Η Ισπανία μπροστά στον κίνδυνο ερημοποίησης
Ποτέ δεν είχε κάνει τόση ζέστη στη Σεβίλλη στη Feria de Abril, τη μεγάλη λαϊκή γιορτή που χρωματίζει κάθε χρόνο τους δρόμους αυτής της πόλης της νότιας Ισπανίας. Από την περασμένη Τρίτη, τα θερμόμετρα δείχνουν πάνω από 35 βαθμούς Κελσίου υπό σκιά και για την Παρασκευή 28/4 οι προβλέψεις ήταν ότι η θερμοκρασία θα έφτανε τους 40 βαθμούς στην κοιλάδα του Γουαδαλβικίρ.
Αυτός ο πρόωρος και πρωτοφανής καύσωνας πλήττει και την υπόλοιπη χώρα, με τη θερμοκρασία να σπάει παντού όλα τα ρεκόρ για τον Απρίλιο.
«Ύστερα από έναν αφύσικα ζεστό Μάρτιο, παρατηρούμε τον Απρίλιο θερμοκρασίες κατά 15 βαθμούς υψηλότερες του κανονικού», λέει ο πρόεδρος της ισπανικής Εταιρείας Κλιματολογίας Αλμπέρτο Μάρτι Εθπελέτα. «Η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται και η Ιβηρική χερσόνησος είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη λόγω της γεωγραφικής της θέσης».
Ενώ πάνω από 400.000 στρέμματα γης έχουν ήδη καεί από τις αρχές του χρόνου, η Μετεωρολογική Υπηρεσία προειδοποιεί για «ακραίο κίνδυνο πυρκαγιάς» σε ένα μεγάλο μέρος της επικράτειας όπου εκπληρούνται οι τρεις προϋποθέσεις που καθιστούν τις φωτιές σχεδόν ανεξέλεγκτες: θερμοκρασία άνω των 30 βαθμών Κελσίου, άνεμοι με ταχύτητα μεγαλύτερη των 30 χιλιομέτρων την ώρα και υγρασία μικρότερη του 30%.
Ύστερα από δυόμισι χρόνια ξηρασίας, η υγρασία του εδάφους δεν ξεπερνά το 10% στο 90% της επικράτειας. «Η αύξηση των θερμοκρασιών ξηραίνει τη βλάστηση, το χώμα χάνει τη γονιμότητά του και τα ξερά φύλλα μετατρέπονται σε καύσιμη ύλη», λέει ο Πατρίθιο Γκαρθία-Φάγιος, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών για την ερημοποίηση, που εδρεύει στη Βαλένθια. «Μέχρι το τέλος του αιώνα, και ανάλογα με την εξέλιξη των θερμοκρασιών, τη βιαιότητα των πυρκαγιών και τη διαχείριση των εδαφών, ένα μεγάλο μέρος της χώρας θα μετατραπεί σε ημι-έρημες και έρημες ζώνες».
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης και Δημογραφικής Πρόκλησης, το 74% της έκτασης της Ισπανίας κινδυνεύει με ερημοποίηση και ο κίνδυνος για το 18% είναι υψηλός έως πολύ υψηλός. Η Ανδαλουσία και η Καταλονία, ειδικότερα, υποφέρουν από διάβρωση μεγάλης έκτασης. Οι περιφερειακές κυβερνήσεις έχουν ήδη λάβει μέτρα για τον περιορισμό της κατανάλωσης νερού, τόσο για το πότισμα των δημοσίων κήπων και τις πισίνες όσο και για τη γεωργία.
Αντιμέτωπη με ιστορικά προβλήματα λειψυδρίας, η Ισπανία κατασκεύασε στη διάρκεια του 20ού αιώνα εκατοντάδες φράγματα, υποδομές για τη μετάγγιση του νερού των ποταμών και πάνω από 360 εργοστάσια αφαλάτωσης. Τον Μάιο του 2008, η κυβέρνηση της Καταλονίας αναγκάστηκε να κλείσει συμφωνία με τη Γαλλία για τον εφοδιασμό της Βαρκελώνης με πόσιμο νερό από τη Μασσαλία. Και αυτό όμως δεν θα εμποδίσει τις διακοπές νερού το φθινόπωρο στη Βαρκελώνη αν η σημερινή ξηρασία συνεχιστεί.
Το αίτημα των οικολόγων και ορισμένων ειδικών να μειωθεί η αρδευόμενη γεωργική έκταση, που φτάνει σήμερα τα 40 εκατομμύρια στρέμματα, παραμένει ένα ταμπού σε αυτή τη χώρα. Μέσα σε είκοσι χρόνια, η έκταση αυτή αυξήθηκε κατά 18%. Όμως σιγά-σιγά οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Για πρώτη φορά, το νέο σχέδιο διαχείρισης των υδρογραφικών λεκανών προβλέπει μια ελάχιστη «οικολογική ροή» για τον Τάγο, γεγονός που προκάλεσε την οργή των αγροτών.
Στις 19 Απριλίου, το υπουργείο Γεωργίας οργάνωσε ένα «στρογγυλό τραπέζι ξηρασίας», όπου κάλεσε τις κυριότερες αγροτικές οργανώσεις της χώρας. «Οι προοπτικές δεν είναι καλές για τον Μάιο, όπου οι θερμοκρασίες θα θυμίζουν Ιούλιο ή Αύγουστο», αναγνωρίζει ο πρόεδρος της Ένωσης Νέων Αγροτών Πέδρο Μπαράτο.
(*) Η Σαντρίν Μορέλ είναι ανταποκρίτρια της Monde στη Μαδρίτη
(Πηγή: Le Monde)
