Οδοιπορικό στη Νότια Αίγινα

  [caption id="attachment_26167" align="alignnone" width="628"] Το κουφάρι του ξενοδοχείου "Aigina Maris"[/caption] Περιήγηση στις πλαγιές, στους λόφους, στα ορεινά και στα παράκτια μιας παραποιημένης και ανοχύρωτης Αίγινας. Του Γιώργου Κουλικούρδη - Φωτό: Κατερίνα Λεούση Αφήνοντας πίσω μας τον Μαραθώνα, καθώς έχουμε περάσει τη γέφυρα του ρέματος του Βυρού και τη χουντική πολυκατοικία του «Σαρδέλη», χτισμένη στη θάλασσα κυριολεκτικά, αντικρίζουμε τα βράχια του Κακοπέρατου. Ένας λόφος, ο πρώτος που ανταμώνουμε και μας υπενθυμίζει ότι το αδόμητο γυμνό και πρωτογενές έχει φυσική ομορφιά. Τον αγκαλιάζει από αριστερά ο ανηφορικός χωματόδρομος που φθάνει στον Ελαιώνα, εκεί, το πυρ το εξώτερο, που το 1986 είχαν τοποθετήσει τις εγκαταστάσεις του βιολογικού οι ιθύνοντες του παλιού Δήμου της Αίγινας. Αφήνοντας πίσω μας το Κακοπέρατο και στρέφοντας το βλέμμα προς τα πάνω, ανατολικά, αντικρίζουμε πελώρια βράχια να κρέμονται πάνω μας. Στα βράχια αυτά, πετράδες σμίλευαν μυλόπετρες, μερικές βρίσκονται ακόμα εκεί πάνω – ποιος ξέρει με πόσα βάσανα και κόπους τις κατέβαζαν στη δημοσιά, για να τις εγκαταστήσουν στα λιοτρίβια μας. Που να περνάς από κοντά τους και να μοσχοβολάει όλος ο τόπος, σαν περιστρέφονταν, για να συνθλίψουν τον ευλογημένο καρπό. Δεξιά μας οι αλλοτινές δόξες του MOOΝDY BAY. Σήμερα αναζητά τον κατάλληλο επενδυτή, που θα του προσδώσει τη χαμένη αίγλη του, μιας και η τοποθεσία του το ευνοεί. Πίσω του, αν βγούμε στην κορυφή του λόφου της Αιγινήτισσας, θα αντικρίσουμε από ψηλά τον Ελαιώνα. [caption id="attachment_26159" align="alignnone" width="628"] Τα οικοδομικά... αριστουργήματα του Συλλόγου Διανοουμένων[/caption] Ένα μνημείο της φύσης δωρισμένο στον τόπο μας. Λίγο πιο πάνω στις Σφυρίχτρες, στους πρόποδες του Όρους, οι σωζόμενες ισόδομες λιθοδομές των ερειπίων του ναού του Ελλάνιου Δία, το εκκλησάκι της Ανάληψης και στην κορυφή ο Προφήτης Ηλίας συνθέτουν περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, όπως τις αποκαλούν στα νομοσχέδιά τους οι υπουργοί. [caption id="attachment_26160" align="alignnone" width="628"] Το πευκόφυτο ξενοδοχείο "Moody Bay"[/caption] Η πλαγιά του λόφου της Αιγινήτισσας, κόρης της Αίγινας, όπως την ονομάτισε ο «πωλούνται οικόπεδα - Αγγελόπουλος», που βλέπει στον πιο ήρεμο και ζεστό όρμο της, χωρισμένη από τον ρυμοτόμο-χωροτάκτη Αγγελόπουλο σε αδόμητα αγροτεμάχια, ρυμοτομημένη όμως με φαρδείς και επάλληλους δρόμους, πυκνοφυτεμένη με ευκάλυπτους, αποτέλεσε ένα ακόμα θαύμα της δικτατορίας. Εκεί με μία και μοναδική οικοδομική άδεια για «λυόμενη οικία», την οποία προσαρτούσαν σε κάθε πώληση αγροτεμαχίου, τη συμβολή ενός χωροφύλακα