Τους τελευταίους τρεις μήνες ζούμε σε ένα ελληνικό νησί, την Αίγινα, μια θαλάσσια κοινότητα και οικονομία. Στις πρωινές μου βόλτες μπροστά στη θάλασσα, συναντώ γείτονες, ιδιοκτήτες σκύλων, ζευγάρια και τζόκερ, που απολαμβάνουν την ύπαιθρο σε έναν ζεστό χειμώνα που αλλάζει το κλίμα.
Η βόλτα μου περνάει από βραχώδεις και αμμώδεις παραλίες, και μικρές αποβάθρες με ψαρόβαρκες. Περνάει επίσης από γλυπτά των διάσημων καλλιτεχνών Γιάννη Μόραλη και Χρήστου Καπράλου, την πρώην κατοικία του συγγραφέα του «Ζορμπά του Έλληνα», Νίκου Καζαντζάκη, με θέα τη θάλασσα του Σαρωνικού.
Ο Ηλίας Μεσσήνας συλλέγει πλαστικά που ξεβράστηκαν από τον Σαρωνικό
Περνώ επίσης από τον φάρο του Μπούζα, τα εξαίσια ξωκλήσια όπως η Αγία Φιλοθέη και οι Άγιοι Απόστολοι, τα εργαστήρια καλλιτεχνών, όπως ο Χρήστος Καπράλος και ο Νίκος Νικολάου, και οι πρώην κατοικίες των αρχαιολόγων Gabriel Welter και Belle Mazur, που μελέτησαν και δημοσίευσαν το αρχαίο μωσαϊκό του τοπική συναγωγή που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα μ.Χ.
Η πρωινή βόλτα είναι σαν μια περιήγηση ιστορίας. Με μια τέτοια κληρονομιά στο νησί, είναι δύσκολο να μείνεις αδιάφορος όταν συναντάς μια πλαστική σακούλα ή ένα πλαστικό μπουκάλι ή ένα λευκό κομμάτι αφρού πολυστερίνης κολλημένο ανάμεσα στα βράχια ή ξαπλωμένο στην άμμο στην ακτή. Ειδικά κοντά σε ένα από αυτά τα σημαντικά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ζώντας σε μια κοινότητα εξαρτώμενη από τη θάλασσα, αντιλαμβάνεται κανείς την πρακτική σημασία των κύκλων Cradle-to Cradle . Ο τεχνικός κύκλος, όπως το ανθρωπογενές περιβάλλον, όπου τα απόβλητα πρέπει να διατίθενται προσεκτικά και να επαναχρησιμοποιούνται. Ο βιολογικός κύκλος, ή το φυσικό περιβάλλον, όπου τα οργανικά απόβλητα χωρίς χημικές ουσίες απορροφώνται πίσω στα φυσικά οικοσυστήματα. Οι βιολογικοί κύκλοι μπορούν επίσης να δημιουργηθούν από την ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η κομποστοποίηση οικιακών οργανικών απορριμμάτων στο σπίτι.
Στην πραγματικότητα, η διατήρηση των δύο κύκλων χωριστά, φαίνεται σαν ένα ηράκλειο κατόρθωμα, ειδικά σε κοινότητες που εξακολουθούν να αγωνίζονται με τη βασική διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων. Άρα, το σύστημα έχει ελαττώματα. Οδηγεί στην είσοδο αποβλήτων στον βιολογικό ή φυσικό κύκλο, ιδίως στο θαλάσσιο περιβάλλον, και ειδικότερα, μέσω της ρύπανσης από πλαστικά απόβλητα. Μπορεί να αποδειχθεί μια βόμβα, καθώς η ρύπανση της θαλάσσιας ζωής και των ενδιαιτημάτων στη θάλασσα και τις ακτές απειλεί την ανθρώπινη τροφική αλυσίδα μέσω της κατανάλωσης τοπικών ψαριών.
Αυτή η τοπική κοινότητα των 14.000, που αυξάνεται σε 40.000 ή περισσότερο το καλοκαίρι, είναι ένα μικρό ποσοστό του παγκόσμιου, άνω των 6,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν σε παράκτιες κοινότητες σε 192 χώρες. Συλλογικά, παράγουν 99,5 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων που απορρίπτονται σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από τον ωκεανό . Αν και παρήχθησαν 8,3 δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικών τα τελευταία εξήντα χρόνια, μόνο το 9,5% ανακυκλώθηκε. Οι αριθμοί είναι σίγουρα ένας λόγος ανησυχίας. Με περίπου 150 εκατομμύρια τόνους πλαστικού που ήδη ρυπαίνουν τους ωκεανούς του κόσμου, προστίθενται 9,1 εκατομμύρια τόνοι κάθε χρόνο, με εκτιμώμενη αύξηση 5% ετησίως. Οι μελέτες εκτιμούν ότι μέχρι το 2025 τα πλαστικά θα είναι ίσα με το ένα τρίτο των ψαριών (κατά βάρος) και το 2050, τα πλαστικά απόβλητα θα ζυγίζουν περισσότερο από το απόθεμα ψαριών.
