Self-tests: Το κόστος, το δίλλημα και η ευρωπαική εμπειρία - Γράφει ο Κώστας Αργυρός
Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ελβετία έχουν ήδη ανακοινώσει αντίστοιχα προγράμματα τα οποία πάντως αποδεικνύονται εξαιρετικά κοστοβόρα, αλλά και κάποιες φορές και δυσλειτουργικά.
Από τον Απρίλιο, όπως όλα δείχνουν και υπό την προϋπόθεση να λυθούν οι «ασάφειες» που προέκυψαν από τη σχετική ανακοίνωση του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου και τις δηλώσεις του προέδρου του, θα αρχίσει η χρήση των δωρεάν τεστ κορωνοϊού, που θα μπορούν να κάνουν μόνοι τους οι πολίτες. Το μέτρο αυτό έχει ήδη εξαγγελθεί στη Γερμανία και στην Αυστρία από την 1η Μαρτίου, συνεπώς η Ελλάδα δεν είναι η πρώτη χώρα που παίρνει μια τέτοια απόφαση.
Δωρεάν μαζικά τεστ έχει κάνει και η Σλοβακία σε συγκεκριμένη περίοδο, χωρίς αυτό πάντως να ανακόψει την οξύτητα της πανδημίας. Επίσης και στις δύο χώρες (Αυστρία και Γερμανία) έχουν υπάρξει προβλήματα με την προμήθεια και τη διακίνηση, αφού μιλάμε πια για ιλλιγιώδη νούμερα. Δύο τέστ την εβδομάδα στη Γερμανία των 80 εκατομμυρίων σημαίνει 80 Χ 2 Χ 4 = 640 εκατομμύρια τεστ το μήνα. Προφανώς και δεν θα κάνουν όλοι τα τεστ αυτοδιάγνωσης με αυτό το ρυθμό, αλλά και πάλι το κόστος είναι τεράστιο και οι αμφιβολίες αρκετές, τη στιγμή που γίνεται λόγος για αποτελεσματικότητα της τάξης του 71%. Πάντως την περασμένη εβδομάδα στη σελίδα του υπουργείου Υγείας αναφερόταν ότι τα διαθέσιμα αυτοδιαγνωστικά τεστ στην χώρα ήταν 200 εκατομμύρια. Το κόστος ανά τεστ για το κράτος έχει υπολογιστεί στα 18 ευρώ. Μετά τις αρχικές δυστοκίες που είχαν να κάνουν με την προμήθεια που όφειλε να οργανώσει κάθε κρατίδιο με δικές του «δυνάμεις» εκτιμάται ότι από την ερχόμενη Δευτέρα το πρόγραμμα θα αρχίσει να τρέχει πιο ομαλά.
Στην Αυστρία τα τεστ γίνονται σε συνεργασία με τα φαρμακεία, τα οποία σε περίπτωση θετικών κρουσμάτων ενημερώνουν τους πολίτες, αλλά και τις αρμόδιες υπηρεσίες Υγείας. Η στρατηγική των δύο δωρεάν τεστ την εβδομάδα εφαρμόστηκε και στα σχολεία, σε διδακτικό προσωπικό και μαθητές από τα μέσα Φεβρουαρίου. Οποιος δεν ήθελε να υποβληθεί σε τεστ έπρεπε να παραμείνει σπίτι του και να παρακολουθεί τα μαθήματα διαδικτυακά. H χώρα θεωρείται κάτι σαν η «πρωταθήτρια» των τεστ και για αυτό άλλωστε και οι κυβερνητικές διαρροές μιλούσαν για «υιοθέτηση του αυστριακού μοντέλου».
Δωρεάν είναι όλα τα τεστ (και τα μοριακά) στη Γαλλία κάτι που υπολογίζεται ότι έχει κοστίσει ως τώρα πάνω από 3 δισ. ευρώ. Από τις 15 Μαρτίου χορηγούνται ως ασφαλή και εγκεκριμένα και τα τεστ αυτοδιάγνωσης. Mαζικά τεστ γίνονται από τον περασμένο Σεπτέμβριο και στα γαλλικά σχολεία, τα οποία δεν έχουν κλείσει ούτε μια ημέρα σε αντίθεση με ότι συνέβη τον περασμένο Μάρτιο στο πρώτο κύμα της πανδημίας.
