Γιατί πρέπει οι Ποριώτες να είμαστε περήφανοι - Άρθρο του Σπύρου Μάνεση

Μια μικρή συμβολή στην επικείμενη πανηγυρική επέτειο των 200 χρόνων απο την εθνεγερσία του 1821

Υπερήφανοι γιατί είμαστε απόγονοι ενδόξων προγόνων! Γιατί χωρίς τους Ποριώτες το 1821 ίσως θα ήταν μια πικρή απόπειρα απελευθέρωσης της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας!

Ετσι απλά.

Πώς θα ξεκινούσε ο αγώνας χωρίς μπαρούτι, χωρίς πυρομαχικά;

Μάταιος κόπος. Φρούδες ελπίδες.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά,γυρίζοντας τη μηχανή του χρόνου 199 χρόνια πίσω.
Πελοπόννησος 23 Μαρτίου 1821. Ο τόπος βράζει! Ο "μπουρλοτιέρης των ψυχών" Παπαφλέσσας, οργώνει την Πελοπόννησο απ άκρη σε άκρη. Τάζει, υπόσχεται, εμψυχώνει.
Στην σύσκεψη της Βοστίτσας η σύγκρουση με τους προκρίτους και αρχιερείς μεγάλη.
Συγκλονιστικά τα λόγια του για να νικήσει τους δισταγμούς τους "Ωστε θα μάθουμε να κολυμπούμε πρίν μπούμε στο νερό; Αν δεν πιάσουμε τα αρματα στα χέρια μας,πως θα το μάθουμε; Αν δεν πολεμήσουμε κάμποσες φορές,πού θα μαθουμε να πολεμάμε; Στο σχολειό; Καπεταναίους και στρατηγούς μόνο οι μάχες γεννάνε".
Οι καπεταναίοι της Πελοποννήσου "επι ποδος". Ο Νικηταράς, ο Κεφάλας, ο αδελφός του Παπαφλέσσα Νικητας, ο Αναγνωσταράς, οι Μανιάτες του Πετρόμπεη, όλοι ετοιμοι και περιμένουν.
Τι περιμένουν;

Το Ποριώτικο πλοιο της Ελευθερίας με τα πυρομαχικά και το μπαρούτι! Τη σκούνα που τη λέγανε ΔΗΜΗΤΡΑ. Για να ξεκινήσει ο Αγώνας!
Διοργανωτές : Ο Παπαφλέσσας. Ο καπετάν Χριστόδουλος Μέξης, ο Ποριώτης. Με χρήματα της Φιλικής Εταιρίας.
Ξεκίνησε την 1η Μαρτίου 1821 η ποριώτικη σκούνα απο την Κωνσταντινούπολη, όπου είχε μεταφερθεί η εδρα των φιλικών, με προκηρύξεις για την μελλούμενη εξέγερση.
Φτάνει στη Σμύρνη στίς 10-12 Μαρτίου και αγκυροβολεί. Οι φιλικοί της Σμύρνης,των Κυδωνιών, του Αιβαλί, παλιοί ξεριζωμένοι Μωραίτες οι περισσότεροι, μετά τα Ορλωφικά, καλούν όλους να ανταποκριθούν στο κάλεσμα της Φιλικής Εταιρίας,να συγκεντρώσουν πολεμοφόδια για τη σκούνα ΔΗΜΗΤΡΑ που ειχε φτάσει εκει για το σκοπό αυτό.

<<Η ώρα ήλθεν ώ Ελληνες της Κυδωνίας ! Ενωθείτε ώ ανδρείοι και μεγαλόψυχοι. Η πατρίς μας προσκαλεί. Ειναι πρός τούτοις αναγκαίον, να ευρεθεί ένα καλά αρματωμένο καράβιον, αλλά περι τούτου, ομιλείτε μετα του αγαπητού μας και φιλοπάτριδος Αρχιμανδρίτου Δικαίου και διατάττεται το πράγμα καλύτερον. Εμείς δε, σας βεβαιώνουμε, οτι η πατρίς θέλει βραβεύσει τον ζήλον σας ,με τα πλούσιά της δώρα, δόξαν, ευγένειαν, τιμάς και αξιώματα>> έγραφε το γράμμα της Φιλικης Εταιρίας.

