Ο φιλέλληνας ζωγράφος Ραφαήλ Τσέκολι, ο Κωνσταντίνος Παρθένης και οι σχέσεις τους με το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής Πόρου - Γράφει ο Σ. Μάνεσης

Γράφει ο Σπύρος Μάνεσης

Α. ΡΑΦΑΗΛ ΤΣΕΚΟΛΙ

Ο ζωγράφος που συνέδεσε το όνομα του με το Μοναστήρι  της Ζωοδόχου Πηγης του Πόρου, ο Ραφαήλ Τσέκολι, είναι από τις περιπτώσεις που έδρασαν στα χρόνια της βασιλείας του Οθωνα, όταν η Αθήνα είχε μετατραπεί σε ένα είδος εργαστηρίου πολιτισμών.

Ο Τσέκολι, ζωγράφος, αρχαιολόγος και γιατρός, συνοδευόμενος από την κόρη του Αρτσια, η οποία έπασχε από φυματίωση, κυνηγημένος από το βασίλειο της Σικελίας,εφτασε πρώτα το 1839 στην ιταλίζουσα πόλη της Κέρκυρας.

Εκεί δόθηκε άσυλο στον Τσέκολι  αφού εγγυήθηκαν για το άτομό του διαπρεπείς πολίτες της πόλεως.

Όμως ο Ναπολιτάνος φυγάς ,δεν έμεινε πολύ στην πρωτεύουσα του Ιονίου Κράτους.

Φημολογείται πως η φυματίωση της μοναδικής του θυγατέρας, γρήγορα τον προώθησε προς κλίματα πιο νότια  και ξηρότερα.

Το όνομα πάντως της Αθήνας και οι επαγγελματικές προοπτικές που ανοίγονταν εκεί ,μαγνήτισαν τον πλάνητα και ανέστιο καλλιτέχνη.

Ανθρωποι από διαφορετικα μέρη είχαν καταφτάσει τοτε στην πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου διδασκοντας διάφορες επιστήμες.Φιλέλληνες οραματιστές,πρόσφυγες,καιροσκόποι,άνθρωποι με αγαθές διαθεσεις και άλλοι με σκοπιμότητες,συναγελάζονταν στις σκολιές ρούγες της πόλης,που έβλεπε το μέλλον να ανοίγεται μπροστά της λαμπρό.

Ο μύθος της Αθήνας και η ροή του χρήματος είχανε φέρει στις οικοδομές και στην ανάγκη μαθητείας,ανθρώπους από κάθε σημείο της κατεστραμμένης μετα τον Αγώνα ,ελληνικής υπαίθρου,

Η πόλη που της έλεχε η σπάνια μοίρα να ξαναγεννηθεί από το απόμακρο,πλην όμως ένδοξο παρελθόν της ,είχε την αναγκη πολλών μαστόρων, αρχιτεχνιτών, λιθοξόων, εικονογράφων, τοιχογράφων. Χτιστάδες,σιδεράδες,τορνευτές,μαραγκοί,αμαξοποιοί,οπλοποιοί/τυπογράφοι ,γλύπτες,αρχιτέκτονες μαζί με μαθητές και φοιτητές,συνωστίζονταν στις αίθουσες,τα υπόγεια,και τις σοφίτες ακόμη,του Μεγάλου Σχολείου.

Διότι με το άνοιγμά του Σχολείου των Τεχνών (δηλ το Πολυτεχνείο) που πρωτολειτούργησε σε ένα μεγάλο οίκημα,πρώην κατοικία,και που συνέπεσε με την άφιξη του Τσεκολι στην Αθήνα,εκατοντάδες ενήλικοι έσπευσαν να εγγραφούν στα μαθήματά του.

Ο Ραφαήλ Τσέκολης,όπως εξελληνίστηκε το ονοματεπώνυμο του από (Raffaello Ceccoli) εγκατέστησε την οικογένεια του στο σπίτι του Μακρυγιάννη και διορίστηκε στο Σχολείο των Τεχνών, ως ο πρώτος Καθηγητής Ανωτέρας Ζωγραφικής.Φιλότιμος και εργατικός,μύησε πολλά ελληνόπουλα στα μυστικά της ζωγραφικής.

