Σε μια ανοιχτή συζήτησή του με το «SM», ο Αιγινήτης ζωγράφος και γλύπτης… φιλοτεχνεί την απραξία και την κακοτεχνία της τοπικής εξουσίας, αλλά και προτείνει λύσεις.
Γράφει ο Γιώργος Μπήτρος
Σκαρφαλώνοντας προς την Παχεία Ράχη, λίγο μετά το γιοφύρι της Σκοτεινής, συναντάς στα αριστερά του δρόμου το ησυχαστήριο-ατελιέ του σημαντικού εικαστικού της Αίγινας Νεκτάριου Κοντοβράκη. Σε έναν ιδανικό τόπο απαράμιλλης ομορφιάς και με θέα προς τη δυτική Αίγινα, την πόλη και τη θάλασσα του Σαρωνικού, η κουβέντα μαζί του αμέσως ξεστρατίζει στις ομορφιές τούτου του τόπου, αλλά και στις «πληγές» που με τις δεκαετίες έχουν επιφέρει η άναρχη δόμηση και η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη.
Εδώ και δεκαετίες ο κ. Ν. Κοντοβράκης είναι από τους λίγους που τολμά να παρεμβαίνει όχι μόνο με το εικαστικό του έργο, αλλά και με τον λόγο του. Να κάνει προτάσεις προς τις εκάστοτε δημοτικές αρχές, να κατακεραυνώνει κάποιους δημάρχους και καταστάσεις, και να θυμώνει με την απραξία και την αδιαφορία, που συντελούν στην υποβάθμιση του τοπίου και στην έλλειψη ουσιαστικών υποδομών.
Κατορθώσαμε να σπάσουμε την ησυχία του καλλιτέχνη και να κλέψουμε κάποιες στιγμές από τον πολύτιμο δημιουργικό του χρόνο, για να κάνουμε μια εφ’ όλης της ύλης κουβέντα. Μια μικρή ξενάγηση στον υπέροχο χώρο και στην επιλογή του συγκεκριμένου σημείου για να δημιουργήσει τον δικό του χώρο. Οι κουβέντες του, γεμάτες πάθος και αγνή αγάπη για την Αίγινα, ξαφνιάζουν και προβληματίζουν τον συνομιλητή.
Κύριε Κοντοβράκη, εδώ και πολλά χρόνια έχετε μιλήσει για αφαίρεση. Ότι θα πρέπει διαρκώς να αφαιρούμε στοιχεία που βαραίνουν και ασχημίζουν την Αίγινα. Να αφήσουμε μόνο τα σημαντικά, που δεν αμαυρώνουν το τοπίο και την εικόνα.
Είναι μια πρόταση που είχα πει στον δήμαρχο Σ. Σακιώτη. Τότε έκανα μεγάλο αγώνα για τα λεγόμενα «θερμοκήπια». Τελικά, «ξηλώθηκαν» μετά από μεγάλη προσπάθεια. Επίσης, τότε έγινε κουβέντα και για τις αντιαισθητικές επιγραφές, φωτεινές και μη, σταντ, προθήκες, ταμπέλες που αλλοιώνουν τις προσόψεις των κτιρίων. Έθιξα τότε και τα στέγαστρα με τα νάιλον προστατευτικά που υπήρχαν στην περιοχή της Αύρας, τα οποία αλλοίωναν αισθητικά μία από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού. Η σημερινή εικόνα μετά την αφαίρεση αναδεικνύει και τον αρχαιολογικό χώρο της Κολώνας.
Θα παρατηρήσατε όμως ότι το παραλιακό μέτωπο έχει αλλάξει αρκετά, έχουν αφαιρεθεί ταμπέλες…
Ναι, έχουν αφαιρεθεί κάποιες, αλλά όχι όλες. Τα σταντ μερικών καταστημάτων παραμένουν στο πεζοδρόμιο. Πολλά μπορούν να γίνουν. Για παράδειγμα, η νησίδα στον παραλιακό δρόμο που αυτή τη στιγμή φυτεύεται με λουλούδια, με τεράστιο κόστος για τον Δήμο. Τι υπόσταση έχει; Ο παραλιακός μας δρόμος δεν χρειάζεται νησίδα, χρειάζεται εξωραϊσμό – μονοδρόμηση, και το υπόλοιπο του δρόμου να παρέχει ποδηλατόδρομο και πεζοδρόμια για τον πεζό.
Στο παραλιακό μέτωπο σε κάθε 50 τετραγωνικά συναντάμε δέκα ασχήμιες. Δυστυχώς, έχουμε πάθει «έξη», έχουμε συνηθίσει και δεν μας κάνουνε πλέον εντύπωση. Δεν παρατηρούμε. Θα ήθελα να φτιάξω μια ομάδα παρατήρησης και να κυκλοφορούμε μέσα στα στενά, εντοπίζοντας αυτές τις ασχήμιες. Ξέρετε, ένα από τα πρώτα μαθήματα στην Αρχιτεκτονική είναι η Αισθητική Περιβάλλοντος χώρου.