και του κολλητού του εργολάβου, χτίστηκε μια ολόκληρη πλαγιά. Αυτό να το ονομάσουμε διαπλοκή ή ανάπτυξη, κάνοντας την αναγωγή στα όσα κακά μάς έχουν βρει σήμερα; Εκτός λοιπόν από τα αυθαίρετα, που συνθέτουν πλέον έναν συνεκτικό οικισμό, μας έμεινε «το εξοχικόν κέντρον η Αιγινήτισσα», η σημερινή επιθαλάσσια ταβέρνα, με τον δημόσιο χώρο πίσω της και την αδόμητη ρεματιά που εκτείνεται πάνω απ' τον δρόμο μέχρι τους πρόποδες του Όρους, με τα περίφημα περιβόλια του Χριστοφίδη. Τα ζαρζαβατικά και τις οπώρες τα κατέβαζαν με τις σούστες στη χώρα, για να τα μοσχοπουλήσουν, τότε. Και τώρα εκεί και στον απόκρημνο λόφο βορειανατολικά, έχει λάβει θέση βολής ο σύλλογος επιστημόνων, διανοουμένων και καλλιτεχνών. Που με υπογραφή του αντιβασιλέως Γεωργίου Παπαδόπουλου, εν έτει 1972 (ΦΕΚ 297Δ/), ενέταξαν στο σχέδιο και ρυμοτόμησαν ολόκληρο βουνό. Βουνό που, αν το περπατήσεις, κινδυνεύεις να γκρεμοτσακιστείς. Στη συνέχεια δε, με νέο διάταγμα το 1993, εκδημοκράτισαν τους όρους δόμησης (ΦΕΚ 559Δ/). Και οι διανοούμενοι δεν φύτεψαν ούτε ευκάλυπτο. Έναν οφιοειδή χωματόδρομο χάραξαν μόνο, που έσκιζε την πλαγιά και μάτωνε τις καρδιές μας. Έτσι, πουλούσαν τα εντός ρυμοτομικού σχεδίου, άκουσον-άκουσον, οικόπεδά τους και εθισμένοι σε επικίνδυνες αποστολές αγοραστές, χτίζοντας, ξεδόντιαζαν κάθε τόσο το βουνό, για να αποδείξουν ότι τελικά η τρέλα πάει στα βουνά και η καταστροφή βαρύνει τους γνωστικούς κάτοικους αυτού του νησιού. [caption id="attachment_26166" align="alignnone" width="628"] Το παλιό σχολείο της Πέρδικας στο Ναυτικό Οχυρό.[/caption] Λίγο πιο κάτω, η απέναντι πλαγιά του Προφήτη Ηλία με το ομώνυμο εκκλησάκι, εποχής Τουρκοκρατίας, που τα σκαλοπάτια του οδηγούν στον παραλιακό ασφαλτόδρομο Αίγινας – Πέρδικας, τον δρόμο που μας βοηθά στο οδοιπορικό μας. Στον λόφο αυτό έγινε και δεύτερη «επιτυχημένη απόπειρα αξιοποίησης». Χτίστηκε άλλος ένας οικισμός, αντάξιος του πρώτου. Δεξιά μας, σε έναν πολύ μικρό ορμίσκο ορθώθηκε το ξενοδοχείο ΑΙΓΙΝΑ ΜΑΡΙΣ, το 1972. Για τα χρόνια του, άρτια κατασκευή, με προεντεταμένο σκυρόδεμα και επένδυση πολλά υποσχόμενη στον αναπτυσσόμενο τότε τουρισμό μας. Τώρα, πια, εγκαταστάσεις εγκαταλελειμμένες και ρημαγμένες, με μια ακτή ρυπαρή από όσα φέρνει ο άνεμος, αποκλεισμένη και απροσπέλαστη. Εδώ, Τράπεζα και Υπουργείο Τουρισμού αδυνατούν για άλλη μία φορά να κάνουν το αυτονόητο. Η επαναλειτουργία μιας τέτοιας μονάδας θα ήταν καθοριστική για την τουριστική αναβάθμιση της Αίγινας. Η ανηφορική ευθεία της ασφάλτου ίσα που αφήνει να φανεί η Πέρδικά μας, το στολίδι της νότιας Αίγινας. Ήταν το 1976, όταν με απόφαση του τότε ΥΠΠΕ χαρακτηρίστηκε «αντιπροσωπευτικός αλιευτικός οικισμός