Πλούσιες πληροφορίες δίνει γι αυτόν η μαθήτρια του την οποίαν ανέδειξε, Ελένη Μπούκουρα- Αλταμούρα.Η περιπετειώδης ζωή της Ελένης ξεκίνησε με τις συστάσεις του Τσέκολι και την υποστήριξή του προοδευτικού πατέρα της Ιωάννη Μπούκουρα,Σπετσιώτη καπετάνιου για συνέχιση των σπουδών της,ζωγραφικής στην Ιταλία.

Εφυγε ντυμένη με ανδρικά ρούχα,διότι ηταν αδιανόητο για ένα κορίτσι αυτή την εποχή να σπουδάζει ζωγραφική ακόμη και στην Ιταλία.Ο μετέπειτα σύζυγος της και ο γυιός της Ιωάννης Αλταμούρα είναι γνώστοι ζωγράφοι με σημαντικά έργα.

Ο Τσέκολι έκτος από τη διδασκαλία της ζωγραφικής,πρωτοστάτησε στη περίφημη Εταιρία των Ωραίων Τεχνών,της οποίας τιμητικώς διετέλεσε πρώτη πρόεδρος η βασίλισσα Αμαλία.Συνεργάσθηκε στενά με άνδρες όπως οι Λύσανδρος Καυτανζόγλου,Ιωάννης Κωλέτης,Ανδρέας Μεταξάς,Ανδρέας Μάμουκας και άλλοι,εν ολίγοις με την ελίτ της πρώτης εκείνης αθηναιικής κοινωνίας

Ο Τσέκολι αποδείκνυε με πράξεις τον φιλελληνισμό του.Δίδασκε αμισθί,περιέθαλπτε ενδεείς μαθητές και αγωνιζόταν να επαναφέρει τις ωραίες τέχνες στην αρχαία πατρίδα τους .Η παρουσία του λειτούργησε καθοριστικά ώστε εκείνη την περίοδο το Πολυτεχνείο να καθιερωθεί κυρίως ως σχολείο εικαστικών τεχνών.

Προσεφερε πρόθυμα την ψυχή και τις γνώσεις του και φιλοτέχνησε προσωπογραφίες ανδρών της μεγάλης Εθνεγερσίας και σπουδαία φιλελληνικά  έργα που παραμένουν άγνωστα.Εξάλλου είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα η σειρά τοπίων του Τσέκολι,με διάφορες απόψεις της Ακροπόλεως.Ηδη είχε πλέον ασπαστείτον ελληνικό τρόπο ζωής.

Εβρισκε το αττικό κλίμα κατάλληλο για τη μικρή φυματικη του κόρη. Με καλό μάλιστα καιρό την έπαιρνε  κι έκαναν περίπατο για να μαζέψουν τα αρωματικά και θεραπευτικά βότανα της αττικής γης που ο γιατρός Τσέκολι έβρισκε χρήσιμα για τη θεραπεία της κόρης του.Τα τοποθετούσε σε σακουλάκια και γυάλινα μπουκαλάκια κι όταν επέστρεφαν σπίτι τους,ο Τσέκολι ξανασυμβουλευόταν την μια ντουζίνα λατινικά και ελληνικά εγχειρίδια βοτανικής ,τα μόνα βιβλία που μπόρεσε να φυγαδέψει μαζί του από την Ιταλία.

Επρόκειτο για βότανα ηδη γνωστά από την εποχή του Πλίνιου και του Διοσκουρίδη.Διεπίστωνε όμως ότι δεν επαρκούσαν πια οι δοκιμασμένες συνταγές.

Πίστευε πως ο αέρας,το φως,η καλη αύρα αυτής της αρχαίας γης θα τον φιλοδωρούσαν κάποτε με το φαρμακο που θα εσωζε την μοναδικη του κορη από τον θάνατο.

Τότε ήταν που έμαθε για ένα ελληνικό Μοναστήρι το οποίο φημιζόταν για τον καθαρό αέρα,την πηγή με τις ιαματικές ιδιότητες,και την θαυματουργική Χάρη της Παρθένου Μαρίας,την Πηγή της Ζωής

Το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής της Καλαυρίας 

Εκεί έφτασε και εγκατέστησε το 1847 την καταπονημένη από την ασθένεια κόρη του Αρτσια ,μαζί με την μητέρα της όπως λέει η παράδοση, στο κτίσμα που βρισκόταν κοντά στην πηγή που γκρεμίστηκε όταν κτίστηκε ο ναός των Αγίων Αναργύρων.Ο ΡαφαήλΤσέκολι συχνά επισκεπτόταν την οικογένεια του ,ερχόμενός από την Αθήνα.