Με απόλυτη μυστικότητα και μεγάλες προφυλάξεις ο καπετάν Χριστόδουλος Μέξης φόρτωσε τη σκούνα που διέθεσε δωρεάν για την πατρίδα, ο φιλικός Ποριώτης Χατζηαναστάσης Μάνεσης, πλοιαρχούντος του γυιού του Γεωργίου Μάνεση με: 270 βαρέλια των 12 οκάδων το ένα, μπαρούτι και 41 καντάρια
μολύβι (1 καντάρι=57 κιλά). Αλλοι αναφέρουν 400 βαρέλια συνολικά.

Το καράβι απέπλευσε απο το λιμάνι της Σμύρνης στις 15 Μαρτίου με μύριους κινδύνους,θαλάσσια μπλόκα και κάτω απ τη μύτη των τούρκων, έφτασε στίς 17 Μαρτίου στην Καρδαμύλη, αφού έκανε πρώτα μιά στάση στον Πόρο!

Τελικά αγκυροβολεί στο λιμανάκι της Βέργας του Αλμυρού, που ήταν το κυριότερο αγκυροβόλιο των ΒΑ ακτών του Μεσσηνιακού κόλπου,κοντά στην Καλαμάτα και κοντά στη Μάνη, όπου περίμεναν οι Μανιάτες οπλαρχηγοί.

Ο Παπαφλέσσας ειδοποιεί τον αδελφό του Νικήτα και τον Νικηταρά οτι έφτασε το πολύτιμο φορτίο στον Αλμυρό <<Το καράβι που σας είπα έφθασε. Εχει τα όπλα και τα μπαρούτια και τα μολύβια που χρειάζονται για να αρχίσει ο Αγώνας >>, δίνοντάς τους οδηγίες:
Οτι το φορτίο της σκούνας περιέχει δήθεν λάδι και αλάτι εφ όσον θα ερνούσε τυπικά και απο το κουμέρκι (τελωνείο) του Αλμυρού, δικαιοδοσίας του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, δίνοντάς του και χίλιους <<μαχμουτιέδες>> απο τη φιλική εταιρία.

Ο Νικηταράς με 50 οπλισμένα παληκάρια μπήκε στο πλοίο του καπετάν Μέξη και άρχισαν να ξεφορτώνουν τα βαρέλια κρυφά στη στεριά.
Υστερα φόρτωσαν 200 μουλάρια και ξεκίνησαν -πρίν ξημερώσει – για να μεταφέρουν και κρύψουν τα πολεμοφόδια στην ασφαλή τοποθεσία του Μαρδακίου.

Το καραβάνι της λευτεριάς με τα παληκάρια του Νικηταρά περνώντας την βορειοανατολική πλευρά του κάστρου της Καλαμάτας-επικίνδυνη τοποθεσία , καθώς λίγο πιο κάτω βρισκόταν η Ανω Πηγάδα τόπος όπου οι Τούρκοι πότιζαν τα άλογά τους.

Στη προσπάθειά τους κάποιο στεφάνι ενός ξυλοβάρελου, έσπασε και χύθηκε λίγο μπαρούτι στο δρόμο.Τα παληκάρια απτόητα συνέχισαν την πορεία τους πρός τη μονή Βελανιδίου και πρίν ξημερώσει τραβήξανε κατά το Μαρδάκι όπου με ασφάλεια άρχισαν να "δένουν" φουσέκια.

