Γυναικοκτονία: Ένα καθεστώς τρόμου στην Ευρώπη

Μία γυναίκα σκοτώνεται κάθε τέσσερις ημέρες στην Ιταλία από τους συζύγους τους, νυν και πρώην ή από τους συντρόφους τους, επίσης νυν και πρώην.

Τουλάχιστον 100 γυναίκες θανατώθηκαν πέρυσι στη γειτονική χώρα. Αλλά και εφέτος, από την 1 Ιανουαρίου ως τις 3 Μαρτίου του 2024, καταγράφηκαν 20 γυναικοκτονίες, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών.

Στην επίσημη γλώσσα του υπουργείου δεν υπάρχει βέβαια η λέξη «γυναικοκτονία». Αλλά πρόκειται για γυναίκες που σκοτώνονται από συντρόφους ή πρώην ή μέσα στην οικογένεια.

Στη Γερμανία, σχεδόν κάθε τρίτη μέρα μια γυναίκα πεθαίνει – σκοτώνεται από τον σύντροφό της ή τον πρώην σύντροφό της.

Αλλά η γυναικοκτονία εξακολουθεί να μην αποτελεί ξεχωριστό ποινικό αδίκημα στη Γερμανία.

Στη Γαλλία, πέρυσι σκοτώθηκαν 94  γυναίκες από τους ίδιους «θύτες», σύμφωνα με τον υπουργό Δικαιοσύνης Ερίκ Ντιπόν-Μορετί.

Ο υπουργός ανακοίνωσε ότι οι γυναικοκτονίες στη Γαλλία  μειώθηκαν κατά 20% το 2023 σε σύγκριση με το 2022, που είχαν ανέλθει σε 118.

«Μια εξέλιξη που απέχει πολύ από το να είναι ικανοποιητική», είπε ο υπουργός. «Γνωρίζουμε ότι η καταπολέμηση αυτής της μάστιγας απαιτεί χρόνο (…) αλλά η δέσμευση της γαλλικής δικαιοσύνης να σταματήσει τις γυναικοκτονίες αποδίδει τους πρώτους καρπούς της», πρόσθεσε.

Οι φεμινιστικές οργανώσεις αμφισβητούν όμως τα «νούμερα» αυτά και κάνουν λόγο για πολύ περισσότερες γυναικοκτονίες, που δεν έχουν καταγραφεί στα επίσημα στοιχεία.

Στην Αυστρία επίσης ο αριθμός των γυναικών που σκοτώθηκαν πέρυσι λόγω «οικογενειακής βίας», ήταν πολύ μεγαλύτερος από εκείνον των ανδρών.

Στην Ισπανία, κάπου 60 γυναίκες σκοτώθηκαν πέρυσι από νυν και πρώην συντρόφους τους.

Ενας  τραγικός απολογισμός, που καταγράφεται στη χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου κάθε χρόνο –κατά μέσο όρο- εδώ και 20 χρόνια. Από το 2003 ως το 2022 είχαν καταγραφεί στην Ισπανία περίπου 1200 γυναικοκτονίες .

Δραματική σύγκριση

Η στυγερή δολοφονία της 28χρονης Κυριακής, έξω από το αστυνομικό τμήμα των Αγίων Αναργύρων την περασμένη Κυριακή, ξετύλιξε για άλλη μία φορά το αποτρόπαιο κουβάρι των γυναικοκτονιών.

Δεν θέλουμε φυσικά να κάνουμε «σύγκριση» με τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο αριθμός όμως των γυναικών θυμάτων από  συντρόφους τους ή μέλη της οικογένειά τους ,δεν έχει μειωθεί εδώ και χρόνια. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που συγκέντρωσε η  πλατφόρμα European Data Journalism Network ( EDJNet).

Με τη συμμετοχή 15 ευρωπαϊκών οργανώσεων.

Από τις διεθνείς συμφωνίες όπως η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών, οι χώρες είναι υποχρεωμένες να αναφέρονται στη «γυναικοκτονία».

Ειδικά για τις χώρες που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση.

Στη Γερμανία για παράδειγμα, ένα σχέδιο νόμου που ετοιμάζει η κυβέρνηση αναφέρει ότι «τα κίνητρα για εγκλήματα ,ειδικά λόγω φύλου, πρέπει να περιλαμβάνονται στον κατάλογο των περιστάσεων που πρέπει να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη κατά τον καθορισμό των ποινών ως παράδειγμα απάνθρωπων κινήτρων και στόχων. Ωστόσο, το προσχέδιο δεν αναφέρει τη γυναικοκτονία ως φόνο.

