Οι Απόκριες στην Ύδρα τότε και τώρα
Το Αποκριάτικο Καρναβάλι διατηρεί και στις µέρες µας το νησιώτικο χρώµα και τη γραφικότητά του.
Γράφει η Ελένη Χριστοδούλου -
Σίγουρα, τα έθιµα τα παλαιότερα χρόνια είχαν έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα σε κάθε µέρος. Στην Ύδρα 90 χρόνια πριν, οι Απόκριες είχαν µια ιδιαίτερη δυναµική, καθώς ξεκινούσε η προετοιµασία τους από τις 17 Ιανουαρίου, του Αγίου Αντωνίου. Τότε έλεγαν ότι «µπαίνει η Αποκριά», η οποία ξεκινούσε µε τα ταµπούρλα που κρατούσαν παιδιά και νέοι στις γειτονιές. Χτυπώντας τα δυνατά, έδιναν µια αίσθηση ρυθµικής και γιορτινής διάθεσης. λα τα παιδιά είχαν ταµπούρλα, σε όποια κοινωνική τάξη και αν ανήκαν. Φρόντιζαν µάλιστα, όταν τα ξεκρεµούσαν, να τα επισκευάζουν και να τα χρωµατίζουν.
Κατά τον καθηγητή Νικόλαο Χαλιορή και τα «Υδρέικα Λαογραφικά» του, έτους 1931, λίγοι ήταν αυτοί που διακρίνονταν για το παίξιµο του ταµπούρλου τους, µε αποτέλεσµα ο ταλαντούχος δεξιοτέχνης να ξεχωρίζει και να είναι ονοµαστός στην εποχή του. Χειροποίητες στολές έντυναν τα «µουσκάρια», όπως έλεγαν τότε τους καρναβαλιστές. Λιάπηδες, Αράπηδες, ζεµπέκηδες, µε φουφούλες, άλλοι γιατροί, καλαµαράδες, ψαράδες, ακόµα και καµηλιέρηδες, ήταν µερικές από τις ενδυµασίες των µασκαράδων. ?εν έλειπαν και αυτοί που ντύνονταν γυναίκες, ενώ οι στεριανοί νέοι του νησιού µεταµφιέζονταν σε Μοίρες. Κατά το Καρναβάλι, νέοι στήνανε τον χορό στα «Καλά Πηγάδια» και συναγωνίζονταν στο σάλτο. Πηδούσαν µε άνεση τα µεγάλα αυτά πηγάδια, ενώ ο κόσµος τούς χειροκροτούσε και οι κοπέλες τούς θαύµαζαν.
Συνήθεια του εορταστικού κλίµατος και της ντόπιας γαστρονοµίας ήταν τα χειροποίητα ζυµαρικά που έφτιαχναν οι νοικοκυρές την Κυριακή της Τυρινής, όπως οι µακαρούνες, και συγκεκριµένα οι κρίµπιλες και οι γκόγκλιες, ενώ τα πεσκέσια στα φτωχά σπίτια έδιναν κι έπαιρναν. Το πιπέκι (γαλακτοµπούρεκο) και όλα τα καλούδια, όπως το ?οκαΐτικο γιαούρτι, µε γάλα από το νησάκι του ?οκού, έφταναν για να δώσουν λίγη χαρά στους συντοπίτες τους. Τα βιολιά και οι χοροί, όπως ο µπάλος, ο συρτός, ο καλαµατιανός και ο χασάπικος, µονοπωλούσαν τη διασκέδαση µικρών και µεγάλων.
Φυσικά, δεν έλειπαν τα πειράγµατα, τα αστεία και τα γέλια. Την Καθαρά ?ευτέρα, κατά το έθιµο, πήγαιναν όλοι στον Βλυχό. Απλώνονταν στο βουνό και τριγύρω στο αλώνι. Αφού έτρωγαν και απολάµβαναν τη θέα, γύριζαν στη Χώρα αργά το απόγευµα, µε φρέσκα κρεµµυδάκια γύρω από τα καπέλα τους, ενώ στα χέρια τους κρατούσαν µαρούλια και φρέσκα κουκιά. σο για το γνωστό έθιµο «Παίζουµε το αυγό», έµοιαζε να δίνει µια χαρούµενη, ξεχωριστή νότα στα οικογενειακά τραπέζια. Πώς όµως ήταν αυτό το έθιµο Μια γερή κλωστή κρεµόταν από το ταβάνι, στο κέντρο του τραπεζιού κάτω-κάτω. Οι παλαιοί έδεναν στην άκρη ένα σφιχτό καθαρισµένο αυγό και έπειτα του έδιναν µια, και έπαιρνε βόλτα γύρω-γύρω, περνώντας κοντά από το πρόσωπο όλων όσοι κάθονταν στο τραπέζι. Το κούνηµα το έδινε ο πιο ηλικιωµένος της συντροφιάς.
Τα γέλια που ακολουθούσαν, οι χαρές και ο συναγωνισµός ήταν παροιµιώδη. Το έθιµο διατηρήθηκε ανέπαφο για πολλά χρόνια. Το Καρναβάλι και η Αποκριά σήµερα στην Ύδρα εξακολουθούν και κρατούν το νησιώτικο χρώµα και τη γραφικότητά τους. Πολύχρωµοι µασκαράδες συγκεντρώνονται στην πλατεία Βότση και ανηφορίζουν σαν µια ποµπή στα σοκάκια του νησιού, σταµατώντας ανά περιοχή και φτάνοντας στο Καµίνι, για να διασχίσουν αργότερα την παραλία, για το καθιερωµένο γαϊτανάκι. Και να καταλήξουν στην ταβέρνα «Ξερή Ελιά», όπου ολοκληρώνεται το κέφι µε µουσική, φαγοπότι και το κρέµασµα του Καρνάβαλου.
Το τοπικό χρώµα, η απουσία τροχοφόρων, η µεγάλη συµµετοχή του κόσµου και η φιλοξενία των κατοίκων εξακολουθούν και δίνουν µια κεφάτη αποκριάτικη αίσθηση, προσαρµοσµένη φυσικά στο σήµερα και στις επιταγές του. Στο σήµερα που όµως υπολογίζει το χθες και που, µε τις µικρές του παραλλαγές, «ξαναβαδίζει» στα καλντερίµια, «ανηφορίζει» τα σκαλοπάτια και περνά στα µέρη που πάτησαν και άφησαν µε αγνότητα και αγάπη το αποτύπωµά τους οι παλιές σεβαστικές γενιές.
