Μέθανα: 1η Ημερίδα Αρχιτεκτονικής και Ηφαιστειολογίας

Ο Philip Ursprung, Καθηγητής της Έδρας της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής και Τέχνης από το πανεπιστήμιο ΕΤΗ Ζυρίχης, εξέφρασε την άποψη πως “το πανεπιστήμιο και η ακαδημία δεν είναι έξω από την κοινωνία, αλλά μέσα στην κοινωνία, με την κοινωνία. Φοιτητές, ερευνητές, καθηγητές, αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε είναι να δημιουργήσουμε κάτι μαζί σας από αρχιτεκτονικής άποψης. Μπορούμε να βοηθήσουμε στην προστασία, την παραγωγή, τη σύνδεση και τη δημιουργία ομορφιάς.» Στο τέλος της ημερίδας πρόσθεσε πως οι εργασίες των μαθητών του ΕΤΗ αποτελούν «γράμματα αγάπης» προς τα Μέθανα, καθώς οι μαθητές εκτίμησαν μέσα από τις επισκέψεις τους το τοπίο των Μεθάνων και πρότειναν λύσεις ήπιας παρέμβασης.

Μετά την επίσκεψη τους στα Μέθανα τον Οκτώβριο 2024, οι φοιτητές της Έδρας της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής και Τέχνης από το πανεπιστήμιο ΕΤΗ επέστρεψαν κατόπιν πρόσκλησης του κ.Μούγιου να παρουσιάσουν τις ιδέες τους για το μέλλον των Μεθάνων. Οι φοιτητές καθοδηγήθηκαν στις μελέτες τους απο τους Philip Ursprung, Tim Klauser, Paola De Martin, Λυδία Ξυνογαλά.

 

 

Η Λυδία Ξυνογαλά (USI Mendrisio/HfG Karlsruhe) για την παρουσίαση της η οποία έγινε μπροστά στο πλέον κλειστό υδροθεραπευτήριο των Αγ. Αναργύρων, αναφέρθηκε στην ιστορία των Μεθάνων ως σημαντική Λουτρόπολη και στις δυναμικές των ιαματικών πηγών κατά τον 19ο, 20ο αιώνα μέχρι σήμερα. Τόνισε τη σύνδεση αρχιτεκτονικής, επιστήμης και κοινωνίας κατά την ιστορία των Μεθάνων και τη δυναμική αυτής της συνεργίας για το μέλλον.

Η Παρασκευή (Εύη) Νομικού, Καθηγήτρια Φυσικής Γεωγραφίας και Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του ΕΚΠΑ παρουσίασε τα αποτελέσματα της θαλάσσιας έρευνας στην περιοχή των Μεθάνων και τους τρόπους αξιοποίησης του ηφαιστειακού τοπίου και τις προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης όπως: Μελέτη του παράκτιου υδροθερμικού δυναμικού, ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας με την δημιουργία Θερμαλιστικού Πάρκου, Τρόποι προβολής των ιαματικών πηγών με πάνελ και ψηφιακές εφαρμογές, Δημιουργία Περιβαλλοντολογικού πάρκου που θα περιλαμβάνει: το Ηφαίστειο Μεθάνων, την Λίμνη της Ψήφτας, το Διαβολογέφυρο της Τροιζήνας και τους οικισμούς της ορεινής Τροιζηνίας με μονοπάτια και Κέντρο Περιβαλλοντολογικής Εκπαίδευσης, Ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού με την ανάδειξη του Θαλάσσιου, Περιπατητικού, Αρχαιολογικού, Εκκλησιαστικού, Αθλητικού & Συνεδριακού Τουρισμού σε όλη την περιοχή του Δήμου, Δημιουργία Αρχαιολογικών – Ιστορικών Διαδρομών από την Αρχαία Τροιζήνα έως τον Άγιο Κωνσταντίνο Μεθάνων, Δημιουργία αφηγηματικού χάρτη για την περιοχή της Τροιζήνας, Δημιουργία Γεωλογικού/Τεχνολογικού Μουσείου, Εκπαιδευτικές Γεωλογικές εκδρομές «Λάβα και σφυρί» σε ετήσια βάση, Εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής από τους μαθητές.