Επιτρέπεται λοιπόν να υπάρχει ακόμα αμίαντος στην ψαραγορά; Ο ιστός της πόλης έχει πάθει 25% αλλοίωση από τα νεόδμητα κτίρια. Τα παραδοσιακά κτίρια, 75%, έχουν φορτωθεί με περιττά στολίδια και τεράστιες επιγραφές, που μερικές από αυτές παραμένουν εκεί για δεκαετίες, ενώ ο ένοικος έχει πεθάνει.
Αυτά όλα τα έχετε πει στους δημάρχους;
Έχω πει τις παρατηρήσεις μου, αλλά και τις προτάσεις μου, στις προηγούμενες διοικήσεις. Συνήθως, ξέρετε, κάνω κριτική ουσίας. Το ξέρετε ότι υπήρξε δήμαρχος που έβαψε με πλαστικό το μνημείο της Εθνεγερσίας; Του λέω «αυτό είναι μάρμαρο! Δεν το βάφουμε». Και η απάντησή του ήταν ότι «μα αυτό το βάψιμο μοιάζει με μάρμαρο»!!!
Σας άκουσε κάποιος; Υιοθέτησε κάποιος τις προτάσεις σας;
Κανένας! Δεν νοείται να μη σεβόμαστε αυτόν τον τόπο, αυτό το νησί, που έχει 4.000 χρόνια Ιστορία, ακόμα περισσότερο και από τη Δήλο, που την αποκαλούν «ιερό νησί». Θυμώνω και απορώ, γιατί κανείς από τους διπλωματούχους αρχιτέκτονες-μηχανικούς δεν μιλάει για την αισθητική εικόνα της Αίγινας, με τις παραφωνίες της. Αυτοί που έμαθαν στο πρώτο έτος του Πολυτεχνείου για την αισθητική χώρου-τοπίου
περιβάλλοντος χώρου. Ο Δήμος Αίγινας κατασκεύασε στην περιοχή του Αγίου Νικολάου ένα στέγαστρο, το οποίο δυστυχώς κρύβει το παραλιακό μέτωπο. Εγώ κατέθεσα διαφάνειες που αποδεικνύουν ότι, από όποια μεριά κι αν το κοιτάξεις, από πίσω κρύβεται κάθε φορά κάτι σημαντικό. Η Κολώνα, ο Άγιος Νικόλαος, η Παναγίτσα, η παραλία.
Ωστόσο, κατασκευάστηκε με άδεια της Εφορείας νεότερων μνημείων και με σκοπό την εξυπηρέτηση των επιβατών.
Δεν είναι σωστό το σημείο αυτό και δεν εξυπηρετεί τις χιλιάδες επιβατών. Αφήστε που το καλοκαίρι θα διανυκτερεύουν πολλοί εκεί, όπως συμβαίνει και στην πλατεία Εθνεγερσίας.
Θεωρείτε ότι ο Δήμος θα έπρεπε να δίνει κάποιες άλλες προτεραιότητες;
Ακούστε, δεν μπορώ να μειώσω, ούτε και να ακυρώσω τις προσπάθειες που έχουν γίνει από τον Δήμο στο θέμα της καθαριότητας. Προτεραιότητες όμως έχουν και άλλα μείζονα θέματα, όπως το κυκλοφοριακό, το χωροταξικό, η στάθμευση, το θέμα της ψαραγοράς, το ελικοδρόμιο. Πράγματα που λείπουν από το νησί. Επιτρέπεται να μην υπάρχουν στην Αίγινα πεζόδρομοι ή ποδηλατόδρομοι;
Αναφέρεστε στην ψαραγορά, όπου στον όμορο κήπο βρίσκεται το γλυπτό σας. Έχετε κάποια πρόταση για αναβάθμιση της ψαραγοράς;
Το γλυπτό μου, δυστυχώς, σήμερα είναι στην αφάνεια, απαξιωμένο, ταπεινωμένο, «άφωτο», από το 2019, ενώ τότε έγινε επί δημαρχίας Μούρτζη μια πομπώδης τελετή εγκαινίων. Από το 2019 έχω προτείνει στον κ. Ζορμπά τον εξωραϊσμό του μικρού κήπου της ψαραγοράς, ώστε να γίνει ένας χώρος μικρών εκδηλώσεων. Η «πλάτη» της ψαραγοράς να καλλωπιστεί με μικρές, ήπιες παρεμβάσεις που θα φέρουν στοιχεία από τα μεσοαστικά όμορφα κτίρια που το περιβάλλουν. Η τσιμεντένια βάση να αντικατασταθεί από τρία επίπεδα και να φιλοξενεί μουσικά events, θεατρικά του δρόμου και παιδικά δρώμενα.