Με το πρώτο φώς της ημέρας,ένας Τούρκος Σεΐζης πηγαίνοντας να ποτίσει το άλογό του βλέπει χυμένο μπαρούτι και πατημασιές. Το αναφέρει αμέσως στον βοεβόδα της Καλαμάτας Σουλειμάν Αρναούτογλου και αυτός <<αμ έπος αμ έργον>> συλλαμβάνει και φυλακίζει προληπτικά όλους τους Ελληνες προκρίτους της Καλαμάτας.

Ο Παπαφλέσσας σκαρφίστηκε ένα σχέδιο. Ζητησε από τον Αρναούτογλου να του στείλει εφόδια για 2000 δήθεν συνηγμένους κλέφτες που βρίσκονταν στην Μονή του Προφήτη Ηλία. Ο Αρναούτογλου τρομοκρατήθηκε. Δεν πρόφταινε να καλέσει ενισχύσεις απο την Τριπολιτσά. Αποφυλακίζει αμέσως τους προκρίτους και σπευδει να ζητήσει τη βοήθεια του Πετρόμπεη, για να τους σώσει απο τους "ληστές"...

Στίς 22 Μαρτίου όταν έπεσε το σκοτάδι, αμέτρητοι πολεμιστές, κινούνταν σαν σκιές γύρω απο την Καλαμάτα. Στις 23 Μαρτίου ο Πετρόμπεης ήρθε όχι για να τον σώσει αλλά για να του ανακοινώσει οτι οι ένοπλοι που είχαν περικυκλώσει την Καλαμάτα δεν ήταν ληστές αλλά Ελληνες που διεκδικούν την Ελευθερία τους και του πρότεινε να παραδώσει τη πόλη, ωστε να μην χυθεί αίμα , όπως και έγινε.

Ετσι η πρώτη πόλη της Πελοποννήσου που απελευθερώθηκε,η Καλαμάτα το οφείλει στο μπαρούτι και τα πολεμοφόδια που μετέφερε δωρεάν και έγκαιρα η ποριώτικη σκούνα με τη φροντίδα του Χριστόδουλου Μέξη που τιμήθηκε από τόν Παπαφλέσσα με τον τίτλο του στρατηγού.

Γι αυτό πρέπει να είμαστε Υπερήφανοι οι Ποριώτες αλλά όχι μόνο γι αυτό αλλά και για πολλά άλλα:

Και γιατι ο Πόρος είναι το νησί της Ελλάδος που κήρυξε πρώτο την Επανάσταση στίς 25-26 Μαρτίου 1821!

Οι Σπέτσες στίς 3 Απριλίου, τα Ψαρά στίς 10 Απριλίου, η Υδρα στίς 16 Απριλίου.

Και για τη συμμετοχή και προσφορά των Ποριωτών στον Αγώνα της Εθνεγερσίας σε μάχες όπως στην Α' πολιορκία της Ακροκορίνθου υπο τον Μέξη και άλλους αρχηγούς. Εκστρατεία στη Λειβαδιά με τον Νικήτα Σταματελόπουλο και Δημήτριο Υψηλάντη. Β' πολιορκία Ακροκορίνθου μέχρι την πτώση της. Χριστόδουλος Μέξης με 200 Ποριώτες ασφαλίζει τα Δερβένια. Φεβρουάριος 1825 απόβαση Ιμπραήμ στη Μεθώνη. Χριστόδουλος Μέξης με 250 Ποριώτες σπεύδει μαζί με λοιπούς οπλαρχηγούς σε βοήθεια του Ναυαρίνου.

7 Απριλίου 1825. Κρομμύδι. Στράτευμα περί τους 8000 στρατιώτες. Χριστόδουλος Μέξης και ένας άλλος εμβληματικός Ποριώτης αρχηγός ο Γεώργιος Κριεζής με σώμα Ποριωτών παρόντες. Απρίλιος 1827 Πολιορκία Αθηνών. Στρατόπεδο Γεωργίου Καραισκάκη 10000 στρατιώτες. Χρ. Μέξης επικεφαλής σε σώμα Ποριωτών και Κρανιδιωτών.

