Ένας αποχαιρετισμός και… σκόρπιες σκέψεις

Του Χρήστου Ζωγράφου -  H αλήθεια είναι πως ετούτη τη φορά δυσκολεύομαι πολύ να βάλω δύο αράδες στη σειρά. Αναρωτιέμαι πάλι, αν χρειάζεται να χρησιμοποιήσω κάποια προσφώνηση για σένα. Κοιτάζω τα φύλλα, χαμογελώ, εκείνα όμως άδεια παραμένουν. «Αφήστε τα αυτά», είναι η απάντηση της βροντερής φωνής που ηχεί στα αυτιά μου αν θα σου πρότεινα πως κάποια στιγμή θα ήθελα μερικές γραμμές να σου αφιερώσω. Σου ζητώ συγγνώμη που εγώ λεξιπλάστης δεν είμαι και που δεν μας έμαθαν στο Πανεπιστήμιο τι ύφος θα ταίριαζε σε τούτο εδώ το κείμενο. Όμως, αν θα μπορούσε να σε παρηγορήσει κάπως αυτό, θα σου πω, πως επιδίωξα να ακολουθήσω εκείνη τη συμβουλή που μου είχες δώσει όταν ξεκινούσε η φοιτητική ζωή μου και την οποία, κάπως, είχα παρεξηγήσει. «Στο Πανεπιστήμιο δεν πας για να μάθεις. Πας για να μάθεις να σκέφτεσαι». Πως είναι δυνατόν υπουργός Παιδείας να σου λέει κάτι τέτοιο, είχα αθώα, μάλλον, σκεφτεί. Συμβουλή την οποία μοίραζες απλόχερα σε χιλιάδες παιδιά, που επέλεξες συνειδητά να υπηρετήσεις, με κάθε κόστος. Εδώ, μου ταιριάζει η λέξη σπάνιος, επομένως, επίτρεψέ μου να την εντάξω. Ναι, είναι σπάνιο όταν μπορείς να αποφύγεις το κόστος, εσύ να το επιλέγεις. Πόσο μάλλον στην πολιτική. Αλλά αυτό, ας το αφήσω εδώ. Να σου πω μόνο ότι προσπάθησα να μάθω να σκέφτομαι. Τώρα πια γνωρίζεις καλύτερα από εμένα τι γινόμαστε όταν φεύγουμε. Αυτό βέβαια συνέβαινε και πριν. Άλλωστε, για όλες αυτές τις ανησυχίες είχες μια πειστική εξήγηση η οποία προερχόταν από μια πηγή αστείρευτης -πολύπλευρης γνώσης. Αν όμως εγώ φτωχά υποθέσω πως αυτό που μένει όταν φεύγουμε από τούτο τον κόσμο, είναι το αποτύπωμά μας στο μυαλό των άλλων, δηλαδή η ανάμνησή μας, τότε Καλέ μου... κέρδισες. Ολα όσα νέα μάθαμε τις τελευταίες ημέρες θα έρθουν να προστεθούν μαζί με τα πολλά εκείνα που θα κρατήσουμε ως προσωπικό πλούτο και θα συζητάμε κάθε φορά που θα έρχεσαι στο μυαλό μας. Ας πούμε, θυμάμαι, τώρα, όταν στην ηλικία των 16 ήθελα να πάω για πρώτη φορά στις Σπέτσες. Δεν με άφηναν φυσικά να πάω με τους φίλους, γιατί ήμουν μικρός. Τότε βρέθηκες να δώσεις τη λύση. Μόνο που εσύ είχες επίσημη υποχρέωση στο νησί. Η αλήθεια είναι πως αυτό άργησα πολύ να το καταλάβω και... θα το εξηγήσω. «Μη σκας, θα σε πάω εγώ στις Σπέτσες», μου πρότεινες όταν έμαθες για την απογοήτευσή μου. «Μαζί τι να κάνουμε στις Σπέτσες», ήρθε η νεανική μου απάντηση. Πράγματι, έφτασε η ώρα να μπω στο Flying που ερχόταν από τον Πειραιά για να με πάει ο θείος στις Σπέτσες. Τουλάχιστον, εμένα πέρναγε το δικό μου έστω κι έτσι. Φτάνουμε στο νησί στις τέσσερις το μεσημέρι και όπως αργότερα κατάλαβα η υποχρέωσή ήταν προγραμματισμένη για τις έξι το απόγευμα. Τι κάναμε μαζί στις Σπέτσες; Πήγαμε να προσκυνήσουμε στην εκκλησία που βρίσκεται στην Ντάπια και στη συνέχεια στο χώρο της εκδήλωσης. Περισσότερο από μια ώρα πριν. Ενα εστιατόριο που βρισκόταν στην πλατεία πίσω από τα σοκάκια της παραλίας, εκεί που σήμερα έχει αρκετά παραδοσιακά ταβερνάκια και καταστήματα. Πριν από όλους. Στο χώρο κανείς, εκτός από τον ιδιοκτήτη, τη σύζυγο, τα παιδιά τους και τους εργαζόμενους της επιχείρησης. «Αν θέλεις πήγαινε μια βόλτα, εδώ κοντά», μου