Ο ξύλινος εξοπλισμός, οι βιτρίνες και τα ντουλάπια του παραμένουν σχεδόν ανέγγιχτα από την ημέρα που άνοιξε τις πόρτες του, το 1890.
Γράφει η Ελένη Χριστοδούλου
Εάν υπάρχει στην ο χρόνος φαίνεται να έχει σταματήσει, τότε αυτός δεν είναι άλλος από το Φαρμακείο Ρα- Ύδρα ένας χώρος όπου ο χρόνος φαίνεται να έχει σταματήσει, τότε αυτός δεν είναι άλλος από το Φαρμακείο Ραφαλιά. Παρότι εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά, αποπνέει την ατμόσφαιρα ενός ζωντανού μουσείου.
Κάθε γωνιά του μαρτυρά την Ιστορία μιας άλλης εποχής.
Ο ξύλινος εξοπλισμός, οι βιτρίνες και τα ντουλάπια του παραμένουν σχεδόν ανέγγιχτα από την ημέρα που άνοιξε τις πόρτες του, το 1890.
Στον χώρο του Φαρμακείου Ραφαλιά, παρά την επίσημη απαγόρευση φωτογράφισης, καθημερινά απαθανατίζονται στιγμές που αιχμαλωτίζουν τον μοναδικό του χαρακτήρα και την ιστορική του αύρα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το φαρμακείο έχει αποτελέσει σκηνικό διαφημίσεων και κινηματογραφικών ταινιών, οι οποίες συνέβαλαν να ταξιδέψει η φήμη και η μαγεία του πέρα από τα όρια του νησιού.
Στεγασμένο σε ένα αυθεντικό, παραδοσιακό κτίριο –χαρακτηρισμένο ως μνημείο εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και προστατευόμενο από το Υπουργείο Πολιτισμού–, το φαρμακείο ενσαρκώνει τη διαχρονικότητα της φαρμακευτικής επιστήμης. Δίπλα του, η περίφημη Έπαυλη Ραφαλιά, το μεγαλύτερο νεοκλασικό της Ύδρας, με εμφανείς ιταλικές αρχιτεκτονικές επιρροές, δεσπόζει ως ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αισθητικής συνέχειας και φροντίδας. Η οικογένεια Ραφαλιά, με σεβασμό στην Ιστορία και στην κληρονομιά της, διατηρεί και τα δύο κτίρια σε άριστη κατάσταση, με δική της μέριμνα. Η λιτή αλλά επιβλητική πρόσοψη, με τα μικρά κολονάκια πάνω από την είσοδο, ενισχύει τον αρχοντικό χαρακτήρα του φαρμακείου, προσδίδοντας μια αίσθηση διακριτικής μεγαλοπρέπειας που παραπέμπει σε άλλες εποχές.
Από την ίδρυσή του έως σήμερα, το φαρμακείο παραμένει στα χέρια της ίδιας οικογένειας, εκπροσωπώντας μια δυναστεία προσφοράς, επιστημοσύνης και αφοσίωσης. Ο σημερινός φαρμακοποιός, Βαγγέλης Ραφαλιάς, συνεχίζει επί 47 συναπτά έτη να υπηρετεί με ήθος και αγάπη τη φαρμακευτική τέχνη. Ακολουθεί τα βήματα της μητέρας του, Κυριακής Γιαννουκάκου-Ραφαλιά –πρώην προϊσταμένης της Φαρμακευτικής Υπηρεσίας του ΙΚΑ στον Πειραιά–, η οποία εγκαταστάθηκε στην Ύδρα όταν παντρεύτηκε τον ιατρό Ανδρέα Ραφαλιά. Το νήμα όμως ξεκινά νωρίτερα, από τον παππού του και συνονόματο, Βαγγέλη Ραφαλιά, που ίδρυσε το φαρμακείο στα τέλη του 19ου αιώνα.