Η ψαραγορά και τα πέριξ αυτής πιστεύω πως είναι εικόνα τριτοκοσμική. Το ελενίτ του στεγάστρου της ψαραγοράς είναι γυμνό εδώ και 70 χρόνια. Κάτω από αυτό εργάζονται συνάνθρωποί μας, που πουλούν ψάρια, διακινδυνεύοντας να νοσήσουν. Ο αμίαντος είναι απαγορευμένο υλικό εδώ και πολλές δεκαετίες. Για τις δημόσιες τουαλέτες του παλαιού Δημαρχείου, ας μη γίνει λόγος, ούτε να τις χρησιμοποιήσετε. Ενώ απέναντί τους ξοδεύονται χιλιάδες ευρώ σε μπουκέτα λουλουδιών. «Ντροπή».
Συμφωνείτε που κλείνει η παραλία για τα οχήματα το καλοκαίρι και κάποιες άλλες ημέρες τον χρόνο;
Ασφαλώς. Άλλωστε, το 30% των διερχόμενων αυτοκινήτων έχει ανάγκη να περάσει, οι υπόλοιποι κάνουν βόλτα. Ακόμα και η θέση των λεωφορείων δεν είναι η σωστή. Στην πλατεία Εθνεγερσία θα έπρεπε να παραμείνει μόνο το λεωφορείο προς Σουβάλα. Τα άλλα θα μπορούσαν να πάνε στο γήπεδο και να φεύγουν κατευθείαν προς Πέρδικα και Αγία Μαρίνα, και να μην περνούν μέσα από την παραλία.
Και οι επιβάτες με τις βαλίτσες;
Μα όλες οι βαλίτσες σήμερα έχουν ροδάκια…
Πιστεύετε ότι δεν δίνεται σήμερα προτεραιότητα σε θέματα πολιτισμού;
Πιστεύω πως ναι! Έχω παραδείγματα και προσωπική εμπειρία. Δυστυχώς, ο κ. Ζορμπάς, μετά από πολλές συναντήσεις μας για την τύχη ενός σπουδαίου γλυπτού, δωρεά του ιδρύματος Κώστα Ανδρέου, που δωρήθηκε μέσω εμού στον Δήμο. Με πρότειναν πρόεδρο της επιτροπής, που θα επιλέξει τον χώρο όπου θα στηθεί το γλυπτό. Επιλέξαμε δύο εναλλακτικούς χώρους. Στην τελευταία συνάντησή μου με τον κ. Ζορμπά αντιλήφθηκα την άρνησή του για οτιδήποτε έχει σχέση με τέχνη και πολιτισμό. Μας ζήτησε τεχνική μελέτη, που είναι καθαρά θέμα του Δήμου, αφού το γλυπτό θα στηθεί σε δημόσιο χώρο. Το γλυπτό παραμένει σε αποθήκη τέσσερα χρόνια. Πιστεύω να μην έχει την τύχη της προηγούμενης δωρεάς των δύο γλυπτών αντιγράφων από το αέτωμα του Ναού της Αφαίας, που επιστράφηκαν στη δωρήτρια μετά από τρία χρόνια και παρέμεναν σε αποθήκη του Λαογραφικού Μουσείου.
Είστε απαισιόδοξος;
Είμαι διατεθειμένος να βοηθήσω, να προσφέρω ανιδιοτελώς, όπως όταν μου ζητήθηκε να προτείνω το χρώμα για το κτίριο του Λαογραφικού και πολλά άλλα. Αισιοδοξώ πάντα για κάτι καλύτερο.
Θεωρείτε ότι μπορεί να αλλάξει κάτι, αν αλλάξουν οι προτεραιότητες από τον Δήμο;
Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην τέχνη και στον πολιτισμό, και ο εκάστοτε δήμαρχος να μπορεί να καινοτομεί και να είναι φορέας νέων ιδεών, που θα εναρμονίζονται με τα πρωτογενή στοιχεία του τοπίου της Αίγινας.
Καθώς τέλειωνε η κουβέντα μας, είχε πλέον σουρουπώσει, και τα πρώτα φώτα της πόλης στο βάθος είχαν ήδη ανάψει. Σκεφτόμουν την αποστροφή του λόγου του για τον οφειλόμενο σεβασμό σε αυτόν τον τόπο, που μετρά 4.000 χρόνια Ιστορίας. Τελικά, πέρα από σχέδια, μελέτες και πλάνα ανάπτυξης, μήπως ο σεβασμός είναι το πρώτο βήμα που πρέπει όλοι να κάνουμε; Κι ας έχουμε καθυστερήσει.
Από την έντυπη έκδοση