Τα πλαστικά στη θάλασσα, αποσυντίθενται και σπάνε σε μικροσκοπικά θραύσματα , που ονομάζονται μικροπλαστικά , που απειλούν τη θαλάσσια ζωή. Τα πλαστικά απόβλητα μολύνουν τις παραλίες και συχνά καβαλούν τα κύματα. Αλλά, μπορεί επίσης να βυθιστεί στον πυθμένα της θάλασσας, επηρεάζοντας τους θαλάσσιους οργανισμούς στην αναπαραγωγή τους. Τα πλαστικά απόβλητα μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς και θάνατο θαλάσσιων ειδών. Μελέτες δείχνουν ότι τα πλαστικά απόβλητα έχουν επηρεάσει τουλάχιστον 267 είδη παγκοσμίως. Επιπλέον, η ανθρώπινη τροφική αλυσίδα και η τοπική οικονομία επηρεάζονται επίσης, καθώς ο παράκτιος τουρισμός εξαρτάται άμεσα από την ποιότητα και την υγεία των ψαριών, της θάλασσας και των ακτών.
Καθώς παρατηρώ πλαστικά κομμάτια και θραύσματα πολυστερίνης, πλαστικά μπουκάλια, κύπελλα μπουκαλιών, καλαμάκια, αναπτήρες, σχοινιά, κρεμάστρες, περιτυλίγματα, τσάντες και περιτυλίγματα, στις πρωινές μου βόλτες, προσπαθώ συχνά να φανταστώ τρόπους αντιμετώπισης αυτού του ανησυχητικού ζητήματος. Θα έδινα προτεραιότητα στη μείωση της παραγωγής και της κατανάλωσης πλαστικών. Ορισμένες χώρες, όπως ο Καναδάς, εξετάζουν ήδη τέτοιες κινήσεις, αν και η πανδημία του COVID προκάλεσε σοβαρή οπισθοδρόμηση στη σταδιακή κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης σε πολλές χώρες.
Η χρυσόσκονη που αγοράστηκε στη Walmart μπορεί να κάνει τη φωτογραφία αποφοίτησής σας όμορφη. Αλλά ένα χτύπημα και είναι για πάντα το ποδήλατο ως μικροπλαστικά που θα μπουν στους πνεύμονές μας.
Μια άλλη λύση θα ήταν η αντικατάσταση των πλαστικών με βιοδιασπώμενα υλικά. Στο νησί ορισμένες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ήδη βιοδιασπώμενες σακούλες. Ωστόσο, οι περισσότερες επιχειρήσεις εξακολουθούν να επιλέγουν τη φθηνή πλαστική επιλογή. Η εκπαίδευση είναι το κλειδί για την ευαισθητοποίηση για την πρόληψη της ανεύθυνης απόρριψης πλαστικών. Η εκπαίδευση μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αντικαταστήσουν τα πλαστικά μιας χρήσης και τα πλαστικά προϊόντα στην καθημερινή τους ρουτίνα.
Οι τοπικές και εθνικές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να φορολογήσουν τη χρήση συγκεκριμένων πλαστικών προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη τη ζημιά που προκαλούν στα τοπικά θαλάσσια οικοσυστήματα. Σκέφτομαι συχνά την ημέρα που οι ταυτότητες των καταναλωτών θα τυπωθούν στο πλαστικό προϊόν, το δοχείο ή το περιτύλιγμα και οι καταναλωτές θα υπόκεινται σε πρόστιμα. Τέλος, μπορεί να έρθει η μέρα που τα πλαστικά θα απαγορευτούν ή θα αντικατασταθούν από εναλλακτικές που βασίζονται σε βιολογικά προϊόντα.
Αυτές οι ενέργειες σίγουρα θα λύσουν το πρόβλημα. Ωστόσο, θα χρειαστούν χρόνια για να πραγματοποιηθούν και να φέρουν αποτελέσματα. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί οργανισμοί επιλέγουν την άμεση δράση.
Για παράδειγμα, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη σε συνεργασία με την ολλανδική εταιρεία σχεδιασμού The New Raw, έχουν ξεκινήσει την πρωτοβουλία BlueCycle για τη συλλογή και επαναχρησιμοποίηση πλαστικών απορριμμάτων από τη ναυτιλία και τις αλιευτικές δραστηριότητες. Δημιουργούν πρώτη ύλη για να παράγουν υψηλής ποιότητας τρισδιάστατα τυπωμένα αστικά έπιπλα και άλλα προϊόντα σχεδιασμού. [Ακούστε το podcast του ECOWEEK Green Talks με τον αρχιτέκτονα Πάνο Σακκά του The New Raw]
PetMat, μια ΜΚΟ με έδρα την Πράγα που ανακυκλώνει πλαστικά
Η ΜΚΟ PETMAT με έδρα την Πράγα εστιάζει στην επαναχρησιμοποίηση πλαστικών, με τη μορφή ανακυκλωμένου PET σε τρισδιάστατη εκτύπωση αρχιτεκτονικών έργων, στη δημιουργία του «PET(b)rick» μέσω του ανακυκλωμένου πλαστικού καλουπώματος και μέσω σχεδιαστικών κομματιών που κατασκευάζονται από άδεια μπουκάλια νερού . [Ακούστε το podcast του ECOWEEK Green Talks με την Katerina Novakova του PETMAT]
Το New Raw ανακυκλωμένο πλαστικό από το ψάρεμα
Οι νέοι μουσικοί της πολωνικής μπάντας ανακύκλωσης κατασκευάζουν και ερμηνεύουν σε όργανα που δημιουργούνται σε συνεργατικά εργαστήρια, χρησιμοποιώντας πλαστικά δοχεία που διαφορετικά θα στέλνονταν σε χωματερή ή θα μολύνουν τη θάλασσα.
