Eυρωπαϊκά δίκτυα συγκοινωνιών από... χρυσάφι - Ρεπορτάζ Κώστα Αργυρού

Υπερβάσεις προϋπολογισμών, καθυστερήσεις ολοκλήρωσης και υπερεκτίμηση εσόδων καταγράφει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο για τα μεγάλα οδικά και σιδηροδρομικά έργα

Δεν είναι τελικά ελληνικό προνόμιο. Οι σημαντικές υπερβάσεις του αρχικού προϋπολογισμού και οι σημαντικές καθυστερήσεις στην ολοκλήρωσή τους αποτελούν σύνηθες φαινόμενο για την υλοποίηση μεγάλων έργων για τα ευρωπαϊκά συγκοινωνιακά δίκτυα, σχεδόν σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Είναι ενδεικτικό ότι στη σχετική έκθεση αναφέρεται ένας συγκεκριμένος κατάλογος οκτώ (8) τέτοιων έργων συνολικού κόστους 54 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που είναι υψηλότερο κατά 17,3 δισ. σε σύγκριση με τον αρχικό
προϋπολογισμό του. Και ακόμα δεν έχει γίνει ο τελικός απολογισμός...

Ανάμεσα στα έργα είναι για παράδειγμα η σιδηροδρομική σύνδεση Λυόν- Τορίνο, το περίφημο τούνελ του Μπρένερ στις Αλπεις ή ο αυτοκινητόδρομος Α1 στη Ρουμανία.
Αυτό που αφήνει να εννοηθεί η έκθεση είναι ότι πολλά έργα υποτιμολογούνται ως προς το κόστος τους και «υπερεκτιμούνται» ως προς το χρόνο παράδοσης και την αποδοτικότητά τους, προκειμένου να αρθούν οι
όποιες πολιτικές επιφυλάξεις και να εγκριθούν πιο εύκολα από τα εθνικά κοινοβούλια.

Στη συνέχεια οι αναγκαίες «επεκτάσεις» και δυσκολίες στην κατασκευή οδηγούν σε αυτές τις τεράστιες καθυστερήσεις - και αυξήσεις στην τιμή, οι οποίες με τη σειρά τους μειώνουν δραματικά την κερδοφορία. Η
σιδηροδρομική σήραγγα του Μπρένερ (BBT) δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι σιδηροδρομικοί σωλήνες μήκους 55 χιλιομέτρων μεταξύ Ίνσμπρουκ (Αυστρία) και Φορτέτσα (Ιταλία) βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των υπερβάσεων αρχικού κόστους, όπως και η αμφιλεγόμενη σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ Λυόν και Τορίνου, η οποία παρουσιάζει καθυστέρηση 15 ετών, αλλά συνεχίζει να στηρίζεται από τις Βρυξέλλες και το Παρίσι, παρόλο που η Ιταλία έχει πατήσει εδώ και καιρό φρένο. Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν αιτήματα για ποινικές κυρώσεις και πρόστιμα λόγω των σημαντικών καθυστερήσεων.

Το έργο υπολογίζεται να κοστίσει γύρω στα 10 δισ. και το κόστος έχουν αναλάβει από ένα τρίτο η Αυστρία, η Ιταλία και η ΕΕ. Αν δεν σταματήσει τελικά η νέα πρόβλεψη για την πλήρη ολοκλήρωσή του μιλά για το 2025/26.

Ως σοβαρό ζήτημα αναφέρουν οι ελεγκτές από το Λουξεμβούργο και τους ανεπαρκείς υπολογισμούς κόστους- οφέλους, που στηρίζονται πολλές φορές σε «σαφώς υπερβολικά αισιόδοξες» προβλέψεις χρήσης. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εκτιμά ότι για να επιτευχθούν οι προβλέψεις για τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, θα πρέπει να εισαχθούν ρηξικέλευθες πολιτικές πρωτοβουλίες για τη μετατόπιση της κυκλοφορίας προς αυτό τον τομέα, οι οποίες λείπουν προς το παρόν.

Το παράδειγμα της σύνδεσης Λυόν – Τορίνο είναι χαρακτηριστικό. Το Ελεγκτικό Συνέδριο υπολογίζει ότι επί του παρόντος μόνο τρία εκατομμύρια τόνοι εμπορευμάτων μεταφέρονται σιδηροδρομικώς από τη Γαλλία στην Ιταλία (και το αντίστροφο) ετησίως μέσω αυτού του περάσματος των Άλπεων, οπότε η ορεινή διέλευση είναι ασήμαντη σε σύγκριση με τον Μπρέννερ, μέσω του οποίου διατίθενται 12 έως 16 εκατομμύρια τόνοι κάθε χρόνο. Ωστόσο, είναι ενδιαφέρον ότι οι αρμόδιοι σχεδιαστές στη Γαλλία και την Ιταλία θεωρούν ότι η επέκταση της διαδρομής Λυών - Τορίνο θα αυξήσει την ικανότητα μεταφοράς σε 24 εκατομμύρια τόνους έως το 2035. Μιλάμε δηλαδή για έναν οκταπλασιασμό, που προκαλεί αρκετές απορίες στους ελεγκτές της ΕΕ, για το πώς έχει υπολογιστεί και αν φυσικά είναι ρεαλιστικός.

Οι πολιτικοί πάντως ειδικά στο Τιρόλο της Αυστρίας αντέδρασαν στις επικρίσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου και μίλησαν για απρόβλεπτες δυσκολίες, που προέκυψαν μετά το ξεκίνημα των έργων και δικαιολογούν την
καθυστέρηση.

- Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι αυτές τις μέρες ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου Kλάους-Χάινερ Λένε προειδοποίησε για τους κινδύνους μιας βιαστικής και όχι σωστά υπολογισμένης χρήσης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, που ακόμα τελεί υπό διαπραγμάτευση σε επίπεδο Συμβουλίου. Είναι άγνωστο αν κάποια από τα κονδύλια του Ταμείου θα ζητηθεί να διοχετευτούν στα ευρωπαϊκά δίκτυα.