Η Μέρκελ και η φωνακλάδικη μειοψηφία των «ψεκασμένων» στη Γερμανία – Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού
Δημοκρατία πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με δημοκρατικά μέσα ακόμα και αυτούς που την αμφισβητούν. Και η εκάστοτε «εξουσία» θα πρέπει να φροντίζει για τα γρήγορα αντανακλαστικά μηχανισμών που θα τη βοηθούν να διορθώνει τα λάθη της.
Η Ανγκέλα Μέρκελ έχει δίκιο, όταν λέει ότι μια από τις μεγάλες προκλήσεις των επόμενων μηνών θα είναι να αποφευχθεί ένας διχασμός της κοινωνίας με αφορμή την πανδημία. Καθώς στη Γερμανία όπως και σε όλη την Ευρώπη τα κρούσματα παρουσιάζουν μια ανοδική τάση, παρατηρείται και μια άνοδος της «μαχητικότητας» εκείνων που είναι εναντίον κάθε περιοριστικού μέτρου, από τους οποίους πολλοί αμφισβητούν ακόμα και την ύπαρξη του ιού. Καλό θα είναι να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν κάποια πράγματα. Μπορεί να κάνουν περισσότερο «ντόρο» αυτοί που «φωνάζουν», οι οποίοι για παράδειγμα συγκεντρώθηκαν το Σάββατο στο Βερολίνο, κάποιοι μάλιστα και με άγριες διαθέσεις, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν ξεπερνούν τα ποσοστά μιας φωνακλάδικης μειοψηφίας. Σύμφωνα με τις αξιόπιστες δημοσκοπήσεις του δεύτερου γερμανικού καναλιού ZDF μόλις το 10% των Γερμανών βρίσκει υπερβολικά τα μέτρα προστασίας. Και ένα ποσοστό 77% θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρξει και πιο αυστηρός έλεγχος για την εφαρμογή τους.
Βεβαίως οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πάντα «τάσεις της στιγμής». Αλλά η ανησυχία για την υγεία και η αποδοχή των μέτρων παραμένει σταθερά υψηλή, όσο και αν κάποιοι από τους πιο φωνακλάδες αρνητές ή κάποιοι που προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν πολιτικά ισχυρίζονται το αντίθετο. Είναι καλό να το γνωρίζουν αυτό και ορισμένοι που και εδώ στην Ελλάδα ανακαλύπτουν ψήγματα αντίστασης ή επαναστατικότητας στις διαδηλώσεις του περασμένου Σαββάτου και ψάχνουν για σύγχρονους ήρωες. Σε καμιά περίπτωση αυτό το μείγμα από εντελώς διαφορετικές αφετηρίες δεν αποτελεί πρόπλασμα για κάποιο «κίνημα», που θα φέρει την αμφισβήτηση του συστήματος ή τον «εκδημοκρατισμό» που ονειρεύονται κάποιοι.
Από την άλλη όμως είναι εξίσου επικίνδυνο να αντιμετωπίζονται όσοι κατεβαίνουν στο δρόμο διαμαρτυρούμενοι ως ψυχασθενείς ή ακροδεξιοί. Φυσικά και υπάρχουν τέτοιοι ανάμεσά τους. Υπάρχουν ακόμα αντι-εμβολιαστές, συνωμοσιολόγοι, οπαδοί τρελών θεωριών, νοσταλγοί του Ράιχ, χαβαλέδες, αλλά υπάρχουν και μητέρες που δεν ξέρουν τι να κάνουν με τα παιδιά τους αν ξανακλείσουν τα σχολεία, άνθρωποι που αγωνιούν για το πώς θα ζήσουν επί ενάμιση χρόνο με ένα στοιχειώδες επίδομα. Ακόμα και κάποιοι που θεωρούν ότι είναι προτιμότερο το ρίσκο να αρρωστήσουν από την βέβαιη καταστροφή που προδιαγράφει η βήμα-βήμα φτωχοποίηση τους λόγω ανεργίας. Το να αντιμετωπίζεις λοιπόν αυτό το ετερόκλητο και σε μεγάλο βαθμό τρομαγμένο πλήθος ως «περιθωριακούς», που θα πρέπει να αρχίσουν να συλλαμβάνονται σωρηδόν μπας και σταματήσουν να διαμαρτύρονται δεν είναι η λύση. Είχαν δίκιο συνεπώς οι δικαστές που αποφάνθηκαν ότι δε μπορεί να απαγορευτεί προληπτικά μια διαδήλωση ή μια συγκέντρωση επειδή η αστυνομία θεωρεί ότι οι συμμετέχοντες δεν θα συμμορφωθούν με κάποιους κανόνες ή μπορεί να παρεκτραπούν.
Στην προκειμένη περίπτωση η δικαστική εξουσία λειτούργησε διορθωτικά, άσχετα αν τελικά η συγκέντρωση διαλύθηκε επειδή επιβεβαιώθηκαν όλοι οι προηγούμενοι φόβοι. Με άλλα λόγια αν κάποιος σκέφτεται να κάνει ένα έγκλημα, αυτό δεν είναι αρκετός λόγος για να τον συλλάβεις. Προσέχεις για να τον πιάσεις επ' αυτοφόρω και να αποτρέψεις τελικά το έγκλημα. Αστυνομία σκέψης δε μπορεί να υπάρχει σε κανένα ελεύθερο κράτος.
Η πλειοψηφία έχει δικαίωμα να αποφασίζει, αλλά όχι και να ποινικοποιεί την όποια άποψη της μειοψηφίας. Το μόνο που πετυχαίνει έτσι είναι να δημιουργεί «μάρτυρες». Για να βρει το «δίκιο της» λοιπόν η Μέρκελ θα πρέπει να αφαιρέσει επιχειρήματα από τους αρνητές. Να πείσει για τα μέτρα, αλλά κυρίως να αποδείξει ότι κανένας δεν πρόκειται να θυσιαστεί για το «κοινό καλό». Θα πρέπει επίσης η «κάθε Μέρκελ», η κάθε δημοκρατική κυβέρνηση να μιλάει με ειλικρίνεια στους πολίτες. Να παραδεχτεί λάθη, αβλεψίες, ακόμα και παλινωδίες της πρώτης στιγμής. Να εξηγήσει πιθανές αλλαγές στρατηγικής. Και όχι να κρύβεται πίσω από ένα αυστηρό ύφος και υποτίμηση ή και απειλές απέναντι σε όποιον τολμά να διατυπώσει μια διαφορετική άποψη. Ναι και η γνώμη της μειοψηφίας συγκαταλέγεται στους διορθωτικούς μηχανισμούς μιας εύρυθμης δημοκρατίας.
