Ο πόλεμος των εμβολίων και οι ελπίδες για το "εμβόλιο των φτωχών" - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού
Οι διαφορές στην «τεχνολογία» κάθε εμβολίου, η διαδικασία χρηματοδότησης και οι δυνατότητες μαζικής παραγωγής του εξηγούν εν μέρει τις μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές που διέρρευσαν. Η συνεργασία AstraZeneca με τη Μόσχα και οι ελπίδες για το «εμβόλιο των φτωχών».
Από τη στιγμή που έγινε γνωστή η ύπαρξη του συγκεκριμένου κορωνοϊού ξεκινούσε και η κούρσα για την παραγωγή ενός εμβολίου, ικανού να τον αντιμετωπίσει. Και αν σε επιστημονικό επίπεδο μπορεί να γίνει λόγος για έναν «ευγενή» ανταγωνισμό μεταξύ των ειδικών, σε επίπεδο φαρμακευτικών εταιριών ήταν σαφές ότι είχαμε να κάνουμε με έναν ανελέητο αγώνα ταχύτητας, με έπαθλο πολλά δισεκατομμύρια, αφού όποιος κατάφερνε να βγει πρώτος στην αγορά θα εξασφάλιζε και ένα σημαντικό προβάδισμα σε συμφωνίες με κράτη και οργανισμούς και συνεπώς κέρδη.
Την περασμένη εβδομάδα μια υφυπουργός από το Βέλγιο δημοσίευσε στο διαδίκτυο τις τιμές των εμβολίων εξοργίζοντας μάλιστα τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών και αυτό που δε μπορούσε να περάσει απαρατήρητο ήταν οι μεγάλες διακυμάνσεις στην τιμή ανά δόση αναλόγως της κάθε εταιρίας. Για κάποιους δεν είναι τυχαίο ότι τα δύο πιο «γρήγορα» εμβόλια, που ήδη έχουν εγκριθεί και διακινούνται σε μια σειρά από χώρες ήταν και τα πιο ακριβά. Ετσι λοιπόν κάθε δόση του εμβολίου της Pfizer/Biontech στην Ευρώπη θα κοστίζει 12 ευρώ και κάθε δόση της Moderna 14,6 ευρώ. Αντίθετα το εμβόλιο της AstraZeneca σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης κοστίζει κάτω από 2 ευρώ. Οι υπόλοιπες τρεις εταιρίες βρίσκονται ενδιαμέσως.
Οι διαφορές αυτές προκάλεσαν απορίες και θα μπορούσε να πει κανείς ότι μέχρι ένα σημείο είναι και δικαιολογημένες. Και λέμε μέχρι ένα σημείο γιατί η «εμπιστευτικότητα», η οποία διαφυλάσσεται ευλαβικώς μεταξύ ΕΕ και εταιριών στις σχετικές συμβάσεις δεν επιτρέπει να έχουμε πλήρη εικόνα για το κόστος και το κέρδος ανά δόση.
Σίγουρα ένας λόγος για τις αποκλίσεις στην τιμή έχει να κάνει και με την «τεχνολογία» του κάθε εμβολίου. Η τεχνική παρέμβασης στο mRNA είναι πολύ καινούρια και δεν υπάρχουν όπως λέγεται αντίστοιχες έτοιμες υποδομές για την μαζική παραγωγή τέτοιων εμβολίων, άρα η οργάνωση της είναι σίγουρα πιο περίπλοκη και απαιτητική. Ο αντίλογος βεβαίως είναι ότι με την εμπειρία αυτού του εμβολίου οι εταιρίες που το κατασκεύασαν θα αποκτήσουν τεράστιο πλεονέκτημα και στην κούρσα για εμβόλια που θα χτιστούν πάνω στην ίδια λογική και τεχνική όπως αυτά για την αντιμετώπιση μορφών του καρκίνου, τομείς στους οποίους ήδη ερευνούσαν και η Biontech και η Moderna.
Αντίθετα η AstraZeneca που θα χρησιμοποιήσει μια πιο παραδοσιακή τεχνολογία, που θα στηρίζεται στην εμπειρία της παραγωγής του εμβολίου της γρίππης θα έχει δυνατότητα όταν θα είναι απολύτως «έτοιμη» να παράγει μαζικά σε ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις, όπως είναι αυτές στην Ινδία ή στη Βραζιλία. Η βρετανική-σουηδική εταιρία έχει δεσμευτεί να παράγει σε τιμή κόστους και για αυτό το εμβόλιο της έχει πάρει τον χαρακτηρισμό «των φτωχών», αφού θα είναι πιο εύκολο και για χώρες του τρίτου κόσμου να το αποκτήσουν.
Μάλιστα η πρόσφατη ανακοίνωση για το μνημόνιο συνεργασίας της με το ιατρικό ερευνητικό κέντρο της Μόσχας, το Ινστιτούτο Γκαμαλέγια, το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων και τη ρωσική φαρμακοβιομηχανία R-Pharm, με στόχο την συνδυασμένη χρήση με το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V έχει δημιουργήσει πολλές ελπίδες για ένα φθηνό, εύχρηστο και αποτελεσματικό εμβόλιο «για όλους», που θα μπορεί να παραχθεί μαζικά και με ταχύτητα. Προς το παρόν πάντως παραμένει άγνωστο πότε θα ολοκληρωθεί η σχετική έρευνα και θα μπορέσει και η AstraZeneca να βγει στην αγορά.
Ενας άλλος παράγοντας, που επηρεάζει την τιμή του εμβολίου σχετίζεται και με την χρηματοδότησή του. Ενας γενικός κανόνας λέει ότι για την έρευνα και τελική κατάληξη σε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο απαιτείται ποσό, που φτάνει ή και ξεπερνά το 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Για αυτό και κάποιες εταιρίες δεν είχαν επενδύσει σε αυτό τον τομέα. Το εμβόλιο της AstraZeneca σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έχει λάβει κρατική επιχορήγηση. Αντίθετα η αμερικανική Pfizer μπορεί να ισχυρίζεται ότι δεν έλαβε κρατικό χρήμα. Κάτι που πάντως δεν ισχύει για την συνεργάτιδα της Biontech, η οποία έχει λάβει ενισχύσεις από το γερμανικό κράτος ύψους 375 εκατομμυρίων ευρώ. Συνεπώς το εμβόλιο θα έπρεπε να είναι φθηνότερο λένε οι επικριτές της. Αυτό ισχύει και για άλλες εταιρίες που έχουν λάβει ενισχύσεις, είτε από εθνικά κονδύλια, είτε από κοινοτικά.
Εκατοντάδες εκατομμύρια από το αμερικανικό πρόγραμμα «Warp Speed» έχει εξασφαλίσει και η Moderna, η εταιρία με το πιο ακριβό ως τώρα εμβόλιο. Οπως έλεγε ο καθηγητής Οικονομικών Μάρκους Σολτς στην οικονομική επιθεώρηση «Wirtschafswoche» πριν μερικές μέρες, οι φαρμακευτικές έχουν αποκτήσει κακή φήμη τα τελευταία χρόνια, λόγω της εκτόξευσης των τιμών πολλών φαρμάκων. Θα είχαν τώρα την ευκαιρία να βελτιώσουν την εικόνα τους, παρουσιάζοντας ένα εμβόλιο σε τιμές κόστους ή έστω λίγο πάνω από αυτές. Δυστυχώς αυτή την ευκαιρία την έχασαν. Αλλά θα κερδίσουν αρκετά δισεκατομμύρια. Είναι ασφαλώς θέμα προτεραιοτήτων.
