει ότι «η επιφάνεια του ιού είναι πιο ευάλωτη σε μεταλλάξεις. Γι’ αυτό και μια προσέγγιση σαν τη δική μας παρέχει προστασία ευρέως φάσματος».