Η Μεγάλη Εβδομάδα που σημάδεψε την Ελλάδα. Από την κήρυξη του πολέμου έως την κατάρρευση και το άλυτο μυστήριο της αυτοκτονίας του Αλέξανδρου Κοριζή.
Γράφει ο Μπάμπης Κανατσίδης
Την άνοιξη του 1941, ενώ η Ελλάδα βυθιζόταν στο χάος του γερμανικής εισβολής, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κοριζής βίωσε τις πιο τραγικές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ο πολιτευτής από τον Πόρο, που ανέλαβε την εξουσία υπό το καθεστώς Μεταξά, βρέθηκε αντιμέτωπος με μια κατάσταση που ξεπερνούσε κάθε δυνατότητα διαχείρισης, οδηγώντας σε ένα θάνατο που παραμένει ακόμη σήμερα έντονα αμφιλεγόμενος.
Η κρίση ξεκίνησε στις 6 Απριλίου 1941, όταν ο γερμανός πρέσβης Βίκτορ Φον Έρμπαχ κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στον Κοριζή. Παρά τις διαβεβαιώσεις του για αντίσταση "μέχρις εσχάτων", η στρατιωτική κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία. Σε διάστημα μόλις δώδεκα ημερών, το μέτωπο κατέρρευσε: η Θεσσαλονίκη έπεσε στις 9 Απριλίου, ενώ οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν διαδοχικά τη Φλώρινα (10 Απριλίου), την Καστοριά και την Κοζάνη (μέσα σε τέσσερις ημέρες).
Στις 12 Απριλίου, ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ ζήτησε μεσολάβηση του Βρετανού πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ για μετεγκατάσταση της ελληνικής κυβέρνησης στην Κύπρο. Ωστόσο, οι Βρετανοί απέρριψαν το αίτημα, αφήνοντας τον Κοριζή σε πλήρη αδιέξοδο. Η κατάσταση έφτασε στο κρίσιμο σημείο την Μεγάλη Τρίτη (15 Απριλίου), όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το Λιτόχωρο και ο ελληνικός στρατός άρχισε να διαλύεται, με χιλιάδες στρατιώτες να πλημμυρίζουν τους δρόμους της Θεσσαλίας και Βοιωτίας.
Το αποκορύφωμα της κρίσης ήρθε την Μεγάλη Παρασκευή, 18 Απριλίου 1941. Κατά τις πρωινές ώρες, ο αντιστράτηγος Ιωάννης Πιτσίκας τηλεφώνησε απεγνωσμένα στον Κοριζή, ζητώντας κυβερνητική πρωτοβουλία για να αποφευχθεί η μαζική αιχμαλωσία των ελληνικών στρατευμάτων. Ο πρωθυπουργός αρνήθηκε κάθε συνθηκολόγηση, θεωρώντας ότι θα αποτελούσε "πισώπλατο χτύπημα" προς τους Βρετανούς συμμάχους.
Στο επακόλουθο υπουργικό συμβούλιο στο ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρετανία", οι εντάσεις έφτασαν στο απόγειο. Ο βασιλιάς, εξοργισμένος από την πρωτοβουλία του υφυπουργού Στρατιωτικών Κωνσταντίνου Παπαδήμα (ο οποίος είχε δώσει άδειες σε χιλιάδες στρατιώτες), πιθανώς να κατηγόρησε έντονα τον Κοριζή για την απώλεια ελέγχου. Ο πρωθυπουργός, πλήρως καταβεβλημένος, υπέβαλε την παραίτησή του, αλλά ο μονάρχης την απέρριψε, επιμένοντας στη διατήρησή του στην εξουσία λόγω της κρισιμότητας της ώρας.
Η τελευταία συνομιλία του Κοριζή με τον βασιλιά Γεώργιο αποκαλύπτει έναν άνθρωπο έντονα συνειδητό της ηθικής του υποχρέωσης. Σύμφωνα με μαρτυρίες, του δήλωσε: "Μεγαλειότατε, όλος μου ο βίος είναι μια σειρά πράξεων τίμιων. Υπήρξα τίμιος, είμαι τίμιος και θα πεθάνω τίμιος άνθρωπος". Αυτή η δήλωση, που θυμίζει ηθικό διακύβευμα, φαίνεται να προμηνύει την τραγική του απόφαση - μια πράξη αυτοθυσίας από άνθρωπο που δεν μπορούσε να ανεχτεί την ιδέα της ηθικής συμβιβαστικότητας.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ο Κοριζής βρέθηκε νεκρός στην κατοικία του. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή του τότε αρχηγού ΓΕΝ Αλέξανδρου Σακελλαρίου, ο βασιλιάς - προαισθανόμενος την τραγική τροπή - έστειλε τον μυστικό του σύμβουλο Ιωάννη Διάκο, ο οποίος μαζί με την σύζυγο του Ποριώτη πρωθυπουργού, βρήκε τον Κοριζή νεκρό με δύο σφαίρες στην καρδιά, κρατώντας σφιχτά μια εικόνα της Παναγίας. Ωστόσο, ο πρίγκιπας Πέτρος παρουσίασε διαφορετική εκδοχή, ισχυριζόμενος ότι απεσταλμένος από τον βασιλιά ήταν ο διάδοχος Παύλος, ο οποίος ήταν εκείνος που βρήκε τον πρωθυπουργό νεκρό στο μπάνιο του σπιτιού του, με σφαίρα στο κεφάλι.
Το περιστατικό περιβάλλεται από βαθύ μυστήριο. Πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: Πώς ο δεξιόχειρας Κοριζής μπόρεσε να αυτοπυροβοληθεί στην καρδιά δύο φορές (η δεύτερη με το αριστερό χέρι) ενώ κρατούσε εικόνα; Γιατί δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ ιατροδικαστική εξέταση; Γιατί ο ελληνικός Τύπος ανέφερε μόνο "αιφνίδιο θάνατο" χωρίς λεπτομέρειες;
Οι μόνοι που μπορούσαν να διαφωτίσουν την υπόθεση - ο βασιλιάς Γεώργιος, ο Ιωάννης Διάκος, η σύζυγος του Κοριζή και ο υφυπουργός Δημόσιας Ασφάλειας Κωνσταντίνος Μανιαδάκης - πήραν το μυστικό τους στον τάφο. Μια εναλλακτική θεωρία υποστηρίζει πιθανή εμπλοκή των Βρετανών, καθώς η παραίτηση ή η δημόσια αποκάλυψη της αδυναμίας του Κοριζή θα δημιουργούσε πολιτικό χάος. Ωστόσο, η αλήθεια μπορεί να μείνει για πάντα κρυμμένη στα απόρρητα αρχεία της MI6.
Σήμερα, 84 χρόνια μετά, ο θάνατος του Αλέξανδρου Κοριζή παραμένει ένα από τα πιο σκοτεινά και συγκινητικά κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας. Όπως αναφέρει και το παλιό ρητό, "οι αλήθειες των πολέμων θάβονται με τους νεκρούς" - και στην περίπτωση του δυστυχούς ποριώτη πρωθυπουργού, η πλήρης αλήθεια μάλλον δεν θα αποκαλυφθεί ποτέ.
Από την έντυπη έκδοση
