Απόκριες στις Σπέτσες: Τώρα και παλιά

Τρικούβερτα, ολονύχτια υπαίθρια γλέντια στις πλατείες, με λαϊκούς οργανοπαίχτες και άφθονο κρασί.

Του Γιώργου Καλφαγιάννη

Οι Απόκριες παλιά είχαν άλλη χάρη, καθότι τα γλέντια γίνονταν με ραδιόφωνο, πικάπ, με πολυφωνίες και αυτοσχέδια στιχάκια και τραγούδια. Οι λαϊκοί οργανοπαίχτες έδιναν και έπαιρναν, όπως και τα τραγούδια της τάβλας, αφού τα συμπεθεριά με τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο ήταν πολλά. Το βιολί και το λαούτο, καθώς και το κλαρίνο, είχαν τον πρώτο λόγο.

Κατά τη διάρκεια των Αποκριών δεν υπήρχε πλατεία που να μην είχε δύο και τρεις χορευτικούς κύκλους. Ονομαστές πλατείες στο Παλιό Λιμάνι και στα Κοκκινάρια ήταν: του Σωτήρη του Γιάννα, της Αναλήψεως, της Λάκας του Κοκκινοποτάμου, της Ευαγγελίας Μπερζοβίτου, του Αγίου Φανουρίου, της Υπαπαντής και της παλιάς αστυνομίας. Στην Κουνουπίτσα ήταν οι πλατείες του Τζιμάνι, της Κολοβούτας και κυρίως το Σουρμπούτι. Όλη την ημέρα τα μαγαζιά της αγοράς (οι ταβέρνες) ήταν γεμάτα και οι πελάτες, αφού τα έπιναν, κατέληγαν στις ως άνω πλατείες, για να συνεχίσουν το ολονύχτιο διήμερο ή τριήμερο γλέντι τους.

Την τελευταία Κυριακή των Αποκριών όλοι, μασκαρεμένοι, γυρνούσαν σε όλα τα σπίτια του νησιού, που ήταν ορθάνοιχτα. Στο Καστέλι η πλατεία των Τσανέων, η πλατεία της Αγίας Σωτήρως στις δεξαμενές, ήταν το επίκεντρο της περιοχής. Το γλέντι συνεχιζόταν και την Καθαρά Δευτέρα, όχι πλέον στην αγορά αλλά στα αλώνια. Κουβαλούσαν με τα ζώα και τα κάρα τους τα τραπέζια και τις καρέκλες από τις ταβέρνες και τα καφενεία, και έστηναν υπαίθρια μαγαζιά, έχοντας για μεζέ κουκιά ωμά με αλάτι, τουλουμοτύρι και σταρένιο ψωμί. Ένα τεράστιο βαρέλι με σκάλα 1.500 οκάδων συμπλήρωνε τον διάκοσμο της υπαίθριας ταβέρνας.

Το μεσημέρι της Καθαράς Δευτέρας ένα αξιοσημείωτο γεγονός, που λάμβανε χώρα μία φορά τον χρόνο, ήταν η συγκέντρωση όλων των δυναμιτιστών του νησιού. Άτομα μεγάλης ηλικίας που κατείχαν την τέχνη του μπαρουτιού και του υλικού έφτιαχναν αυτοσχέδια δυναμίτια, με τα οποία, αφού στήνονταν στη σειρά, γκρέμιζαν τμήμα μιας αυτοσχέδιας ξερόμαντρας, ύψους περίπου 1,5 μέτρου και μήκους 20 μέτρων. Όποιος γκρέμιζε το μεγαλύτερο τμήμα της έπαιρνε έπαθλο μία νταμιτζάνα κρασί, που το έπινε με τους υπόλοιπους. Αυτά συνέβαιναν μέχρι το 1952.

Τώρα οι σύλλογοι του νησιού, με πρωτοστάτες τον τότε τουριστικό όμιλο Σπετσών και τη «Νέα Κίνηση» (δημοτική παράταξη του προοδευτικού χώρου), και με τη βοήθεια του Δήμου, αναβίωσαν μερικά από τα παλιά έθιμα. Επιπροσθέτως, ο Δήμος μέχρι και σήμερα οργανώνει αποκριάτικες παρελάσεις μαθητών, δημοτών και λοιπών με άρματα, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, με έπαθλα και συνεχόμενο γλέντι στην Πλατεία του Ρολογιού και στον Άγιο Μάμα.