Η Αρτσια έζησε ακόμη δυο χρόνια.Και ηταν φυσικό << ANGELO IN FORME UMANE>>γράφει ο τάφος της πως ήταν .Δηλ άγγελος με ανθρώπινη μορφή ! Κι ένας άγγελος δεν μπορεί να μείνει για καιρό σ αυτή τη γή,αφού η πατρίδα του ,η κατοικία του,το φυσικό του περιβάλλον,είναι ο ουρανος.

Ετσι και η Αρτσια,αναπόφευκτα ,έφυγε για τον ουρανό,στα είκοσι μόλις χρόνια της,το 1849. Πίσω της για να θυμίζει το πέρασμα της ,έμεινε μονο η ανθρώπινη μορφή.Η μορφή της,ζωγραφισμένη από τον πατέρα της .

Ετάφη στον περίβολο του μοναστηριού,όπου στην εντοιχισμένη πλάκα του τάφου της στον εξωτερικό νότιο τοίχο του Καθολικού υπάρχει στα ιταλικα γραμμένη επιγραφή,που σε ελεύθερη απόδοση όπωςγράφει στο βιβλίο της για το Μοναστήρι η φιλόλογος Ιωάννα Ρουμάνη,νυν α. Φιλοθέη. «Στην Αρτσια Τσέκολι,άγγελο με ανθρώπινη μορφή,που έζησε λιγώτερο από είκοσι χρόνια,γιατί βίαια η αρρώστια της, την άρπαξε στους ουρανούς,στις 11 Ιουλίου του 1849,στο Μοναστήρι της Καλαυρίας,οι γονείς απαρηγόρητοι,μονάχα την θλίψη τους μπορούν να εναποθέσουν πάνω στον τάφο της σαν μνημόσυνο».

Το πλήγμα του θανάτου της αγαπημένης του κόρης ήταν βαρύ για τον ευαίσθητο καλλιτέχνη καθηγητή και καθοριστικό για τη περαιτέρω πορεία του.

Οταν στα 1853,τέσσερα χρόνια μετά την ταφή της ,επέστρεψαν οι γονείς της από την Ιταλία στο μοναστήρι ,για να πάρουν τα οστά της , ο πατέρας της εφερε και την εικόνα, Την Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα , με το σκήπτρο στο ένα χεριΤης,στο επάνω μέρος μιας φιάλης,κυκλωμένη από φωτεινή νεφέλη να σκύβει με στοργή και φροντίδα πάνω από το μοναστήρι Της και το αγίασμα,που εικονίζεται στο κάτω μέρος της εικόνας.

Κοντά στη βαση της φιάλης είναι γραμμένη με κόκκινο χρώμα,η επιγραφή.«Ο ζωγράφος Ραφαήλ Τσέκολι τη εν Καλαυρία Μονή της Ζωοδόχου Πηγής,ευγνωμοσύνης ένεκεν  1853>>.

Η παράδοση λέει ,ότι ο ζωγράφος έδωσε στο πρόσωπό της Παναγίας τα χαρακτηριστικά της κόρης του,αλλα και για το πρόσωπό του Κυρίου είχε,λέει,ως πρότυπό το παιδικό πρόσωπό της κόρης ,που αποθέτοντας το σώμα της στο μοναστήρι,πέταξε αλαφρωμένη στον ουρανό . Η ωραία εικόνα βρίσκεται στο αριστερό κλίτος του καθολικού της μονής.

Αντίγραφο ακριβές της εικόνας αυτής της Ζωοδόχου Πηγης ,του Τσέκολι φιλοτέχνησε αργότερα ο σπουδαίος αγιογράφος Γ. Δρίβας και φυλάσσεται στον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής της οδού Ακαδημίας των Αθηνών.