Παράλληλα Ποριώτες συμμετέχουν ως πληρώματα σε πλοία της Υδρας των Σπετσών και του Πόρου που παίρνουν μέρος στίς ναυμαχίες εναντίον των Τουρκων. Η ΔΗΜΗΤΡΑ συνεχίζει στήνοντας περιπολίες στον Σαρωνικό...

Και για την απλόχερη χρηματική προσφορά των Ποριωτών στον Αγώνα είμαστε Υπερήφανοι.

Mέχρι τις 15 Δεκεμβρίου 1823, είχαν συνεισφέρει πάνω από 250000 γρόσια!

Και για κάτι άλλο ακόμη θα πρέπει να είμαστε Υπερήφανοι. Οι Ποριώτες του 21 αποδεδειγμένα ποτέ δεν ελάμβαναν μέρος σε πλιάτσικο όταν κατετροπώνοντο οι εχθροί !

Δηλσδή θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένας αγνός πατριωτισμός, μια αξιοπρέπεια, φιλοπατρία, ανιδιοτελής προσφορά ήταν τα χαρακτηριστικά των προγόνων μας, για τους οποίους πρέπει να είμαστε Υπερήφανοι!

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Ένα εύλογο ερώτημα που προκύπτει σχετικά με την προμήθεια του μπαρουτιού είναι το εξής;

Πως οι οπλαρχηγοί της Πελοπονήσσου δεν στράφηκαν στους μπαρουτόμυλους και τις μπαρουταποθήκες της Δημητσάνας που λειτουργούσαν ήδη εκεί για να προμηθευτούν μπαρούτι;

Για τον εξής λόγο:

Το Φεβρουάριο του 1821,το μυστικό της παρασκευής και του εμπορίου της μπαρούτης στη Δημητσάνα προδώθηκε στους Τούρκους. Αμέσως διατάχθηκε έρευνα στη περιοχή. Γκρεμίστηκαν μπαρουτόμυλοι, σφραγίστηκαν σπίτια, μοναστήρια, φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν χωρικοί.

Οι Ελληνες όμως πρόλαβαν και έκρυψαν τα πυρομαχικά σε απόκρυφες σπηλιές.

Οι Τουρκοι δεν εντόπισαν ούτε ίχνος πυρίτιδας στη Δημητσάνα. Παρα το γεγονός ότι δεν βρήκαν κάτι ύποπτο,ηταν υποψιασμένοι πως κάτι δεν πήγαινε καλά και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την παραγωγή.Γι αυτόν ακριβώς το λόγο,ζήτησαν 7 μπαρουξήδες από την Δημητσάνα να μεταβούν στην Τριπολιτσά. Εκεί υποτίθεται πως θα παρασκεύαζαν πυρίτιδα ,ώστε να σταλεί στο Χουρσιτ πασά που πολεμούσε στην Ηπειρο τον Αλή πασά. Η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική.Οι Τούρκοι το μόνο που ήθελαν ήταν να μάθουν την τεχνική της μπαρούτης από τους Ελληνες,ενώ κράτησαν και ομήρους τους μπαρουξήδες σε περίπτωση ξεσηκωμού.

Η κίνηση αυτή των Τούρκων αποδείχθηκε μοιραία για τους ίδιους και σωτήρια για τους Ελληνες. Οι μπαρουξήδες παρεσκεύασαν μπαρούτι πολύ κακής ποιότητας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, στη μάχη στο Βαλτέτσι το Μάιο του 1821, οι Τούρκοι να υποστούν πανωλεθρία. Η μάχη ήταν απ τις πιο κρίσιμες καθώς αν έχαναν οι επαναστάτες θα κατεπνίγετο η επανάσταση στο ξεκίνημά της.

Σπύρος Μάνεσης

Πόρος 26.9.2020