Οι Lang Moritz και Fost Jan-Phillip, συνεργάτες του Ερευνητικού προγράμματος «Multimarex» από το Πανεπιστήμιο του Aachen της Γερμανίας, παρουσίασαν τους στόχους του προγράμματος το οποίο περιλαμβάνει τα Μέθανα και τα ηφαιστειακά κέντρα της Σαντορίνης και της Νισύρου για τη δημιουργία ενός «ζωντανού» εργαστηρίου όπου οι κάτοικοι θα έχουν πρόσβαση στους τρόπους μελέτης των θαλάσσιων και παράκτιων γεωκινδύνων. Σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών έχουν τοποθετήσει νέους σεισμογράφους στο τριγύρω χώρο των Μεθάνων για την καλύτερη παρακολούθηση του ηφαιστείου και εκτελούν σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ υψηλής ανάλυσης χαρτογράφηση των ηφαιστειακών δομών για την μέτρηση του συνολικού όγκου των επιμέρους εκρήξεων και την ανάλυση της μορφολογίας των λαβών. Ευχαρίστησαν το Δήμο Τροιζηνίας-Μεθάνων για τη βοήθεια που έχουν δεχτεί κατά τη διάρκεια των εργασιών πεδίου και τη φιλοξενία των κατοίκων.

 

 

Η Χριστίνα Καλαθά, Διευθύντρια Αναπτυξιακών Προγραμμάτων του Δικτύου Συνεργασίας Δήμων ΠΕ Νήσων Αττικής και Συντονίστρια του τοπικού προγράμματος CLLD/ LEADER 2014-2020 Νήσων Αττικής, Πολιτισμός και Περιβάλλον «ΕΝ ΠΛΩ», αναφέρθηκε στο ρόλο του Δικτύου για την τοπική ανάπτυξη μέσα από τις δράσεις ενίσχυσης δημόσιων παρεμβάσεων, ιδιωτικών επενδύσεων, καθώς και της ανάδειξης ζητημάτων με την υλοποίηση διατοπικών και διακρατικών συνεργασιών. Στο πλαίσιο της διατοπικής συνεργασίας: «Η αξία του αποθέματος βιόσφαιρας στην τοπική κοινότητα», που υλοποιείται στο πλαίσιο του υπομέτρου 19.3. του προγράμματος, αναφέρθηκε στη δυναμική της πιστοποίησης μίας περιοχής από την UNESCO στο πρόγραμμα Άνθρωπος και Βιόσφαιρα (MAB).Εξήγησε ότι σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές, το MAB, αφορά σε ένα διακυβερνητικό επιστημονικό πρόγραμμα που στοχεύει στη δημιουργία της επιστημονικής βάσης για την ενίσχυση της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων και του περιβάλλοντός τους. Το πρόγραμμα συνδυάζει τις φυσικές και κοινωνικές επιστήμες με στόχο τη βελτίωση των ανθρώπινων μέσων διαβίωσης και την προστασία των φυσικών και διαχειριζόμενων οικοσυστημάτων, προωθώντας έτσι καινοτόμες προσεγγίσεις στην οικονομική ανάπτυξη που είναι κοινωνικά και πολιτισμικά κατάλληλες και περιβαλλοντικά βιώσιμες. Σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές, το Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας αποτελεί ένα δυναμικό και διαδραστικό δίκτυο τόπων αριστείας που προάγει την αρμονία μεταξύ ανθρώπων και φύσης για βιώσιμη ανάπτυξη μέσω συμμετοχικού διαλόγου, ανταλλαγής γνώσεων, μείωσης της φτώχειας και βελτίωσης της ανθρώπινης ευημερίας, σεβασμού των πολιτιστικών αξιών και της ικανότητας της κοινωνίας να αντιμετωπίζει την αλλαγή. Αναφέρθηκε στο Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για τη Μεσόγειο, για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη, με το οποίο ήδη η συνεργασία έχει οδηγήσει στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο σε συνεργασία με τις σχολικές μονάδες της περιοχής εφαρμογής του προγράμματος έχει υπάρξει συνεργασία για την ανάδειξη των στοιχείων της περιοχής. Τα Μέθανα, που είναι σημαντικός πόρος λόγω του ηφαιστείου, της αρχιτεκτονικής, της πρότερης αγροτικής δραστηριότητας, ο υγροβιότοπος της Ψήφτας, οι αρχαιολογικοί πόροι κλπ συνιστούν το μέσο για την ανάδειξη της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και περιβάλλοντος στην αναπτυξιακή διαδικασία. Η διασύνδεση με την ευρύτερη γειτονιά στον Πόρο, στο Αγκίστρι, στην Αίγινα, δείχνουν μία δυναμική, που μπορεί να υποστηριχθεί στην αναπτυξιακή διαδικασία της τοπικής στρατηγικής, στο σύνολο της περιοχής παρέμβασης του Δικτύου Συνεργασίας Δήμων ΠΕ Νήσων Αττικής.

