Ζόρια για τα νοικοκυριά: Πολεμικές κρίσεις, κερδοσκοπία, ενέργεια, βάζουν φωτιά στην καθημερινότητα

Με νευρικές διακυμάνσεις και έντονο βαθμό αβεβαιότητας κινούνται οι ενεργειακές αγορές, ρεύματος, φυσικού αερίου και καυσίμων, λόγω της νέας σύρραξης στη Μέση Ανατολή με τα νοικοκυριά να έχουν κυριολεκτικά “ματώσει” από την εκτόξευση των τιμών ενέργειας. Από τον Ιανουάριο τίθενται σε ισχύ τα νέα τιμολόγια, με την “ολική επαναφορά” της ρήτρας αναπροσαρμογής, σε πολλές από τις, προς προώθηση στην αγορά, εμπορικές προτάσεις των παρόχων.
Βασικός και πάγιος “πονοκέφαλος”, εν όψει Ιανουαρίου, είναι το γεγονός ότι παρά την άνοδο της συμμετοχής των ΑΠΕ στο εθνικό μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, παραμένει σε υψηλό ποσοστό η χρήση του φυσικού αερίου. Καθώς, μάλιστα, η τιμή του, παρά τη μεγάλη αποθεματοποίηση, στην ΕΕ, σε μεγάλο ποσοστό εξαρτάται από γεωπολιτικές ισορροπίες αλλά και από συνδεόμενες κινήσεις ακόμη και κερδοσκοπίας, στις χρηματιστηριακές αγορές, δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Να σημειωθεί ότι η πρόβλεψη στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2024 είναι για τιμή στο πεδίο των 50 ευρώ/MWh, σημείο, που τις τελευταίες μέρες, συχνά, το έχει ξεπεράσει στον Ολλανδικό Δείκτη TTF.

Μετά και την απόφαση της Βουλγαρίας να επιβάλλει ένα διακομιστικό τέλος της τάξης των 10,20 ευρώ/MWh για το ρωσικό αέριο που διέρχεται μέσω του εδάφους της, ενώ με βάση παράγοντες της αγοράς αν επιβαρύνουν, τελικά, την τιμή που πληρώνεται από τους Έλληνες προμηθευτές, οδηγούν σε επιβαρύνσεις σε 20 ευρώ για κάθε μεγαβατώρα ρεύματος που παράγεται από φυσικό αέριο. Να σημειωθεί, δε, ότι η Ελλάδα εισάγει μέσω της Βουλγαρίας 3,5-6 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως.

Πέρα από την ενέργεια, και στα τρόφιμα η εικόνα προβληματίζει καθημερινά καθώς μάλιστα ήδη έχει προστεθεί και ο παράγων των γεωπολιτικών εξελίξεων που “κρατά” ψηλά τις τιμές σε καύσιμα κτλ. Συγκεκριμένα, λόγω της έντονης αβεβαιότητας που κυριαρχεί διεθνώς με αιχμή τις εξελίξεις Μέση Ανατολή οι τιμές του αργού πετρελαίου αλλά και του φυσικού αερίου έχουν πάρει “φωτιά”.
Το πετρέλαιο τύπου μπρεντ κινείται στα επίπεδα, περίπου, των 90 δολαρίων ανά βαρέλι και φυσικό αέριο, πέριξ των τα 50 ευρώ/MWh στον Ολλανδικό “κόμβο” TTF. Εάν τα σενάρια ανόδου επαληθευτούν, αναμένεται να βάλουν “εκ νέου καύσιμο” στο “μοτέρ” ακρίβειας, που ήδη “δουλεύει” στο “φουλ”. Συγκεκριμένα, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, αν και μπήκε “φρένο” στην ανοδική πορεία του πληθωρισμού τον Σεπτέμβριο εφέτος, καθώς καταγράφηκε αύξηση 1,6% από αύξηση 2,7% τον Αύγουστο, στα τρόφιμα και είδη διατροφής προέκυψαν περαιτέρω ανατιμήσεις της τάξης του 9,4%.

Ειδικότερα, σε βασικά είδη, που ήδη έχουν “κατοχυρώσει” υψηλά επίπεδα τιμών, σε ετήσια σύγκριση υπήρξαν οι εξής ανατιμήσεις σε ετήσια βάση το Σεπτέμβριο:

Ψωμί και δημητριακά (4,8%), Κρέατα- γενικά (8,4%), Ψάρια- γενικά (4,1%), Γαλακτοκομικά και αυγά (6,7%), Έλαια και λίπη (16,1%), Φρούτα- γενικά (13,9%), Λαχανικά- γενικά (17,7%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (8,2%), Λοιπά τρόφιμα (9,1%), Καφέ- κακάο- τσάι (6%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (13,9%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (5,7%).
Επίσης, οι τιμές κινήθηκαν ανοδικά σε:

Ένδυση και υπόδηση (6,2%), Ενοίκια κατοικιών (6,3%), Επισκευή και συντήρηση κατοικίας (3%), Στερεά καύσιμα (19,2%),
Οι τιμές σε φρέσκα είδη και έλαια δείχνουν επίσης το πόσο δύσκολος είναι ο καθημερινός αγώνας των νοικοκυριών.

