Ημέρα Πέμπτη, 9 Οκτωβρίου του 2025. Μέσα στο Δημοτικό Κατάστημα της Αίγινας, η ατμόσφαιρα δονούταν από την προσδοκία και την ανησυχία. Το νησί, με την ιστορία και την ομορφιά του, βρισκόταν μπροστά σε ένα νέο ξεκίνημα: την έναρξη του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ), ένα σχέδιο που έφερε το όραμα της εθνικής μεταρρύθμισης "Κωνσταντίνος Δοξιάδης".
?Η αίθουσα ήταν κατάμεστη. Δεν ήταν μια τυπική συγκέντρωση· ήταν μια συνάντηση του πνεύματος του τόπου. Δίπλα στα μέλη της δημοτικής αρχής και τους εκπροσώπους των φορέων, κάθονταν η πολεοδόμος κ. Έφη Καραθανάση και ο συντονιστής κ. Μάνος Ευστράτιος, έτοιμοι να ξεδιπλώσουν το όραμα. Γύρω τους, μια πλειάδα ειδικών – αρχιτέκτονες, συγκοινωνιολόγοι, τοπογράφοι, οικονομολόγοι – συνέρρεαν, φέρνοντας μαζί τους την επιστημονική γνώση. Και ανάμεσά τους, η ψυχή του νησιού: οι ενδιαφερόμενοι πολίτες, πρόθυμοι να εκφράσουν τη δική τους αλήθεια και τις αγωνίες τους για την πορεία του τόπου.
?Ήταν μια εικόνα παρηγορητική: όλοι γνώριζαν το αντικείμενο, όλοι συμμετείχαν στη συζήτηση με ουσία. Ωστόσο, κάτω από τον ενθουσιασμό της συμμετοχής, κρυβόταν μια βαθιά σκέψη. Παρά τον πλούτο της γνώσης που συγκεντρώθηκε εκείνο το απόγευμα, αναδυόταν ο προβληματισμός για την ουσιαστική διαχείριση του εθνικού πλούτου της Αίγινας— για το πώς αυτό το νέο σχέδιο θα διαφύλαττε ή θα απειλούσε την αληθινή της υπόσταση. Το μέλλον του νησιού, γραμμένο πλέον σε χάρτες και κανονισμούς, άφηνε μια γλυκόπικρη γεύση ελπίδας και ανησυχίας.
Το φως του μελετητή έπεφτε πλέον πάνω στην Ιεραρχία του Σχεδιασμού, αποκαλύπτοντας τους πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηριχθεί η νέα χωροταξική τάξη της Αίγινας.
?Η βάση, το απόλυτο δόγμα, είναι ο Νόμος του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας-Αττικής (ΡΣΑ), ο Νόμος του Κράτους που στέκεται στην κορυφή της νομικής πυραμίδας. Το ΡΣΑ δεν είναι απλώς ένας κανόνας· είναι το μακροπρόθεσμο όραμα που δίνει προτεραιότητα στην ιερή προστασία των φυσικών πόρων, ιδίως των εύθραυστων παράκτιων και νησιωτικών ζωνών. Αυτό σημαίνει ότι το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΤΠΣ) της Αίγινας, όσο φιλόδοξο κι αν είναι, οφείλει να υποκλιθεί. Οποιαδήποτε πρόταση που θα τολμούσε να αντιστρατευθεί αυτή την υπεροχή – μια επέκταση δόμησης σε ζώνες Natura 2000 ή σε ευαίσθητες ακτές– είναι εξ ορισμού νομικά ακυρώσιμη και καταδικασμένη.