Ο νύν εφημέριος του Ναού αυτού π.Ηλίας Δροσινός μου είπε ότι την εποχή αυτή ήταν επίτροπος του Ναού, ο πατέρας του Ναυάρχου και παληού Δημάρχου Πόρου Ιωάννη Χατζηλουκά,Ζήνων Χατζηλουκάς,ο οποίος εσχετίζετο με τον αγιογράφο Γεώργιο Δρίβα και ότι αυτός του συνέστησε ώς θέμα,την εικόνα της Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής Πόρου ,του Τσέκολι.

Παρενθετικά να αναφέρω ότι ο Ζήνων Χατζηλουκάς μαζί με τον Ιωάννη Φάρσα ήσαν οι δωρητές της ωραίας κρήνης της πηγής του Μοναστηριού που συνηθίζουμε να τη λέμε «Αθάνατο νερό».

Εργα του Γ.Δριβα υπάρχουν και στον Μητροπολιτικο Ναο  του Ayίoυ Γεωργίου Πόρου, οι ολόσωμες αγιογραφίες των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις δυο θύρες του ιερού,επίσης η φορητή εικόνα της Αγ Τριάδος στο δεξιό κλίτος.

Ο Τσέκολι,μετά  τον θάνατο της κόρης του συρόταν απαρηγόρητος,προσπαθώντας να συνεχίσει την καθημερινότητα του,ενώ η ψυχική του κατάρρευση ηταν περισσότερό από εμφανής .«Τόσον ελυπήθη ώστε απώλεσε σχεδόν το λογικόν>>όπως αναφέρει ο Σπυρίδων Δεβιάζης.

Δεν άργησε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και την Αθήνα,όπου παρέμεινε σχεδόν μια δεκαετία.Επέστρεψε στην πατρίδα του ,όπου άφησε πρόωρα την τελευταία του πνοή .

Εμεινε πίσω η γυναίκα του ,η οποία πέθανε,πολλά χρόνια αργότερα πάμπτωχη

Διάδοχος του Τσέκολι στο Σχολείο των Τεχνών υπήρξεν ο Βαυαρός ζωγράφος Λουδοβίκος Θείρσιος,πρότυπα σχέδια του οποίου χρησιμοποίησεν ο Παρθένης για να φιλοτεχνήσει στον Αγιο Γεώργιο του Νησιού μας τον Παντοκράτορα., τους τέσσερους Ευαγγελιστάς και λοιπές απαράμιλλες τοιχογραφίες του           

Β. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΘΕΝΗΣ

Για τον ζωγράφο-αγιογράφο Κωνσταντίνο Παρθένη, ο οποίος θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές μορφές της ελληνικης ζωγραφικής του 20ου αιώνα, αναφέρω γνωστά γεγονότα.Κυρίως όμως θα ήθελα να τονίσωΤην αγάπη του για τον Πόρο και το Μοναστήρι μας της Ζωοδοχου Πηγης,το οποίο υπήρξε γι αυτόν πηγη εμπνεύσεως και τόπος κάθαρσης ψυχής και πνεύματος.

Ο Κωνσταντίνος Παρθενης , δεσπόζουσα μορφή στην ελληνική τέχνη,γεννήθηκε το 1878,μεγάλωσε στην Αλεξάνδρεια κσι έζησε στη Βιέννη και το Παρίσι,Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε αρχικά στην Κέρκυρα και από το 1917 οριστικά στην,Αθήνα οπου παρέμεινε ως το τέλος της ζωης του.

Ως νεωτεριστής ο Παρθενης,είναι από τους πρώτους που απέρριψαν τον νατουραλισμό,ως τότε κυρίαρχο στην ελληνικη ακαδημαικη τέχνη,συνέθεσε δικό του εκλεκτικό  ύφος,αφομοιώνοντας στοιχεία από τα ευρωπαικά κινήματα.Τον Συμβολισμό την Art Nouveau,τους Nabis τόν Κυβισμό.

Οσον αφόρα τα έργα του εκκλησιαστικής τέχνης,πρόθεση του ήταν να διαμορφώσει ένα νέο υφος θρησκευτικής τέχνης,βασισμένο στα πρότυπα της βυζαντινής και για τον σκοπό αυτό είχε μελετήσει τα ψηφιδωτά στο Δαφνί και τις τοιχογραφίες που ειχε φιλοτεχνήσει ο Λουδοβίκος Θείρσιος στη Ρωσσική εκκλησία και στο Ναό της Σώτειρας Λυκοδήμου το διάστημά 1853 εως 1855.