Στην Ελβετία ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί με την επίδειξη της ασφαλιστικής του κάρτας να λαμβάνει πέντε κιτ αυτοδιάγνωσης, το κόστος των οποίων αναλαμβάνει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Το μέτρο θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τα τέλη Μαρτίου.
Η παράλληλη έναρξη τέτοιων προγραμμάτων σε μια σειρά από χώρες δεν είναι τυχαία και προφανώς έχει να κάνει και με την προσπάθεια να υπάρξουν ασφαλή στοιχεία για την πανδημία αλλά και η συγκράτησή της ενόψει και του καλοκαιριού, μετά και την διαπίστωση ότι τα προγράμματα εμβολιασμού θα καθυστερήσουν σημαντικά. Αλλες χώρες μελετούν σχετικά προγράμματα, υπολογίζοντας το κόστος, αλλά και περιμένοντας να δουν πόσο αποτελεσματικές θα είναι τελικά αυτές οι μέθοδοι όπου εφαρμόζονται.
Tι λέει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.
Σε μια δημοσίευσή του από τις 17 Μαρτίου 2021 το ECDC προειδοποιεί για τα πλεονεκτήματα και τους κινδύνους μιας εκτεταμένης χρήσης των «αυτοδιαγνωστικών τεστ», σημειώνοντας πώς αυτά θα πρέπει να γίνονται συμπληρωματικά προς τους υπόλοιπους ελέγχους και στοχευμένα με βάση πληθυσμιακά στοιχεία και συνθήκες επιπολασμού.
«Από τη σκοπιά της δημόσιας υγείας, οι αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι μπορούν να προσφέρουν πλεονεκτήματα όταν χρησιμοποιούνται για τη συμπλήρωση επαγγελματικών εξετάσεων RADT ή RT-PCR. Επιτρέπουν στα άτομα να αποκτήσουν το αποτέλεσμα πολύ γρήγορα, κάτι που θα μπορούσε να υποστηρίξει την έγκαιρη ανίχνευση μολυσματικών περιπτώσεων και να μειώσει την περαιτέρω μετάδοση της κοινότητας. Ο αυτοέλεγχος θα μπορούσε επομένως να ενισχύσει τον έλεγχο της νόσου με την έγκαιρη αναγνώριση και απομόνωση περιπτώσεων. Ωστόσο, η μετατόπιση της ευθύνης της αναφοράς αποτελεσμάτων δοκιμών από επαγγελματίες υγείας και εργαστήρια σε άτομα θα μπορούσε να οδηγήσει σε υποεκθέσεις, και να καταστήσει ακόμη πιο δύσκολη τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης, όπως η ιχνηλάτηση επαφών και η καραντίνα των μολυνθέντων. Θα μπορούσαν να επηρεαστούν οι τρέχοντες δείκτες για την παρακολούθηση της έντασης και της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19 (ποσοστά δοκιμών, ποσοστά θετικής δοκιμής και ποσοστά ειδοποίησης περιστατικών) ενώ επίσης είναι δύσκολο να παρακολουθούνται οι τάσεις των ασθενειών με την πάροδο του χρόνου. Μια επιπλέον πρόκληση είναι ότι τα δείγματα από τον αυτό-έλεγχο δεν θα ήταν διαθέσιμα για αλληλουχία και παρακολούθηση παραλλαγών, οι οποίες προκαλούν ανησυχία. Εκτός από τα παραπάνω, οι αρχές δημόσιας υγείας που επιθυμούν να εφαρμόσουν αυτοελέγχους θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον πληθυσμό που στοχεύουν, καθώς και τον επιπολασμό της νόσου σε αυτόν τον πληθυσμό.»