?Κάτω από τον μεγάλο νόμο, έρχεται το Εργαλείο της Εφαρμογής, το ίδιο το ΤΠΣ. Αυτό είναι το κύριο, δεσμευτικό όργανο που θα μεταφράσει το όραμα του ΡΣΑ σε δομή. Με τη χειρουργική ακρίβεια ενός αρχιτέκτονα, θα ορίσει τις Χρήσεις Γης, χαράσσοντας σαφείς διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην κατοικία, τον τουρισμό, τη γεωργία και την απαραβίαστη προστασία. Θα θεσπίσει τους Όρους Δόμησης, βάζοντας φραγμό στην αυθαιρεσία με αυστηρούς συντελεστές και όρια ύψους, ιδιαίτερα στα πολύτιμα «φιλέτα» του νησιού. Η Προστασία αποκτά σάρκα και οστά: ορίζονται Ζώνες Προστασίας για την ιστορική μνήμη (όπως ο Ναός της Αφαίας), τον πράσινο πνεύμονα (όπως το Ελλάνιο Όρος) και τη φυσική ομορφιά.
?Στη συνέχεια, εισέρχεται η Διασφάλιση της Λειτουργικότητας, το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ). Αυτό το θεματικό σχέδιο είναι η ψυχή που δίνει κίνηση στον χώρο. Έχει ως αποστολή να μετατρέψει τις χωρικές ρυθμίσεις σε ποιότητα ζωής, αντιμετωπίζοντας τον εφιάλτη της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Μέσα από το ΣΒΑΚ, ορίζονται συστήματα ελεγχόμενης Κυκλοφορίας/Στάθμευσης, δίκτυα Ήπιων Μετακινήσεων που θα ενώσουν το λιμάνι με τις παραλίες με ασφαλείς πεζόδρομους και ποδηλατοδρόμους, καθώς και η αναδιάρθρωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Η συνέργεια είναι επιτακτική: το ΣΒΑΚ πρέπει να είναι ενσωματωμένο στο ΤΠΣ, αλλιώς παραμένει μια ανεφάρμοστη θεωρία.
?Η Κρίσιμη Δοκιμασία του όλου σχεδίου έγκειται στην Θωράκιση των Περιοχών Υψηλής Αξίας της Αίγινας: από τον επιβλητικό Ναό της Αφαίας και τα ιστορικά Οχυρά Πέρδικας και Τούρλου, μέχρι τη Νησίδα Μονή και το επιβλητικό Ελλάνιο Όρος. Αυτοί οι κοινόχρηστοι πόροι απαιτούν Απόλυτη Προστασία. Το ΤΠΣ καλείται να ορίσει Ζώνες Απόλυτης Προστασίας (ΖΑΠ) με συντελεστές δόμησης σχεδόν μηδενικούς (\Sigma.\Delta. \le 0.05), ενώ η κήρυξη κάποιων ως Μνημείο (Ν. 3028/2002), όπως τα Οχυρά, επιβάλλει πλήρη απαγόρευση δόμησης.
?Τέλος, η Τελική Έγκριση αποτελεί την «ασφαλιστική δικλείδα». Παρόλο που η υπογραφή ανήκει στον Υπουργό Περιβάλλοντος, η τελική κρίση ανήκει στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Εάν το σχέδιο κριθεί ασύμβατο με το ΡΣΑ, θα ακυρωθεί. Εδώ, η Κοινωνική Συναίνεση αναδεικνύεται σε παράγοντα νομιμότητας: ένα σχέδιο που αγνοεί τη φωνή και την τεκμηριωμένη αντίσταση της τοπικής κοινωνίας για την τύχη των «φιλέτων», είναι νομικά επισφαλές και καταδικασμένο σε προσφυγές και ανεφαρμοστικότητα.
?Το όλο εγχείρημα, παρά το υψηλό κόστος των μελετών (ΤΠΣ και ΣΒΑΚ) που καλύπτεται από εθνικά και ευρωπαϊκά κονδύλια (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ), υπόσχεται ότι το κόστος υλοποίησης των έργων (αναπλάσεις, υποδομές) –το οποίο εκτιμάται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ– δεν θα επιβαρύνει άμεσα τους πολίτες, αλλά θα καλυφθεί από ευρωπαϊκά και κρατικά προγράμματα.
Άρθρο του Χρυσόστομου Μαυροθαλασσίτη από την ανάρτησή του στο FB, δημοτικού συμβούλου με την δημοτική παράταξη "Μαζί ΜΠΡΟΣΤΑ για την Αίγονα"