Ο Καραγιάννης Κωνσταντίνος προσκλήθηκε ως επαγγελματίας Πολιτικός Μηχανικός και πρώην Δήμαρχος Τροιζηνίας-Μεθάνων αφού ευχαρίστησε τον Δήμαρχο κο Μούγιο Αναστάσιο και τον Αντιδήμαρχο κο Παντελή Βασίλειο για την πρόσκληση, αναφέρθηκε σε σημαντικά ζητήματα που αφορούν την περιοχή, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη, συνέπεια στη διοίκηση και ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην επιστήμονα κα Εύη Νομικού, με την οποία ο ίδιος γνωρίστηκε το 2015 και συνεργάστηκαν με στόχο την ανάπτυξη της περιοχής. Η συνεργασία τους, δυστυχώς, διακόπηκε λόγω έλλειψης συνέχειας στη διοίκηση του Δήμου. Ωστόσο, σήμερα, όπως εξέφρασε υπάρχουν ξανά οι προϋποθέσεις για να συνεχιστεί το σημαντικό αυτό έργο προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.

Αναφορά έγινε και στην κα Χριστίνα Καλαθά, για την οποία ο κ. Καραγιάννης τόνισε ότι αγωνιά ειλικρινά για τον τόπο και για την προοπτική των Μεθάνων.

Ο κ. Καραγιάννης μίλησε εκτενώς για θέματα που σχετίζονται με τον οικιστικό ιστό της χερσονήσου των Μεθάνων, ο οποίος περιλαμβάνει συνολικά 11 οικισμούς. Υπάρχουν δύο περιοχές με εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια: η Λουτρόπολη Μεθάνων, με σχέδιο του 1954 που αναθεωρήθηκε το 1993, και η Βρωμολίμνη, η οποία μετατράπηκε σε ρυμοτομικό σχέδιο το 1996 και σήμερα βρίσκεται στη φάση πράξεων εφαρμογής και ολοκλήρωσης της ρυμοτομίας σε τμήμα της. Το έργο αυτό εντάχθηκε στο Πράσινο Ταμείο με δική του πρωτοβουλία ως Δήμαρχος, ωστόσο, για πέντε έτη δεν έχει σημειωθεί πρόοδος.

Επιπλέον, στάθηκε στα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των οικισμών, με αξιόλογα κτίσματα και περιοχές με ξεχωριστή ιστορική ταυτότητα, όπως ο οικισμός της Κουνουπίτσης με την όμορφη πλατεία του.

Σε ό,τι αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη, επεσήμανε την ανάγκη για πίεση προς την κεντρική εξουσία και τη δημιουργία ενός αξιόπιστου επενδυτικού περιβάλλοντος στον Δήμο. Αυτό, όπως υπογράμμισε, προϋποθέτει θεσμικές αλλαγές και, κυρίως, συνέπεια και συνέχεια στη δημοτική διοίκηση, στοιχείο που μέχρι σήμερα απουσίαζε. Καθοριστικό ρόλο, όπως ανέφερε, διαδραματίζει και η στήριξη της τοπικής κοινωνίας. Οι επενδυτές χρειάζονται εμπιστοσύνη, ενότητα και ξεκάθαρο όραμα για να επενδύσουν σε έναν τόπο.