διατηρών το μη συνεχές οικοδομικό σύστημα εκ ταπεινών οικίσκων μετά λειτουργικώς συνδεομένης ανοικτής αυλής». Αυτή ήταν η Πέρδικα και αυτή η προστασία τής έπρεπε. Αν δούμε τον χάρτη του 1965, θα καταλάβουμε πώς ήταν χτισμένη τότε και θα παρατηρήσουμε και τις πρωτόβγαλτες «εγκαταστάσεις αφαλατώσεως ύδατος», το χέρσο περιβόλι της Μονής Χρυσολεόντισσας, καθώς και τα άχτιστα Λακκώματα. Το 1993 ο νομάρχης Πειραιά αναθεώρησε τα όρια του οικισμού, επεκτείνοντάς τα από υπερβάλλοντα ζήλο στις αδόμητες περιοχές της, αγνοώντας την κήρυξη του οικισμού σε ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Έτσι, η Πέρδικα πήρε και αυτή τον δρόμο της «ανάπτυξης», για να μην υστερεί σε κλέος της Αγίας Μαρίνας. Ας είναι καλά όμως οι κάτοικοί της και οι ψαράδες της. Δεν εγκατέλειψαν ούτε προς στιγμή την κύρια ασχολία τους και τις συνήθειές τους. Έτσι, μπορεί ο οικισμός να ξεχείλωσε, να πήρε λίγο μπόι που δεν του ταίριαζε, αλλά κρατήθηκε στο μέτρο. Αλλά στην Αίγινα, και να θέλεις να αγιάσεις, δεν σε αφήνουν. Έρχεται το Ναυτικό μας, εφ' ω ετάχθη, και εκμεταλλευόμενο τις αδυναμίες του δήμου μας, δημιουργεί ένα νέο πεδίο βολής κοινωνικής αναταραχής. Μέσω του Ταμείου Εθνικού Στόλου, προκηρύσσει διαγωνισμό αξιοποίησης του νότιου οχυρού για την προσέλκυση τουριστών και τη δημιουργία μαρίνας. Τι εστί νότιο οχυρό; Είναι η απέναντι από τις ψαροταβέρνες της Πέρδικας χερσόνησος. Είναι η έκταση που μαζί με τις τότε εγκαταστάσεις της –σπίτια, σχολείο, εκκλησιές– απαλλοτριώθηκε το 1936 και συμπληρωματικά το 1939 με διατάγματα του βασιλιά Γεωργίου του Β/. Αναγκαστική απαλλοτρίωση «διά τας ανάγκας του Β. Ναυτικού», με αποζημίωση ψιχία. [caption id="attachment_26165" align="alignnone" width="628"] Η εξαιρετική παραλία στη θέση "Κλειδί"[/caption] Καταλαβαίνουμε τους λόγους της τότε εθνικής ανάγκης. Όμως σήμερα εξέλιπαν. Έστω και καθυστερημένα για τη χαμένη αξιοπιστία του κράτους, η έκταση πρέπει να επιστραφεί στους δημότες της περιοχής ως δημόσιο κτήμα, γιατί ως τέτοιο έχει καταγραφεί στη συνείδηση όλων. Όσον αφορά τον παντελώς προτεινόμενο αόριστο τρόπο εκμετάλλευσης μιας έκτασης 350.000 τ.μ., ισοδύναμης με αυτήν στην οποία έχει αναπτυχθεί ολόκληρος ο σημερινός οικισμός της Πέρδικας, ο καθένας μπορεί να αναλογιστεί την αλλοίωση του τοπίου που θα επιφέρει. Η προκήρυξη, αγνοώντας την τοπική βιωσιμότητα, την αδυναμία να ανταποκριθεί μια τέτοια επένδυση στις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές συνθήκες όπου εντάσσεται, δίνει βορά την έκταση, χωρίς κανέναν περιορισμό αρχιτεκτονικό, ιστορικό, έστω κάλυψης και δόμησης. Γιατί εκεί στα οχυρά σώζονται ακόμα το κτίριο του παλιού σχολείου, ερείπια οικιών κατοίκων