Στα εργαστήρια ECOWEEK , καθοδηγήσαμε νέους αρχιτέκτονες και σχεδιαστές να ασχοληθούν με κυκλικές πρακτικές σχεδιασμού και επαναχρησιμοποίησης απορριμμάτων όπως πλαστικά μπουκάλια, έπιπλα, κεραμικά δοχεία, ξύλο και ξύλινα καταστρώματα και παλέτες. Χρησιμοποίησαν αυτά τα υλικά για να αναβαθμίσουν την αυλή ενός δημόσιου δημοτικού σχολείου στην Κρήτη και να κατασκευάσουν έναν ξύλινο υπαίθριο εκθεσιακό χώρο σε ένα αστικό πάρκο στο Μιλάνο της Ιταλίας.
ECOWEEK 2016 στην Κρήτη, Ελλάδα – Πλαστικά μπουκάλια και επαναχρησιμοποιημένα υλικά αναβαθμίζουν αυλή δημόσιου σχολείου
Υπάρχουν επίσης πολλά να κάνουμε σε ατομικό επίπεδο. Για παράδειγμα, στο νησί, στις πρωινές μου βόλτες, όταν βλέπω πλαστικά απορρίμματα δίπλα στη θάλασσα, σταματώ και τα μαζεύω. Έχει γίνει μέρος της καθημερινότητάς μου, ένα είδος διαλογισμού που κάνει καλό και στους δύο τρόπους. Είναι επίσης ένας πολύ καλός τρόπος κοινωνικοποίησης. Ένα πρωί, για παράδειγμα, μαζί μου ήρθαν δύο νεαροί ακτιβιστές από τον Καναδά.
Η Cyrielle Noel και η Georgina Faber είναι και οι δύο ενεργοί υποστηρικτές του περιβάλλοντος που ασχολούνται με τον θαλάσσιο και παράκτιο σχεδιασμό και σχεδιασμό, την έρευνα και τη διαβούλευση και τη συμμετοχή της κοινότητας.
Μέσω του Eau daCite , της κοινωνικής τους επιχείρησης, επανασυνδέουν πόλεις, πολίτες και εταιρείες με την αρχική πηγή αστικοποίησής τους: τις πλωτές οδούς. Το Eau daCite προωθεί τον αλφαβητισμό των πλωτών οδών, ενεργοποιεί τη βιώσιμη ανάπτυξη και συνδέει τον κοινωνικό οικολογικό μετασχηματισμό.
Εμπνευσμένοι από αυτή την απροσδόκητη επίσκεψη αυτά τα Χριστούγεννα, καλώ τους αναγνώστες να έρθουν μαζί μου στην Ελλάδα ή να δημιουργήσουν τη δική σας ομάδα στην κοινότητά σας, για να αφαιρέσετε τα πλαστικά από το θαλάσσιο περιβάλλον. Είναι πραγματικά ικανοποιητικό και ενδυναμωτικό να γνωρίζεις ότι μπορείς να παρέμβεις στη μείωση της πλαστικής ρύπανσης αυτή τη στιγμή. Για τον καθαρισμό των φυσικών οικοσυστημάτων και τη μείωση της ανθρώπινης έκθεσης στην πλαστική ρύπανση. Μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο μας πιο καθαρό και καλύτερο.
Ηλίας Μεσσήνας
Ο Ηλίας Μεσσήνας , αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και συγγραφέας με σπουδές στο Yale, δημιουργός του ECOWEEK και Senior Lecturer στο Design Faculty of HIT, όπου διδάσκει βιώσιμο σχεδιασμό και συντονίζει το νέο πρόγραμμα SINCERE EU ??Horizon, το οποίο στοχεύει στη βελτιστοποίηση του αποτυπώματος άνθρακα της πολιτιστικής κληρονομιάς κτίρια, μέσω καινοτόμων, βιώσιμων και οικονομικά αποδοτικών υλικών και πρακτικών αποκατάστασης, συλλογής ενέργειας, εργαλείων ΤΠΕ και κοινωνικά καινοτόμων προσεγγίσεων. www.ecoama.com και www.ecoweek.org