Ο Θείρσιος,διάδοχος του Ραφαήλ Τσέκολι στην Σχολή των Τεχνών,διακόσμησε με τοιχογραφίες -αγιογραφίες τον Ναό Λυκοδήμου με βοηθούς το Σπυρίδωνα Χατζηγιαννόπουλο και τον Νικηφορο Λύτρα .

Εργα του Χατζηγιαννόπουλου,του σπουδαίου αυτού αγιογράφου του 19ου αιώνα,όπως απεκάλυψε για πρώτη φορα στο βιβλίο του «Ο Πόρος και ο Τροπαιοφόρος »,ο Γιώργος Καλός,είναι οι εξι δεσποτικές εικόνες του τέμπλου του Αγίου Γεωργίου,οι 12 μικρότερες εικόνες του Δωδεκαόρτου και ο Μυστικός Δείπνος.

Πρότυπα έργα του Λουδοβίκου Θείρσιου αλλα και του Χατζηγιαννόπουλου χρησιμοποίησε ο Παρθένης για να φιλοτεχνήσει στον Αγιο Γεώργιο,τον-Μητροπολοτικό-Ναό μας, τον Παντοκράτορα , τους 4 Ευαγγελιστές αλλά και τους προφήτες,και τον προπάτορα Αδάμ.Αλλα έργα του Παρθένη στον Αγιο Γεώργιο είναι ο Μέγας Αρχιερεύς στην Ωραία Πύλη και η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου στο τέμπλο.

Στον Πόρο πρωτοήρθε το 1905.Εργάστηκε πάνω στα τοπία του νησιού,πρώτα φωτογραφίζοντας και κατόπιν ζωγραφίζοντας τα.Απο τότε ,με διάφορες ευκαιρίες ο Παρθενης επισκέπτεται τακτικά τον Πόρο,κάποτε και για μακρό διάστημά ,τέλη 1906- Μάρτιο 1907.

Η θάλασσα,τα πεύκα,οι εληές,τα κυπαρίσσια,τα βουνά,η πεμπτουσία της ομορφιάς του νησιού μας,καθρεπτίζονται στα 35 «Ποριώτικα»λεγόμενα έργα του,όπως η «Κοιμωμένη»,η «Θάλασσα του Πόρου»,η «Πλαγιά» και άλλα.

Ο Παρθένης χαρακτήρας υπερευαίσθητος,εσωστρεφής με μυστικές και πνευματικες αναζητήσεις,κατέφευγε συχνά στη σιωπή που χαρακτήριζε όλη τη ζωη του.

Ετσι ξεκινούσε νωρίς το πρωί ,από το σπίτι του Ναυάρχου Σαχτούρη στον Ασπρο Γάτο όπου διέμενε στην αρχή και μετέπειτα από εκείνο του ευεργέτη του Πόρου Γεωργίου Μιχαήλ και με το δισάκι και το καβαλέτο του στον ώμο,ανέβαινε σιγά-σιγά το δρόμο για το Φάρο της ψυχής του το Μοναστήρι.

Κανείς παράτονος ήχος δεν τον ενοχλούσε,γιατί τοτε 1906-1907-που παρέμενε στον Πόρο,τα τροχοφόρα ήταν άγνωστα στο νησί.Κανένα γαϊδουράκι μόνο με τον αναβάτη του, που τον χαιρέταγε φιλικά.

Πλήρης αρμονία του ανθρώπου με το περιβάλλον,που η άφιξη αργότερα των τροχοφόρων,μετέβαλε μαζί και την ποιότητα ζωής στο νησί.

Θεωρείται βέβαιο ότι από τα χρόνια αυτά της διαμονής του στον Πόρο,ο Παρθένης έχει αρχίσει να δοκιμάζει φωτογραφικές μεθοδους αποτύπωσης των ζωγραφικων θεμάτων του,τεχνική που θα χρησιμοποποιήσει αργότερα για τις προσωπογραφίες του και όχι μόνο.