που ξεσπιτώθηκαν το 1936, ερείπια της εκκλησιάς του Άη Σώστη, όπου βρισκόταν αρχικά η Αγία Παρασκευή, και φυσικά τα οχυρωματικά έργα. Πολυβολεία και κανονιοβολεία με τάφρους και ορύγματα, ιστορική παρακαταθήκη από τον Β/ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επάνω στις μνήμες μας ζητείται να γίνει η αόριστη «αξιοποίηση» των οχυρών. [caption id="attachment_26163" align="alignnone" width="628"] Πολυβολείο στο Ναυτικό Οχυρό[/caption] Μετά την Πέρδικα μπορούμε, περνώντας τον λόφο του Σταυρού και ακολουθώντας την ανηφόρα, να φθάσουμε σε έναν ιστορικό οικισμό-καταφύγιο του νησιού, το Σφεντούρι. «Μπαλκόνι στον Σαρωνικό» το ονομάζουν πολλοί, και είναι κάμποσοι οι επώνυμοι αρχιτέκτονες που το τίμησαν και συνέβαλαν με το στίγμα τους να διατηρηθεί ως ιδιαίτερο τοπίο. Μόλις προ ενός έτους, με απόφαση του ΥΠΠΟ (ΦΕΚ 346/30.09.2013), το Σφεντούρι περιελήφθη στην αναοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου του Ελλάνιου Δία, που περιλαμβάνει το Όρος και όλη την περιοχή μέχρι τη θάλασσα, τον όρμο της Λιγέας. Έναν όρμο, μεταξύ Κλήματος και Κήπων, που φωτισμένος δήμαρχος τον προόριζε για την εγκατάσταση του βιολογικού και ιδιωτικά συμφέροντα για την εγκατάσταση ιχθυοκαλλιέργειας. Ανατολικά στην έξοδο της Πέρδικας, ακολουθώντας την άλλη παράλια δημοσιά, αισθανόμαστε μιαν άλλη Αίγινα. Ένα ήμερο κυκλαδίτικο τοπίο ξεδιπλώνεται μπροστά μας, που θα κλείσει το οδοιπορικό. [caption id="attachment_26164" align="alignnone" width="628"] Παραλία στη θέση "Σαρπά"[/caption] Αφήνουμε τον όρμο του Σαρπά, και αριστερά μας νάτην η έκταση των 116 στρεμμάτων του Ομίλου Λάτση. Την πολεοδόμησε και αυτός, και διαφημίζει ότι προτίθεται να την αξιοποιήσει, κατασκευάζοντας εξοχικές κατοικίες. Αυτό κι αν λέγεται άγνοια κινδύνου. Πληθυσμός αντίστοιχος της Πέρδικας, χωρίς καμία υποδομή και πρόβλεψη, θα στοιβαχτεί σε μια τόσο μικρή έκταση. Μετά από αυτά, τα παρατράγουδα κάποιων επίδοξων «εργολάβων-μεταπρατών κατοικίας», που ακολουθούν με τα τείχη των 5, 6 ή 7 όμοιων μεζονετών, ωχριούν. Αλλά πάλι καλά που τους σταμάτησε η κρίση και αποφεύχθηκαν τα χειρότερα. Τα μάζεψαν και –για καλή μας τύχη– μας εγκατέλειψαν. Έτσι, μπορεί κανείς να απολαύσει τη διαδρομή και, περνώντας τον όρμο του Μουριώτη, να φθάσει στο ξέφωτο του Κλειδιού και να αντικρίσει το πετροκάραβο να πλέει στα ανοιχτά, με τον υπέροχο όρμο του Κλήματος και την κοσμοπολίτικη πλαζ του. Εκεί μέχρι και το μοναστήρι νοίκιασε κάποιες χέρσες εκτάσεις του, για να τις αξιοποιήσουν επίδοξοι επενδυτές, αλλά φαίνεται ότι ατύχησε. Αυτός ο τόπος αξίζει καλύτερη τύχη, και αυτή μπορούμε να την ορίσουμε εμείς. Διαβάστε επίσης: Μια επιδρομή που αποκρούστηκε...