Ο Δήμος της Λισαβόνας ως γενναιόδωρος μεσίτης - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού

Συνεχίζεται το πρόγραμμα που εξήγγειλε το καλοκαίρι ο δήμαρχος της πορτογαλικής πρωτεύουσας, μέσω του οποίου η δημοτική αρχή νοικιάζει διαμερίσματα στο κέντρο της πόλης και τα εκμισθώνει στη συνέχεια σε χαμηλόμισθους με «προσιτό ενοίκιο».

Το Δημοτικό Συμβούλιο της Λισαβόνας ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα εκμισθώσει άλλα 107 σπίτια στο πλαίσιο της δεύτερης πρόσκλησης υποβολής προσφορών του προγράμματος «Προσιτού Εισοδήματος από Μίσθωση». Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος ο δήμος ενοικιάζει κατοικίες από ιδιώτες και στη συνέχεια τις εκμισθώνει σε χαμηλές τιμές σε όσους έχουν ανάγκη στέγασης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Δημοτικού Συμβουλίου της Λισαβόνας, από τις 107 αιτήσεις που υποβλήθηκαν, οι 40 αντιστοιχούσαν σε ακίνητα, που είχαν προηγουμένως καταχωρηθεί ως ενοικιαζόμενα καταλύματα για τουρίστες και αφορούσαν όλες τις περιοχές της πόλης.

Το πρόγραμμα είχε ξεκινήσει στις αρχές του καλοκαιριού από το δήμαρχο Φερνάντο Μεδίνα, ως απάντηση στο στεγαστικό πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν πολλοί χαμηλόμισθοι Πορτογάλοι εργαζόμενοι και μετά την κατάρρευση που υπέστησαν πολλές από τις ιντερνετικές πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης λόγω της πανδημίας. Στην αρχή πολλοί ιδιοκτήτες ήταν επιφυλακτικοί, αφού περίμεναν ανάκαμψη του τομέα. Μόλις 177 είχαν εκδηλώσει αρχικά ενδιαφέρον, τη στιγμή που μόνο τους πρώτους εννέα μήνες του 2017, η πόλη είχε δει σχεδόν 1.500 εξώσεις οικογενειών από το κέντρο της πόλης. Η εξάπλωση του Airbnb, αλλά και η «μετανάστευση» εύπορων Ευρωπαίων, που αποφάσισαν να εγκατασταθούν μονίμως στην πορτογαλική πρωτεύουσα εκτόξευσε στα ύψη τις τιμές των ενοικίων τα τελευταία χρόνια και ανάγκασε πολλούς κατοίκους της πόλης, ειδικά από το κέντρο της, να μετακομίσουν σε φτηνότερες περιοχές στα προάστια.

Τώρα με το σχέδιο αυτό, που υπήρχε στα «σκαριά» ήδη πριν από την πανδημία, αλλά επισπεύσθηκε λόγω αυτής, επιχειρείται να δοθεί μια λύση στο πρόβλημα. Το πρόγραμμα, που ονομάζεται «Renda Segura», ή «σίγουρο εισόδημα», λειτουργεί ως εξής: Οι ιδιοκτήτες που φοβούνται ότι τα διαμερίσματα τους θα μείνουν άδεια μπορούν να υποβάλουν αίτηση για να τα νοικιάσουν στον δήμο, για ελάχιστη περίοδο πέντε ετών. Η πόλη με τη σειρά της αναλαμβάνει το καθήκον της εύρεσης ενοικιαστών, μέσω ενός προσιτού και εν μέρει επιδοτούμενου προγράμματος στέγασης, που απευθύνεται σε νέους και σε οικογένειες χαμηλού εισοδήματος.

Τα μισθώματα, που προσφέρει ο δήμος στους ιδιοκτήτες κυμαίνονται μεταξύ 450 ευρώ το μήνα για διαμέρισμα με ένα υπνοδωμάτιο έως 1.000 ευρώ για ένα μεγάλο σπίτι για μία οικογένεια. Για τους ιδιοκτήτες, το εισόδημα από αυτά τα σταθερά ενοίκια μπορεί να είναι χαμηλότερο από ό,τι θα μπορούσαν να είχαν αποκομίσει από την ενοικίαση σε τουρίστες, αλλά είναι τουλάχιστον σίγουρο και χωρίς γραφειοκρατικά προβλήματα, αφού τους απαλλάσσει από φόρους ιδιοκτησίας και κερδών.

Σε όλες τις πόλεις του κόσμου, τα διαμερίσματα για ολιγοήμερη ενοικίαση φέτος έμειναν άδεια για μεγάλο χρονικό διάστημα και όλα δείχνουν ότι η αγορά βραχείας διαμονής, που κυριαρχείται από την Airbnb δεν θα επιστρέψει πλήρως στα επίπεδα προ πανδημίας -τουλάχιστον όχι άμεσα. Σύμφωνα με τους αναλυτές του τομέα, οι κρατήσεις στην Airbnb και την αντίπαλη πλατφόρμα Vrbo για βραχείες διαμονές έχουν πέσει δραστικά σε σύγκριση με το 2019.

Στη Λισαβόνα, σημείωσαν πτώση 76%, στο Άμστερνταμ κατά 75% και στο Παρίσι κατά 74%. Στα πρώτα στάδια της πανδημίας, τουλάχιστον, αυτή η μείωση της ζήτησης δεν αντιστοιχούσε σε πτώση της προσφοράς - ο αριθμός των διαμερισμάτων που προσφέρθηκαν στην αγορά βραχείας διαμονής της Γαλλίας μειώθηκε μόνο κατά 3,2% μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2020. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι οι ιδιοκτήτες εξακολουθούν να παραμένουν επιφυλακτικοί στο να αποσύρουν τις ιδιοκτησίες τους από την τουριστική αγορά και να δεσμευτούν για μόνιμους μισθωτές.

Αυτό ισχύει και στην περίπτωση της Λισαβόνας. Σε μια πόλη όπου 25.000 διαμερίσματα είναι επίσημα εγγεγραμμένα ως διαθέσιμα για βραχυπρόθεσμη ενοικίαση, οι συμμετοχές στο πρόγραμμα παραμένουν ακόμα σχετικά λίγες.

Αλλά εάν το πρόγραμμα συνεχίσει να αναπτύσσεται τα επόμενα χρόνια και η Ευρώπη δεν «ξεμπερδέψει» με την πανδημία τόσο γρήγορα όσο έλπιζαν αρχικά πολλοί, τότε τα δεδομένα μπορεί να αλλάξουν, επιφέροντας μια θετική επίδραση για την «προσιτή στέγαση» στη Λισαβόνα, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, των οποίων οι μόνιμοι κάτοικοι αντιμετώπιζαν ανάλογα προβλήματα.