ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Άγιος Νικόλαος ο θαλασσινός

Μια εκκλησία πολλές ιστορίες. Του Γιώργου Μπήτρου.  Γ?ια να πας, έπρεπε να πατήσεις πέτρα-πέτρα και να φθάσεις στην εκκλησούλα, στον τρούλο της οποίας έκαιγε ένα λαδοφάναρο προτού τοποθετηθεί το σημερινό φανάρι». Ο σημερινός επισκέπτης ή περιπατητής δεν θα χρειαστεί να ακροβατήσει, εφόσον ο μεγάλος τσιμεντένιος όγκος του λιμανιού έχει εγκλωβίσει στο σώμα του το μικρό εκκλησάκι και προσφέρει άνετη πρόσβαση σε αυτό. Ίσως είναι ο πιο διάσημος από τους ναούς που είναι αφιερωμένοι στη μνήμη του προστάτη των ναυτικών της Αίγινας. Είναι από τις πιο σπάνιες φορές που ένα τόσο ταπεινό ναΰδριο έχει κατορθώσει να γίνει σημείο αναφοράς και αναγνωρισιμότητας για έναν τόπο. Μια λευκή αιγαιοπελαγίτικη πινελιά μέσα στη νεοκλασική πρόσοψη της χώρας της Αίγινας. Η γνώριμη λευκή φιγούρα είναι η πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης της Αίγινας μόλις ο καταπέλτης του πλοίου ανοίξει. Είναι ο Αη-Νικόλας ο θαλασσινός, όπως πολύ εύστοχα τον αποκαλούν οι ναυτικοί μας, οι οποίοι τον έχουν προστάτη και φύλακα άγγελο στα ταξίδια τους. Ο Άγιος Νικόλαος στο λιμάνι, σύμφωνα με περιηγητές προηγούμενων αιώνων, είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού. Η παράδοση θέλει να είναι σχεδιασμένος και φτιαγμένος από Παριανούς μαστόρους, κάτι που εξηγεί και την αρχιτεκτονική του. Αναφορές στο κτίσμα κάνουν οι J. Giraud το 1673??? και ο Chadler το 1765???. Το 1805??? ο Dodwell αναφέρει πως το λιμάνι ονομαζόταν «Άγιος Νικόλαος» λόγω του ναού. Αναφέρεται επίσης ότι ο ναός κτίστηκε πάνω στα θεμέλια αρχαίου πύργου που υπήρχε στην είσοδο του λιμανιού. Αντίστοιχος πύργος υπήρχε και στην απέναντι πλευρά. Το μικρό ξωκλήσι έχει κι αυτό τη δική του ιστορία, που δυστυχώς οι περισσότεροι την αγνοούμε. Το 18?1?9 οι πρόκριτοι του νησιού είχαν περιορίσει μέσα στον ναό τον Χατζή Ζέρβα, ύποπτο για πανούκλα, και του έστελναν τροφή με καϊκι, ενώ τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματά του τα βουτούσαν στη θάλασσα για απολύμανση. Στα χρόνια της Επανάστασης του ’21 στο ναΰδριο λειτουργούσαν πρόσφυγες ιερείς, επικεφαλής της μεγάλης κοινότητας των Ψαριανών προσφύγων, που είχαν καταφύγει στην Αίγινα μετά την καταστροφή του νησιού τους, το 1?2?. Οι ίδιοι οι Ψαριανοί αποφασίζουν, μετά από πρόσκρουση στο λιμάνι της Αίγινας ενός δικού τους πλοιαρίου της εποχής, λόγω νυχτερινής θαλασσοταραχής, να τοποθετήσουν φανό στον τρούλο της εκκλησίας. Αργότερα ο Ιωάννης Καποδίστριας τοποθέτησε στο λιμάνι τον πρώτο φανό του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Ο μικρός ναός αρχιτεκτονικά είναι μονόχωρη βασιλική με δύο τρούλους, ενώ κοσμείται εξωτερικά με ένα μονόλοβο κωδωνοστάσιο. Κατά καιρούς επιχειρήθηκαν διάφορες επισκευές, όπως το 18?29? και το 1845???, αλλά και κατά τον 2?