Πλάνο τριών δόσεων εμβολιασμού – Τι δείχνουν οι μελέτες – Γιατί άλλαξε γνώμη ο Φάουτσι

Λίγους μήνες μετά την έναρξη του εμβολιασμού των πολιτών κατά του SARS-COV-2, άρχισε η συζήτηση για την πιθανότητα τα εμβόλια για τη νόσο COVID-19 να χρειάζονται τρεις δόσεις αντί για δύο για πλήρη ανοσοποίηση.

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Στη σκέψη αυτή οδήγησε η παρατήρηση ότι, κάποιους μήνες μετά τον πλήρη εμβολιασμό, υπάρχει σημαντική μείωση της ανοσίας –άρα και της προστασίας– των εμβολιασμένων, σε βαθμό που να κινδυνεύει είτε η υγεία τους (να νοσήσουν) είτε η υγεία των άλλων (να μεταδώσουν).

Σημαντικό ρόλο στη συζήτηση για την 3^η δόση έπαιξε και η εμφάνιση σημαντικού αριθμού μεταλλάξεων, που επικράτησαν (Άλφα – Δέλτα) κατά καιρούς του αρχικού τύπου του ιού και οδήγησαν τους επιστήμονες στη θεωρία ότι αν υπάρξει σημαντική μεταβολή στη γενετική του ιού, πιθανότατα θα είναι αναγκαία η βελτίωση της εκδοχής του εμβολίου.

Η επίτευξη του τείχους ανοσίας

Μία άλλη σημαντική παράμετρος, που οδηγεί και αυτή στη λύση της 3^ης δόσης, είναι η δυσκολία επίτευξης ασφαλούς τείχους ανοσίας. Το όριο του τείχους ανοσίας είχε τοποθετηθεί (στο να επιτευχθεί ανοσία) περίπου στο 60-70% του πληθυσμού είτε μέσω νόσησης, είτε μέσω εμβολιασμού. Αυτός ο στόχος –παρόλο που αυξάνεται το ποσοστό εμβολιασμένων– δεν επιτυγχάνεται, λόγω των νέων μεταλλαγμένων στελεχών του ιού, αλλά και του ποσοστού των ανεμβολίαστων πολιτών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών που νοσούν βαριά, νοσηλεύονται και τελικώς διασωληνώνονται είναι ανεμβολίαστοι. Έτσι, ανεβαίνει το ποσοστό επίτευξης του τείχους ανοσίας και «ενισχυτική» φαίνεται προς τον έλεγχο της πανδημίας, ενόψει και του φθινοπώρου, η 3^η δόση του εμβολίου.

Η αρχική υποδοχή της σκέψης για 3^η δόση ήταν εξαιρετικά επιφυλακτική, τόσο από τους πολίτες (μεγάλο ποσοστό των οποίων διατηρεί ακόμα την επιφυλακτικότητά του) αλλά και από τους επικεφαλής κρατών και μεγάλων οργανισμών.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του κορυφαίου λοιμωξιολόγου, Dr Anthony Fauci, ο οποίος, στα μέσα Ιουλίου του 2021, διεμήνυε, από την πλευρά του, ότι δε χρειάζεται η τρίτη δόση του εμβολίου, παρά το γεγονός ότι η εταιρεία Pfizer είχε ανακοίνωσε πως αναπτύσσει και τρίτη δόση. 

• Σήμερα, μόλις 2 μήνες μετά, ο ίδιος, ως Διευθυντής του Αμερικανικού Ινστιτούτου για τα λοιμώδη νοσήματα (NIAID) και υπεύθυνος στο Λευκό Οίκο ως σύμβουλος ιατρικών θεμάτων, αναφέρει, σε πρόσφατο άρθρο του, ότι δε θα εκπλαγεί αν τελικά απαιτούνται τρεις δόσεις ενός mRNA εμβολίου (Pfizer ή Moderna) για την πλήρη ανοσοποίηση των ατόμων. Προσθέτει, επίσης, πως το να λάβει κανείς μία επιπλέον δόση κάποιους μήνες μετά τον αρχικό εμβολιασμό μπορεί θεωρητικά να υποβοηθήσει την ανοσολογική απάντηση.