Με βάση τα Δελτία Τιμών του ΟΚΑΑ για τα κρέατα με ημερομηνία 23/10 π.χ. στα εγχώρια Μοσχάρια 4/μορια η επικρατούσα χονδρική τιμή φτάνει φέτος στα 6,80 ευρώ φέτος, από 6,20 -6,70 το 2022 και 5-5,60 το 2021, τα χοιρινά εγχώρια μαδητά μισάδια στα 3,50 ευρώ από 3-3,40 το 2022 και 2,20 -2,35 το 2021. Πάντως σε κάποιους κωδικούς φαίνεται να παραμένουν στα περσινά επίπεδα οι τιμές των κρεάτων, όντας, βέβαια, και πάλι σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Αντίστοιχη είναι η εικόνα στα λαχανικά, όπου σε κάποια είδη υπάρχει μια σχετική “ανάσχεση”, όπως π.χ. η ντομάτα μια και μπαίνει η παραγωγή της Κρήτης, αλλά σε άλλα “εκτόξευση”, όπως π.χ. στα ντομτίνια, ή στα φασολάκια. Σε γενικές γραμμές, πάντως, τα είδη πρώτης ανάγκης σε λαχανικά φρούτα συνεχίζουν, τουλάχιστον σε επίπεδο χονδρικών τιμών (επικρατούσα τιμή όπως αναφέρει ο ΟΚΑΑ) σε επίπεδα τιμών του 2022, ενώ ερώτημα είναι το τι θα γίνει φέτος με το ελαιόλαδο, όπου οι προβολές παραπέμπουν σε τιμές στο ράφι πάνω από τα τρέχοντα επίπεδα των 13 ευρώ/λίτρο περίπου, για το έξτρα παρθένο.

Με βάση, συγκεκριμένα, την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς το 2022 (διενεργήθηκε σε δείγμα 6.196 ιδιωτικών νοικοκυριών στο σύνολο της χώρας):

Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές ανήλθε στα 19.204,08 ευρώ (1.600,34 το μήνα), καταγράφοντας αύξηση, σε τρέχουσες τιμές 12,7% σε σχέση με το 2021.
Το 50% των νοικοκυριών δαπανούν περισσότερα από 1.289 ευρώ το μήνα.
Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία δαπανούν το 17,4% του προϋπολογισμού τους, κατά μέσο όρο, για ενοίκιο.
Το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και στέγαση των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 58,1% των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 25,6%.
Η κυβέρνηση ετοιμάζει παρεμβάσεις σε δυο επίπεδα. Το ένα έχει να κάνει με την ενέργεια και το άλλο με τα τρόφιμα. Έτσι, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης αναμένεται την επόμενη εβδομάδα πακέτο μέτρων για τη ρύθμιση της λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από την 1η Ιανουαρίου.

Όπως προανήγγειλε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης έως την 1η Νοεμβρίου θα υπάρξουν ανακοινώσεις για περαιτέρω στήριξη έναντι των αυξήσεων στο ρεύμα.

Η δέσμη μέτρων που θα ανακοινώσει ο υπουργός Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης κινείται σε τρεις άξονες.
Ο πρώτος αφορά στην ενίσχυση των νοικοκυριών μετά το τέλος των οριζόντιων επιδοτήσεων,
ο δεύτερος στην αντιμετώπιση των ρευματοκλοπών και του ενεργειακού τουρισμού και
ο τρίτος και η ρύθμιση της αγοράς με τα νέα τιμολόγια ρεύματος που ισχύουν από την αρχή του έτους.
Το μεγάλο ερώτημα είναι το τι θα γίνει από τη νέα χρονιά, οπότε και η αγορά θα “χωνέψει” τα κόστη καυσίμων που έχουν ανέβει, αλλά και πιθανές επιπτώσεις από τις καταστροφές στην παραγωγή της Θεσσαλίας κτλ.

Στον αντίποδα με βάση τα τελευταία στοιχεία της εταιρείας αναλύσεων NielsenIQ, οι πωλήσεις στο οργανωμένο λιανεμπόριο, σε αξία αυξήθηκαν 9,2% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή χρονική περίοδο.
Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα στα ταχυκίνητα καταναλωτικά προϊόντα, αυτά παρουσιάζουν παρόμοια αυξητική τάση, στο +9,5%, με την ανάπτυξη αυτή να είναι καθαρά πληθωριστική, καθώς οι όγκοι πωλήσεων μειώθηκαν οριακά κατά -0,8%. Σε σχέση με τον δείκτη τιμών καταναλωτή, ο οποίος για την ίδια χρονική περίοδο βρίσκεται στο +3,6%, η αύξηση της μέσης τιμής για τα ταχυκίνητα προϊόντα (FMCGs) είναι πολλαπλάσια υψηλότερη, στο +10,4%.

Συγκεκριμένα, παρατηρείται ότι στα τρόφιμα & ποτά η αύξηση κατά +10,9% των τιμών επέφερε μια μεγαλύτερη συγκριτικά μείωση στους όγκους, κατά 1,5%, ενώ αντίθετα η πιο μετριοπαθής αύξηση (+4,3%) των τιμών στις κατηγορίες προσωπικής υγιεινής και ομορφιάς συνδυάστηκε με αντίστοιχη αύξηση και των πωλούμενων όγκων κατά +4,5%.
Σε αυτό το έντονα πληθωριστικό περιβάλλον το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας συνεχίζει την αυξητική του πορεία, και από το 24,4%, που ήταν στο τέλος του 2022, έφτασε το 24,8% το εννεάμηνο, με όλο και περισσότερους καταναλωτές να πιστεύουν ότι η ποιότητα των προϊόντων αυτών είναι βελτιούμενη ή και εξίσου καλή με τα επώνυμα (branded) προϊόντα.

Με πληροφορίες από news247.gr