ό αιώνα. Το 1905??? ο δήμαρχος του νησιού διαμόρφωσε τον γύρω χώρο, εξασφαλίζοντας ασφαλή πρόσβαση και κυματοθραύστη, ενώ βάθυνε παράλληλα και το λιμάνι. Τα νερά τότε ήταν ρηχά και η μικρή εκκλησία βρισκόταν στη μέση μιας μικρής νησίδας. Μετά την κατασκευή του κυματοθραύστη ο Άγιος Νικόλαος θα εξελιχθεί σε αγαπημένο τόπο περιπάτου και ρεμβασμού. Για πολλές δεκαετίες στον γύρω χώρο λειτουργούσε ένα μικρό «κέντρο» ψυχαγωγίας, το οποίο αναφέρεται και στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής. Στην Κατοχή, εξαιτίας των βομβαρδισμών, ο μόλος του Αγίου Νικολάου καταστράφηκε και, στη συνέχεια, τον κατέλαβαν οι Γερμανοί, οι οποίοι αχρήστευσαν το ξωκλήσι. Οπότε η εικόνα του Αγίου μεταφέρθηκε στην ενοριακή εκκλησία, για να γυρίσει πάλι στη θέση της μετά την απελευθέρωση. Οι παλαιοί Αιγινήτες αποκαλούσαν τον χώρο «κόρτε», καθώς ήταν τόπος συναντήσεων των ερωτευμένων. Η κατασκευή του λιμανιού τα επόμενα χρόνια άλλαξε τα δεδομένα. Οι μεγάλες προβλήτες όχι μόνο κατάπιαν και εξαφάνισαν το κεντράκι, αλλά δεν σεβάστηκαν και τον ναό. Για ένα διάστημα, όπως αναφέρει η ιστορικός Γεωργία Κουλικούρδη, η εκκλησία θάφτηκε μέσα στο τσιμέντο, αλλοιώθηκαν οι εξωτερικές αναλογίες του κτιρίου, ενώ αντικαταστάθηκε το παλιό τέμπλο με νεότερο βυζαντινής τεχνοτροπίας και οι τοίχοι «ντύθηκαν» με αγιογραφίες. Οι επεμβάσεις αλλοίωσαν τη αρχική μορφή του, κάτι που μπορεί κάποιος να διαπιστώσει σε σκηνές της ταινίας «Διακοπές στην Αίγινα». Σήμερα ο ναός, είτε φωτισμένος τη νύχτα είτε λουσμένος στο φως του ήλιου την ημέρα, αποτελεί σήμα της Αίγινας και σημείο αναφοράς για κάθε διαβάτη ή επιβάτη. Γαληνεύει το βλέμμα μας, συντροφεύει τις σκέψεις μας, παρηγορεί την κα- θημερινότητά μας. Πληροφορίες από τα βιβλία:  "ΑΙΓΙΝΑ ΙΙΙ", της Γωγώς Κουλικούρδη, και "Χριστιανική Αίγινα", του Σοφοκλή Δημητρακόπουλου. 

Διαβάστε επίσης

Αίγινα

Όμορφες και σπάνιες εικόνες πρόσφερε ο χιονιάς το Σάββατο 7 Ιανουαρίου, στα νησιά του Σαρωνικού και στις ηπειρωτικές περιοχές γύρω από αυτόν.  Με τις θερμοκρασίες να κυμαίνονται ορ...

ΑΓΚΙΣΤΡΙ

Διαβασμένος σ’ έναν μάλλον …αχρείαστο απολογισμό, ο Παναγιώτης Χατζηπέρος πλαισιωμένος από συνεργάτες του παραχώρησε, την Τετάρτη, συνέντευξη Τύπου για τα δύο χρόνια της θητείας το...

Αίγινα

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Φίλων Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου Δήμου Αίγινας, σας καλεί την Κυριακή 8 Ιανουαρίου στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Συλλόγου, στις ...