Όταν η Κυριακή Ραφαλιά ανέλαβε το φαρμακείο το 1947 από τον πεθερό της, το κατάστημα απέκτησε και την καλλιτεχνική του υπογραφή. Την υπέροχη ζωγραφισμένη επιγραφή στην είσοδο, γαμήλιο δώρο του Υδραίου ζωγράφου και ελαιοχρωματιστή Λευτέρη Πινότση – ένα έργο που παραμένει ως σύμβολο μιας εποχής με εκλεπτυσμένη αισθητική.
Το εσωτερικό του φαρμακείου είναι γεμάτο ιστορικούς θησαυρούς. Ξύλινα ντουλάπια με γαλλικές επιγραφές –όταν τα γαλλικά ήταν η επίσημη διεθνής γλώσσα της ιατρικής–, γυάλινα μπουκαλάκια με χειρόγραφες ετικέτες του παππού Ραφαλιά – όλα ανέπαφα, ως ζωντανά τεκμήρια 135 ετών Ιστορίας. Στο πλάι, το παλιό ιατρείο με την επιγραφή «ΔΩΜΑΤΙΟΝ ΙΑΤΡΩΝ», το σιδερένιο κρεβάτι του ασθενή και η αύρα του πατέρα Ανδρέα Ραφαλιά, που εξυπηρετούσε τους ασθενείς του νησιού εντός του φαρμακείου, λίγο πριν μεταφέρει το ιατρείο στη διπλανή του οικία.
Το φαρμακείο δεν είναι μόνο κιβωτός Ιστορίας. Είναι και χώρος δημιουργίας. Παράγει φυσικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, που ταξιδεύουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Σαπούνια ελαιολάδου, ροδόνερο, καροτέλαιο, αφρόλουτρα, σαμπουάν, δαφνέλαιο, ενυδατικές και ειδικές θεραπείες – όπως η περίφημη κρέμα για ψωρίαση, που ζητείται από την Ελλάδα έως και το εξωτερικό.
Ξεχωριστή θέση κατέχει η παρασκευή ευρωπαϊκού τύπου αρωμάτων, βασισμένη σε παραδοσιακές συνταγές με προσεκτικές αναλογίες. Νότες από γαρδένια, νυχτολούλουδο, σανδαλόξυλο, καπνό, σύκο, λεβάντα, υάκινθο – αρώματα που δεν είναι απλώς ευχάριστα. Είναι μνήμες.
Κάθε σταγόνα ξυπνά εικόνες. Από γιαγιάδες σε αυλές με γιασεμιά και φούλια, λευκά σεντόνια στα ξύλινα μπαούλα, βραδιές με ανοιχτά παντζούρια και αεράκι. Δεν είναι αρώματα, είναι βιώματα ποτισμένα με αγάπη και μεράκι, τυλιγμένα σε υπέροχες συσκευασίες που τιμούν το περιεχόμενο.
Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο πως ο αείμνηστος Ακαδημαϊκός και Υδραίος ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης είχε χαρακτηρίσει το φαρμακείο «ιστορικό διατηρητέο μνημείο», άρρηκτα δεμένο με τη συλλογική μνήμη του νησιού.
Ανάμεσα στα πολύτιμα τεκμήρια που σώζονται στον χώρο συγκαταλέγεται και μία σπάνια συλλογή φωτογραφιών από τον Δοκό. Στιγμιότυπα μιας ζωής πιο απλής, πιο ανθρώπινης, με 70 ψυχές να ζουν παλιά εκεί ως κτηνοτρόφοι, ψαράδες και ξυλοκόποι. Η οικογένεια Ραφαλιά διατηρεί τις μνήμες της από τη ζωή στον Δοκό, με αρνητικές πλάκες της δεκαετίας του ’50 και του ’60, τις οποίες ο σημερινός φαρμακοποιός ανέσυρε, αποτύπωσε και ανέστησε.
Το Φαρμακείο Ραφαλιά δεν είναι απλώς ένας επαγγελματικός χώρος. Είναι καταφύγιο πολιτισμού, μνήμης και ευαισθησίας. Ένα ζωντανό χρονικό, που συνεχίζει να γράφεται με συνέπεια, γνώση, σεβασμό, και μια ευωδιά που παραμένει ζωντανή μέσα στα χρόνια.
Από την έντυπη έκδοση