προτείνει. Εκείνος κάθισε με τον ιδιοκτήτη του εστιατορίου, ακριβώς στην είσοδο της κουζίνας (!), να πιούνε καφεδάκι ελληνικό. Εγώ, φυσικά, έσπευσα να περιηγηθώ -βάζοντας σημάδια, για να βρω εύκολα τον γυρισμό. Οπότε δεν κατάφερα να φύγω και πολύ μακριά. Ώρα μετά, έχει αρχίζει να μαζεύεται κόσμος στην περιοχή, είχαν βάλει και τα καλά τους, μόνο οι σημαίες έλειπαν, σκέφτομαι σήμερα. Καταλάβαινες ότι κάτι συμβαίνει, υπήρχε κάποιος αναβρασμός. Έφταναν απ’ όλα τα σημεία του νησιού στη συγκεκριμένη πλατεία. Τότε ζυγώνω και ρωτάω έναν κύριο, για να σιγουρευτώ πως ο κόσμος είναι για την εκδήλωση που θεωρητικά κι εγώ ήμουν εκεί, ο οποίος φυσικά μου απαντά ότι δεν υπάρχει κάτι. Δεν ήθελε, μάλλον, σκέφτομαι να μου… «δειχθεί». Ο κόσμος, ασφυκτικά γέμιζε τον χώρο. Ξαναγύρισα, είδα ότι δεν μιλούσε κανείς, άρα είναι ακόμη νωρίς, μάλλον, επομένως υπάρχει χρόνος για ακόμη μια βόλτα. Στο λιμάνι, στη Ντάπια, έχουν μαζευτεί πάνω από είκοσι άτομα. Αντιλαμβανόσουν από… μακριά πως πρόκειται για τις αρχές του τόπου. Πλησιάζω να δω τι συμβαίνει. Ήταν το σημείο που δένουν τα θαλάσσια ταξί. Aκούω τον έναν να ρωτά ποια είναι τα σημεία που έχουν ασβεστωθεί για να περάσει από εκεί ο υπουργός και πως σε λίγο φθάνει από την Κόστα, οπότε ας είναι όλοι έτοιμοι για την υποδοχή. Σκέφτομαι ότι θα μπορούσε παράλληλα να έρχεται και κάποιος άλλος, για κάτι άλλο, αφού αυτός που ήξερα εγώ έπινε καφέ στην κουζίνα του εστιατορίου που περίμενε να μιλήσει. Περίμεναν εκείνοι, ανεβαίνω εγώ προς τα πάνω γιατί η ώρα είχε περάσει. Μπαίνω στο εστιατόριο, στο οποίο δεν έπεφτε καρφίτσα και προσπαθώ με κάποιον τρόπο να φθάσω στην κουζίνα για να ζητήσω λίγο νερό από τους φίλους που μόλις είχα κάνει. Δεν θα τον ενοχλούσα, αλλά όταν με κοίταξε τον ρώτησα τι ώρα περίπου θα ξεκινήσει για να τον ακούσω κι εγώ. «Είμαστε έτοιμοι», μου λέει, απλά θα πρέπει να περιμένουμε λίγο τους επίσημους. Ο κόσμος είναι όλος εδώ. «Α, οι επίσημοι είναι στο λιμάνι και περιμένουν κάποιο υπουργό που έρχεται…», του λέω αυθόρμητα εγώ. Κατάλαβε. Κατάλαβα κι εγώ. Αλλά αργότερα, όταν έμαθα να σκέφτομαι. Και τώρα, μερικές ημέρες μετά, μπορώ να συνδέσω αυτό το περιστατικό που ήρθε στο μυαλό μου, με τον τρόπο που επέλεξες να φύγεις. Είναι ο ίδιος. Χωρίς τύμπανα, διακριτικά, ταπεινά όπως συνήθιζες να λες. Αθόρυβα αλλά ταυτόχρονα εκκωφαντικά θα πω εγώ. Αλλά κι αυτό ας το αφήσω εδώ. Δεν ταιριάζουν θρήνοι σε άνθρωπο χαρούμενο. Να κάνουμε λίγο χώρο για τις αναμνήσεις. Προσωπικά, δεν μπορώ να μην σε περιμένω το Πάσχα στο νησί μας. Ηξερα πάντα ότι όταν όλοι θα μαζευτούμε στον Πόρο μας στην καλύτερη εποχή του χρόνου, θα σε βρούμε στην θέση σου μέσα στην εκκλησιά για να μας υποδεχτείς. Όπως προτιμούσες να κάνεις πάντα. Στο ανθρώπινο μέτρο οφείλω να σου υποσχεθώ ότι θα προσπαθήσω να γίνω καλύτερος απ’ όλα όσα έμαθα από εσένα. Επομένως, να και κάτι ακόμα που γινόμαστε όταν φεύγουμε. Αλλά, είναι σαν να ηχεί στα αυτιά μου: «Αφήστε τα αυτά, αφήστε τα αυτά…». *Ο Χρήστος Ζωγράφος είναι από τον Πόρο, δημοσιογράφος στην «Καθημερινή», ανιψιός του Γιώργου Καλού. *Θερμές ευχαριστίες για την φιλοξενία του κειμένου στο SM. Φωτογραφία μέσα στο κείμενο: Στον επιτάφιο του Αγίου Γεωργίου