Ετσι έπραξε για αρκετούς πίνακες του,μεταξύ των οποίων ο «Ευαγγελισμός»,τον οποίο συνέλαβε σαν σύνθεση ,στο πραύλιο της Μονής,φωτογράφισε τον χώρο και τελειοποίησε αργότερα το έργο του στο Παρίσι,όπου και βραβεύτηκε.

Σώζεται φωτογραφία του ίδιου του καλλιτεχνη--που κατά κοινή ομολογία ηταν εξαίρετος φωτογράφος- -με τα παιδιά του στο νησί μας,χρονολογημένη το 1920, γεγονός που αποδεικνύει ότι η επαφη του Παρθένη με τον Πορο, ηταν μακροχρόνια.

Λάτρης του Πόρου,φιλοτέχνησε μεγάλο μέρος του Μητροπολιτικου Ναου του Αγίου Γεωργίου,κατόπιν προσκλήσεωςτου ευεργέτη του Πορου,Γεωργίου Μιχαήλ.

Ο Γεώργιος Μιχαήλ αφιέρωσε όλη του την περιουσία στον καλλωπισμό της ιδιαίτερης πατρίδας του και ειδικότερα στην ανοικοδόμιση και εξωραισμό των ναων της.

Με δικη του πρωτοβουλία πήρε μόνος του την απόφαση να απευθυνθεί στον Κωνσταντίνο Παρθενη—είκοσι εννέα ετων τότε,αλλα ηδη γνωστό καλλιτέχνη—για να διακοσμίσειτο Ναό του Αγίου Γεωργίου,που αν και Μητροπολιτικος ,δεν ειχε αγιογραφηθει ακόμη.

Για τον νεαρό αλεξανδρινό καλλιτέχνη,που παραθέριζε στον Πόρο,η πρόταση του Μιχαήλ ηταν μια πρόκληση,αφου για πρώτη φορα ανελάμβανε να αγιογραφίσει έναν ολόκλήρο ναό.

Δέχτηκε και εγκαταστάθηκε στο παραλιακό σπίτι του Μιχαήλ,ιδιοκτησίας σήμερα οικογενείας Σπίρτζη.

Εργα του Παρθενη εμπνευσμένα από τη Μονή της Ζωοδοχου Πηγης είναι

1     «Το Μοναστήρι στον Πόρο» ελαιογραφία σε χαρτι.Βρισκεται στη συλλογή της Βουλής των Ελλήνων

2     Ο Γαλάζιος «Ευαγγελισμός» ελαιογραφία σε χαρτόνι με την κρήνη του Μοναστηριού φόντο και τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να αιωρείται κρατώντας λύρα αντι κρίνου,για την αναγγελία των καλών νέων στην Παναγία ,εργο από τα σημαντικώτερα του Παρθένη,για το οποίο βραβεύτηκε στο Παρίσι.Βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη.

3     Ο «Ευαγγελισμός» ελαιογραφία σε καμβά.Με υπογραφή κάτω αριστερά και αφιέρωση.«Στον αγαπητό μου φίλο Αλέξανδρο Παπαναστασίου».Βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.

4     «Καλόγηρος στην αυλή του Μοναστηριού»ελαιογραφία σε χαρτόνι,Βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.

5     «Καλόγηρος»λάδι σε μουσαμά.Βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή

6     «Τριανταφυλλί καμπαναριό» Απ το καθολικό της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής,ελαιογραφία σε καμβά.Βρίσκεται στη συλλογή της Λέσχης των φιλελεύθερων.

7     Τα γνωστό «Κυπαρίσσι»του Μοναστηριού.Ελαιογραφία σε καμβα.Βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.

Το περιβάλλον του Μοναστηριού όπου επικρατούσε πολύ περισσότερό τότε,η απλότητα,η γραφικότητα,η θεία γαλήνη και σιωπή,,ήταν χώρος έμπνευσης και ηρεμίας για το εξ ιδιοσυγκρασίας ανήσυχο πνεύμα του Παρθένη,η θρησκευτικότητα του οποίου εκδηλώνεται στις λίγες λέξεις που με βαθυκόκκινα γράμματα σημείωνε στη βαση του τρούλου, του ναού του Αγίου Γεωργίου ,που διακοσμούσε και απευθύνετο στους γονείς του.

Τους παρακαλουσε να προσεύχονται στο Θεό,γι αυτόν ,τον φτωχό Κωστή τους.