Πετάει, πετάει το τρένο - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού

Το 2021 θα είναι η επίσημη χρονιά των σιδηροδρόμων σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο της Κομισιόν, το οποίο μετά τον κορωνοϊό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη επικαιρότητα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμούσε στις αρχές Μαρτίου, όταν το μέγεθος της πανδημίας δεν ήταν ακόμα απολύτως διακριτό, ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα ταξίδια με τρένο το 2021 στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής ατζέντας του ευρωπαϊκού »Green Deal», προτείνοντας ότι το επόμενο έτος θα πρέπει να είναι το «Ευρωπαϊκό Έτος Σιδηροδρόμων».

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι σιδηροδρομικές μεταφορές προσφέρουν τεράστια οφέλη στους περισσότερους τομείς: αειφορία, ασφάλεια, ακόμη και ταχύτητα, μόλις οργανωθούν και κατασκευαστούν σύμφωνα με τις ανάγκες του 21ου αιώνα», τόνιζε η Επίτροπος μεταφορών της ΕΕ, Αντίνα Βαλεάν (Ρουμανία) ανακοινώνοντας την πρωτοβουλία.

Στις εβδομάδες, που ακολούθησαν μπορεί τα τρένα να έμειναν ακίνητα στους σταθμούς, οι εργαζόμενοί τους να αναγκάστηκαν να περάσουν σε κάθεστώς αναστολής, αλλά οι προβλέψεις για την ταχύτητα και τη δυναμική της επανεκκίνησης είναι σαφώς πιο αισιόδοξες σε σχέση με εκείνες για τις αεροπορικές εταιρίες. Το επιβατικό κοινό φαίνεται να θεωρεί πιο ασφαλές και πιο άνετο το ταξίδι με το τρένο, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, που οι διασυνδέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών αρχίζουν σταδιακά να επαναλειτουργούν.

Μάλιστα σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της ελβετικής UBS Research, αυτή η μετατόπιση των αντιλήψεων θα ωφελήσει την ευρωπαϊκή αγορά σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας, η οποία παρουσίαζε σταθερά ετήσιους ρυθμούς αύξησης της τάξης του 10% αυτή τη δεκαετία. Η ελβετική εταιρεία προβλέπει ότι o τζίρος του κλάδου θα αυξηθεί σημαντικά έως το 2022, καθώς η αύξηση της ζήτησης θα δημιουργήσει ανάγκες για περισσότερο τροχαίο υλικό και σημαντικές αλλαγές στις υποδομές, με εκτεταμένη διεύρυνση των δικτύων. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η δημοφιλία των σιδηροδρόμων θα ενισχυθεί εξαιτίας και της σημασίας που δίνουν πλέον οι πολίτες σε ζητήματα όπως ο καθαρότερος αέρας και η προστασία του κλίματος, αλλά και ως αποτέλεσμα της επιδημίας του κορονωϊού. Οι αεροπορικές εταιρείες αναμένεται να είναι ο κύριος χαμένος της «αναγέννησης» του τρένου.

Το μέλλον ανήκει φυσικά στα τρένα υψηλής ταχύτητας που μειώνουν αισθητά τους χρόνους των ταξιδιών και προσφέρουν μεγαλύτερες ανέσεις. Επίσης οι σταθμοί των τρένων είναι σχεδόν πάντα πολύ πιο κοντά στο κέντρο των πόλεων, σε αντίθεση με τα αεροδρόμια, εξοικονομώντας έτσι περισσότερο χρόνο για όσους ταξιδεύουν επαγγελματικά. Ως κλασσικά παραδείγματα, όπου το τρένο επιβεβαιώνει την υπεροχή του αναφέρονται οι διαδρομές Λονδίνο-Παρίσι, Βρυξέλλες-Παρίσι ή Λονδίνο-Αμστερνταμ. Είναι ενδεικτικό ότι η διασυνοριακή διαδρομή της Eurostar μέσω του eurotunnel έχει μειώσει πάνω από το ήμισυ τη ζήτηση αεροπορικών ταξιδιών μεταξύ Λονδίνου και Παρισιού, όπως ανακοίνωσε η εταιρεία το 2019. Οσοι ταξιδεύουν για επαγγελματικούς σκοπούς αναφέρουν ως ιδανικό χρόνο ταξιδιού τις τέσσερεις ώρες, ενώ για ταξίδια αναψυχής ευχάριστα μπορεί να περάσουν μέχρι και οι έξι ώρες. Το τρένο έχει φυσικά και παραδοσιακούς οπαδούς, ενώ προσφέρει στους περισσότερους ανθρώπους την αίσθηση της ασφάλειας να βρίσκονται «πάνω στη γη».

Αποτέλεσμα αυτής της τάσης προβλέπεται να είναι η ενίσχυση του ενδιαφέροντος του ιδιωτικού τομέα για επενδύσεις στο χώρο, αφού η Κομισιόν θέλει να προωθήσει ακόμα περισσότερο την απελευθέρωσή του, αν και σε κάποιες χώρες η σχετική εμπειρία από το παρελθόν δεν ήταν και τόσο θετική, με κορυφαίο το παράδειγμα της Βρετανίας.

Η Γαλλία και η Ισπανία, μαζί με την Ιταλία και τη Γερμανία, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα δίκτυα του με έως και 800 νέα τρένα υψηλής ταχύτητας κατά την επόμενη δεκαετία, τα οποία θα μπορούσαν να κοστίσουν έως και 60 δισ. Ευρώ. Ηδη η Γερμανία υπολογίζεται να  επενδύσει περισσότερα από 80 δισ. ευρώ στο δίκτυό της τα επόμενα δέκα χρόνια. Προς το παρόν πάντως και ο τομέας αυτός ανήκει σε εκείνους που επλήγησαν από την «καραντίνα» και έχει ζητήσει άμεση κρατική βοήθεια για να μπορέσει να επανέλθει. Και οι γαλλικοί σιδηρόδρομοι έχουν αιτηθεί ενίσχυσης από το κράτος αφού υπολόγισαν τις απώλειές τους λόγω πανδημίας σε περίπου 2 δισ. ευρώ.