1η Ημέρα

Περιεχόμενο & Δραστηριότητες

· Επιστημονικές εισηγήσεις από αρχιτέκτονες, ηφαιστειολόγους, γεωλόγους, δασολόγους

· Παρουσιάσεις περιπτώσεων από τους φοιτητές αρχιτεκτονικής στη Ζυρίχη με έμφαση στην αξιοποίηση υπάρχοντων φυσικών και δομημένων χαρακτηριστικών της περιοχής.

· Παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων στο θαλάσσιο και χερσαίο χώρο των Μεθάνων από το ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο του Aachen με έμφαση τις προοπτικές βιώσιμης ανάπτηξης και προβολής της περιοχής

· Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με παρουσία εκπροσώπων του Δήμου, φορέων, και τοπικής κοινότητας για εφαρμογή προτάσεων με απτό κοινωνικό όφελος.

Επιτεύγματα & Επόμενα Βήματα

· Επίτευξη συμμετοχής τοπικών φορέων, κατοίκων και επιστημόνων.

· Διαμόρφωση ενός καταλόγου προτάσεων από τους συνεργάτες του ΕΤΗ και του ΕΚΠΑ για πρόγραμμα πιλοτικών κατασκευών, αναπλάσεων και αξιοποίησης του ηφαιστειακού τοπίου της χερσονήσου των Μεθάνων.

· Δέσμευση Δήμου και συνεργαζόμενων φορέων για ανάπτυξη πιλοτικών σχεδίων και διερεύνηση χρηματοδοτήσεων.

Ο Δήμαρχος Τροιζηνίας – Μεθάνων Αναστάσιος Μούγιος και ο Αντιδήμαρχος Δ.Ε. Μεθάνων Βασίλειος Παντελής ευχαριστούν όλους τους συμμετέχοντες και ανακοινώνουν πως η συγκεκριμένη ημερίδα αποτελεί την πρώτη ενός κύκλου εκδηλώσεων που θα συνεχιστούν με την ευρύτερη συμμετοχή της κοινότητας και την συμμετοχή και επιστημονική στήριξη του ΕΤΗ και του ΕΚΠΑ.

Κοινός στόχος: η ανάδειξη της ηφαιστειακής ταυτότητας, του τοπίου, και της τοπικής αρχιτεκτονικής και ιαματικής κληρονομιάς ως πυλώνων βιώσιμης ανάπτυξης.

2η Ημέρα

Την επόμενη μέρα οι συμμετέχοντες επισκέφτηκαν μέρη γεωλογικού, ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος στα Μέθανα:

Η Ευη Νομικού (ΕΚΠΑ) και οι Lang Moritz και Fost Jan-Phillip (Πανεπιστήμιο Aachen) εξήγησαν την γεωλογική εξέλιξη των ηγφαιστειακών δόμων της χερσονήσου και την επίδραση των ενεργών ρηγμάτων της περιοχής στη διαμόρφωση του αναγλύφου, επισκέφτηκαν τον σεισμολογικό σταθμό στη Καμένη Χώρα και εξήγησαν τη λειτουργία του σταθμού και τη συλλογή των σεισμολογικών δεδομένων και επισκέφτηκαν το ενεργό παράκτιο υδροθερμικό πεδίο στο ανατολικό τμήμα της χερσονήσου των Μεθάνων.

Με τον Ηλία Ρίζο (volcano trails) επισκέφτηκαν την εκκλησία του Αγ. Δημήτριου και του Αγίου Γιάννη Θεολόγου. Έγινε ξενάγηση στα αρχαία μνημεία και συζητήθηκε η ανάγκη συντήρησης και προστασίας τους.