Δολοφονούνται γιατί είναι γυναίκες

Η έννοια της γυναικοκτονίας αναφέρεται στη δολοφονία γυναικών από άνδρες. επειδή είναι γυναίκες . Σε μια κοινωνία όπου οι δομές εξουσίας και οι σχέσεις κυριαρχούνται από αντρικές αξίες. Σύμφωνα με τα λόγια της Αμερικανίδας φιλοσόφου Τζούντιθ Μπάτλερ:

«Οι γυναίκες δολοφονούνται όχι για αυτό που κάνουν, αλλά για αυτό που θεωρούνται ότι είναι και λόγω της ιεραρχίας ,ζώντας σε ένα σύστημα που κυριαρχείται από άνδρες. […] Η δολοφονία είναι το αποκορύφωμα της κοινωνικής ανισότητας».

«Η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ γυναικοκτονίας και δολοφονίας»

Η Γαλλίδα ιστορικός Κριστέλ Ταρό και συγγραφέας του βιβλίου «Γυναικοκτονίες-Μια Παγκόσμια Ιστορία», λέει πώς είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι «η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ γυναικοκτονίας και δολοφονίας».

Όπως γράφει στο βιβλίο της, «η γυναικοκτονία είναι ένα συλλογικό έγκλημα, ένα μαζικό έγκλημα, ένα κρατικό έγκλημα, ένα έγκλημα με γενοκτονικές τάσεις».

Σε λίγες χώρες ωστόσο έχει καθιερωθεί ο όρος της «γυναικοκτονίας».

Ο Ισπανός καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Βαλένθια, Πάου Κρέσπο Ντονέ σημειώνει ότι «η έμφυλη βία είναι κοινωνικό πρόβλημα και όχι ατομικό, και επομένως η ευθύνη για την αναφορά δεν μπορεί να συνεχίσει να βαρύνει το θύμα. «Η βία κατά των γυναικών δεν είναι προσωπικό πρόβλημα, είναι πολιτικό και κοινωνικό  ζήτημα. Οι γυναικοκτονίες δεν είναι κλιματικές καταστροφές που αναπόφευκτα θα πλήξουν τη χώρα, αλλά συνέπεια μιας αποτυχημένης πολιτικής», λέει ο Ισπανός καθηγητής.

Έγκλημα «ιδιοκτησίας»

Η Γαλλίδα ιστορικός Κριστέλ Ταρό και συγγραφέας του βιβλίου «Γυναικοκτονίες- Μια Παγκόσμια Ιστορία», λέει ότι «η εκτέλεση μιας γυναίκας δεν είναι ποτέ μια αυθόρμητη πράξη: είναι προετοιμασμένη. Στις περισσότερες από 900 σελίδες του βιβλίου της, η Ταρό ζωγραφίζει μια σκοτεινή εικόνα της βίας κατά των γυναικών σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, σε μια συγκλονιστική και τρομακτική συνέχεια.

Όπως γράφει η Γαλλίδα ιστορικός, «ο φόνος εμφανίζεται μόνο όταν η γυναίκα σπάσει αυτόν τον κολασμένο κύκλο της βίας. Όσο η γυναίκα «αντέχει» την κατάσταση, ο επιτιθέμενος δεν θα αναλάβει δράση.

Η γυναικοκτονία, δεδομένου ότι είναι ο όρος που έχει συναίνεση σήμερα, είναι πάνω από όλα ένα έγκλημα ιδιοκτησίας», υποστηρίζει η Ταρό.

Τονίζει μάλιστα την ανάγκη να υπάρξουν «νέα εργαλεία κατανόησης της γυναικοκτονίας, να δείξουμε τη συστημική φύση αυτής της βίας, να εξηγήσουμε τους όρους που αναδεικνύουν ένα πολύ παλιό σύστημα συντριβής των γυναικών. που αποτελεί μέρος μιας συνέχειας βίας»

Βίαιη «εξημέρωση»

Η Γαλλίδα ιστορικός σημειώνει μάλιστα ότι «η βία κατά των γυναικών έχει ενσωματωθεί στο DNA του ανθρώπινου είδους  από την προϊστορική εποχή».

Ως αποτέλεσμα, είναι περίπλοκη η καταπολέμηση του φαινομένου, καθώς σε όλη την ιστορία και σε πολλές ανθρώπινες κοινωνίες υπήρξαν πολιτικές «βίαιης εξημέρωσης» των γυναικών που οδήγησαν, στα σπίτια τους, στην ενσωμάτωση αυτής της βίας.

«Από τη στιγμή που ο επιτιθέμενος καταλάβει ότι δεν θα υπάρξει αντίσταση από τη γυναίκα και ότι εάν υπάρξει αντίσταση θα μπορέσει να τη χρησιμοποιήσει για να την κάνει να σπάσει, το καθεστώς του τρόμου θα εγκαθιδρυθεί, μερικές φορές πολύ μακροπρόθεσμα.