Τα συμπεράσματα μελετών για την 3^η δόση

Το πλάνο χορήγησης τρίτης δόσης οκτώ μήνες μετά τη δεύτερη δόση ενός mRNA εμβολίου Pfizer ή Moderna, έχει στηριχθεί σε αποτελέσματα μελετών που δείχνουν ότι η προστασία έναντι της λοίμωξης COVID-19 μειώνεται σημαντικά όταν περάσουν αρκετοί μήνες από τη δεύτερη δόση. Η επιστημονική εμπειρία και από προηγούμενα εμβόλια, όπως της ηπατίτιδας Β, δείχνει ότι μπορεί να απαιτηθούν τρεις δόσεις εμβολίου. Ενώ, είναι πιθανό όλοι να λάβουν μία τρίτη δόση, η οποία δεν πρέπει να ονομάζεται δόση «ενίσχυσης» (booster), γιατί δεν είναι απαραίτητο να ξαναχρειαστούν άλλες τέτοιες δόσεις «ενίσχυσης» στο μέλλον, όπως υποστηρίζουν κάποιοι ερευνητές.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένεται να αποφασίσει ποιο θα είναι το πρόγραμμα εμβολιασμού αλλά είναι λογικό να πιστεύει κανείς ότι οι τρεις δόσεις θα προσφέρουν μία παρατεταμένη ανοσολογική απόκριση και κατ’ επέκταση μακροχρόνια ανοσία.  Αν αποδειχθεί καλά ανεκτό, το πλάνο των τριών δόσεων μπορεί να καθιερωθεί.

Τι θα ισχύσει στην Ελλάδα

Η συγκεκριμένη συζήτηση αν και αφορά πολλές χώρες που έχουν προχωρήσει στον εμβολιασμό, βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη ως προς τις λεπτομέρειες εφαρμογής της (χρονική απόσταση της 3^ης δόσης από τη 2^η, ομάδες προτεραιοποίησης για την 3^η δόση, υποχρεωτικότητα κλπ).

Στην Ελλάδα, πρόσφατα, η Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, τόνισε ότι ο εμβολιασμός με δύο δόσεις παραμένει αποτελεσματικός σε ποσοστό 92%, ωστόσο ανέφερε ότι και οι εμβολιασμένοι -λόγω της μετάλλαξης Δέλτα- κολλάνε τον ιό, αλλά έχουν κατά 65% μικρότερες πιθανότητες να τον μεταδώσουν.
Εξήγησε ότι η 3^η δόση θωρακίζει άτομα που παραμένουν ευάλωτα στη λοίμωξη λόγω αδυναμίας ανάπτυξης αντισωμάτων ή άτομα που κινούνται σε χώρους με αυξημένη έκθεση στον ιό, καθώς επίσης δρα ως υπενθύμιση στο ανοσιακό σύστημα για να δημιουργηθούν υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων.

Ποιες ομάδες θα λάβουν 3^η δόση

Η 3^η δόση θα είναι με mRNA εμβόλιο (Pfizer, Moderna) για όλους, ακόμα κι αν στις δύο πρώτες δόσεις ο πολίτης έχει λάβει σκεύασμα από την AstraZeneca ή την J&J.

Η σύσταση της επιτροπής είναι η 3^η δόση να χορηγείται τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες από την ολοκλήρωση του εμβολιασμού με δύο δόσεις για τις παρακάτω ομάδες:

Την 3^η δόση θα λάβουν:

• Άτομα που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων ή αιμοποιητικών κυττάρων
• Άτομα που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού
• Άτομα που βρίσκονται σε λίστα αναμονής για μεταμόσχευση
• Άτομα με νεφρική ανεπάρκεια που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση
• Καρκινοπαθείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή καρκινοπαθείς με αιματολογικές νόσους
• Ασθενείς σε ανοσοκαταστολή: με αυτοάνοσα, αντιφλεγμωνώδη νοσήματα που λαμβάνουν ειδικές ανοσοποιητικές θεραπείες
• Άτομα με HIV λοίμωξη

Ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ανακοίνωσε ότι την Τρίτη, 14 Σεπτεμβρίου, θα ανοίξει η πλατφόρμα για τα ραντεβού της 3^ης δόσης, αρχής γενομένης με τους ανοσοκατεσταλμένους. Όπως δήλωσε ο κ. Θεμιστοκλέους, από τη Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου, θα σταλεί sms σε όσους θα μπορούν την επομένη να μπουν στο σύστημα και να κλείσουν τα ραντεβού τους.