"Μπλέξαμε τα μπούτια μας": Φράσεις της καθημερινότητας μας, που μας χάρισαν οι αρχαίοι
Γράφει ο Γιάννης Μανιάτης
Ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης ΑΝΤΩΝΙΟΣ Α. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ, με πλούσιο συγγραφικό έργο, τιμήθηκε από την Εταιρία Γραμμάτων & Τεχνών Πειραιά για την τεράστια προσφορά του! Η Πρόεδρος της Εταιρίας ΣΟΦΙΑ ΠΑΥΛΑΚΟΥ γράφει :
Τι σχέση έχουμε εμείς με τους αρχαίους;
Ακριβής αντιγραφή από το βιβλίο του Αντωνίου Α. Αντωνάκου: "ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΓΛΩΣΣΗΣ". Αθήνα 2002.
Φράσεις τότε και τώρα που χρησιμοποιείς στην καθημερινότητα σου:
1. Ένα χελιδόνι (ή ένας κούκος) δεν φέρνει την άνοιξη.
Μία χελιδών έαρ ου ποιεί - Ειπώθηκε απο τον Αίσωπο και έμεινε ως παροιμία που χρησιμοποιούσαν συχνά ο Αριστοτέλης, ο Στοβαίος και ο Αριστοφάνης. Επικράτησε η εκδοχή με τον κούκο.
2. Το ένα χέρι νίβει το άλλο
ά δέ χείρ τάν χείρα νίζει - στίχος του Πυθαγόρειου φιλόσοφου και ποιητή Επίχαρμου
3. Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις
Εί κακά τις σπείραι κακά κέρδια αμήσειν - Ησίοδος
4. Κάλλιο να σε ζηλεύουνε παρά να σε λυπούνται
κρέσσον γάρ οίκτιρμού φθόνος- Πίνδαρος
5. Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει
Η γλώττα άνόστεος μεν όστέα θραύει- Σόλων
6. Έπαθε και έμαθε
τόν πάθει μάθος- Αισχύλος, Αγαμέμνων
7. Σηκώθηκαν οι τρίχες μου
τριχός δ' ορθίας πλόκαμος ίσταται - Αισχύλος, Επτά επί Θήβας
8. Ο άνδρας είναι η κολώνα του σπιτιού
Ανήρ, στέγης στύλον - Αισχύλος, Αγαμέμνων
9. Χτύπα ξύλο
άπτεσθαι ξύλου - Αριστοφάνης
10. Έπεσαν κάτω απο τα γέλια
ώστε υπτίους υπό του γέλωτος καταπεσείν - Αθήναιος
11. Έγιναν θέατρο
Εαυτούς εξεθεατρίουν - Πολύβιος
12. Μη με συγχίζεις
μή μοι σύγχει - Όμηρος
12. Την βάψαμε (τη βάρκα)
Η ναύς έβαψεν - Ευριπίδης, Ορέστης στ. 705-707
βάπτω=βυθίζω στο νέρο. Όταν λέγαμε
ναύς έβαψεν = το πλοίο βυθίστηκε
Οι άνθρωποι αλλάζουν , η γλώσσα όμως θυμάται και η μνήμη ρέει στο αίμα μας.
13. Μη με σκοτίζεις
Αποσκότισον με - είπε ο Διογένης στον Μ.Αλέξανδρο
14. Έγινε ο βίος αβίωτος
Άβίωτον ζώμεν βίον - (Φιλήμων, 4ος αι. π.Χ.)
15. Του πουλιού το γάλα
Όρνίθων γάλα - Πλούταρχος
16. Λες τρίχες !
Τριχολογείν και τρίχας αναλέγεσθαι - Σουΐδας
17. Άει στον κόρακα (την ακούς πολύ στη Θεσσαλία)
πέμπειν είς κόρακας
18. Δεν με μέλει
ούδέν μοι μέλει
19. Πολλά λες
Πολλά λαλείς (Στην Κύπρο θυμάμαι το ακούς συνεχώς)
20. Να σκάσεις
Διαρραγείης - Αριστοφάνης
21. Κάθε αρχή και δύσκολη
Αρχή δήπου παντός έργου χαλεπωτέρα
22. Η αλήθεια είναι πικρή
έχει τι πικρόν ώ τής άληθείας λόγος - Δίων
23. Η αλήθεια δεν κρύβεται
άδύνατον τ' άληθές λαθείν - Μένανδρος
24. Φοβάται και την σκιά του
την αυτου σκιαν δέδοικεν - ?Αριστοφ. ?ποσπ. 62
25. Τον αράπη κι αν τον πλένεις
Αιθίοπα σμήχεις - Πλούταρχος
(στην ουσία σημαίνει τον Αιθίοπα (όσο κι) αν λευκαίνεις
26. Καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή (η αεργία είναι ντροπή)
Έργον δ' ουδέν όνειδος, (αεργίη δε τ' όνειδος) - Ησίοδος
27. Χτίζεις στην άμμο
Εις ψάμμον οικοδομεις - Πλούταρχος
28. Παρ' το αυγό και κούρευτο
Ωον τίλλεις - Πλούταρχος
29. Όπως σε βλέπω και με βλέπεις
Ώσπερ εισοράς εμέ - Σοφοκλής
30. Μου λύθηκαν τα γόνατα
Λύεται γούνατα - Όμηρος
31. Θα σου δείξω εγώ ποιος είμαι (απειλή)
Εγώ αυτώ δείξω τις ειμί - Επίκτητος 3,2,10
31. Δεν πας να κρεμαστείς ;
Ούκ απάγξη; - Επίκτητος 3,1,32
32. Κάνει σαν να του σκότωσε τον πατέρα (σα να του σκότωσε τη μάνα λέμε σήμερα εμείς)
Αν ούν εν τούτοις πλανηθώ μη τι τον πατέρα απέκτεινα - Επίκτητος 1,7,31
33. Βάζω το χέρι στην φωτιά
Χείρα τ' εν ηγάνω βαλείν (ηγάνω=στο τηγάνι) - Ανακρέων Fragmenta Fr.91
34. Μπλέξαμε τα μπούτια μας
Πλέξαντες μηροίσι πέρι μηρούς - Ανακρέων Fragmenta, Fr.91
