Η διατήρηση του ψηφιδωτού της αρχαίας συναγωγής: H επόμενη φάση

Έναν χρόνο μετά την παρουσίαση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αίγινας, η καμπάνια για την ανεύρεση πόρων απέδωσε και επίκειται η έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του προστατευτικού στεγάστρου του Ψηφιδωτού, που θα είναι έτοιμο το 2021.

Tου Ηλία Μεσσίνα και της Υβέτ Ναχμία-Μεσσίνα

Φέτος, παρά τον κορονοϊό και την υποχρεωτική καραντίνα του χειμώνα, ήρθαμε και πάλι για καλοκαιρινές διακοπές στην Αίγινα. Αν και παρατηρήσαμε με ανησυχία τα μικροπλαστικά να έχουν κάνει την εμφάνισή τους στα καταγάλανα νερά της Αίγινας, με χαρά είδαμε το πρόσωπο του νησιού να έχει ξαναζωντανέψει, με τις καφετέριες και τα εστιατόρια γεμάτα κόσμο, και, αντί για τέντες, τις όμορφες νεοκλασικές προσόψεις φωτισμένες.

Από το λιμάνι φαίνεται και η Κολώνα, το σημείο όπου ήταν κάποτε ο ναός του Απόλλωνα. Εκεί, δίπλα στον Κρυπτό, (πολεμικό) λιμάνι, ανακαλύφθηκε το 1829, όταν η Αίγινα ήταν πρωτεύουσα της νεότερης Ελλάδας, το ψηφιδωτό αρχαίας συναγωγής του 4ου αιώνα μ.Χ. Το ψηφιδωτό μελέτησαν γνωστοί αρχαιολόγοι, μεταξύ των οποίων και η Αμερικανή αρχαιολόγος Belle Mazur, η οποία το δημοσίευσε το 1935. Η Mazur ήρθε στην Ελλάδα στις αρχές του 1930 και είχε όνειρο να ζήσει στην Αίγινα. Το σπίτι της το έχτισε στα Πλακάκια, δίπλα στου Γερμανού αρχαιολόγου Franz Gabriel Welter, επικεφαλής των ανασκαφών του
Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αίγινα, με τον οποίο είχε συνδεθεί αισθηματικά και της είχε παραχωρήσει το οικόπεδο. Όμως μετά τον πόλεμο, καθώς ο Welter θεωρήθηκε ένοχος για αρχαιοκαπηλία, το σπίτι του, όπως και το σπίτι της Mazur, επιτάχθηκαν και πουλήθηκαν σε πλειστηριασμό. Η Mazur επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1950.

Το 1960 το ψηφιδωτό, για να προστατευθεί, μεταφέρθηκε από την αρχική του θέση, στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου Αίγινας, στον αρχαιολογικό χώρο της Κολώνας.

Τη μεταφορά του θυμάται ακόμη σήμερα ο Θεόδωρος Καλαμάκης, ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου «Αύρα», που χτίστηκε δίπλα στη θέση όπου ανακαλύφθηκε η συναγωγή. Αυτές και άλλες πτυχές της ιστορίας του ψηφιδωτού παρουσίασε η έκθεση που φιλοξενήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο τον Αύγουστο του 2019, βασισμένη στην πολυετή έρευνα του αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα, αλλά και σε συζητήσεις με ντόπιους Αιγινήτες. Η ανταπόκριση στα εγκαίνια της έκθεσης, που άνοιξε το καλοκαίρι του 2019, ήταν μεγάλη, παρουσία επισήμων από την Αθήνα και την Αίγινα, και με πλήθος κόσμου από την Αίγινα, την Αθήνα
αλλά και το εξωτερικό.

Τον μήνα που η έκθεση ήταν ανοιχτή, τα τηλεφωνήματα και οι επισκέπτες που έφτασαν από την Ελλάδα και το εξωτερικό, για να δουν το ψηφιδωτό, ξάφνιασαν το προσωπικό του μουσείου. Το ψηφιδωτό, ένα
μνημείο άγνωστο μέχρι σήμερα στο ευρύ κοινό, μετά από πολλά χρόνια λήθης, ξαναβγήκε στο φως της δημοσιότητας, χάρη στην καμπάνια που ξεκίνησε και μέσα από τις σελίδες και την ιστοσελίδα του «Saronic Magazine», και έφτασε σε κάθε γωνιά της γης.

Η καμπάνια, την οποία ξεκίνησαν ο αρχιτέκτονας Ηλίας Μεσσίνας και η Υβέτ Ναχμία, περιελάμβανε και την ανεύρεση πόρων για την κατασκευή προστατευτικού στεγάστρου πάνω από το ψηφιδωτό. Πριν ο κορονοϊός σταματήσει κάθε δραστηριότητα, ο επιχειρηματίας Σαμουήλ Μάκης Μάτσας ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση: «Το στέγαστρο του ψηφιδωτού θα το αναλάβω εγώ» είπε, και κάλεσε τον μηχανικό Αργύρη Χατζίδη, ειδικό σε εφελκυόμενες δομές μεμβράνης με έργα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, να αναλάβει τη
μελέτη, σε συνεργασία και σε συντονισμό με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά και Νήσων, και με όλες τις αναγκαίες εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις. Επίσης, πληροφορηθήκαμε πρόσφατα ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά και Νήσων έχει εγκρίνει την τεχνική μελέτη συντήρησης του ψηφιδωτού και το έργο πρόκειται να προχωρήσει.

Ευελπιστούμε ότι η συντήρηση του ψηφιδωτού και η ανέγερση του προστατευτικού στεγάστρου θα ολοκληρωθούν μέσα στο 2021, ώστε αφενός μεν να προστατευθεί και να αναδειχθεί άλλο ένα σημαντικό μνημείο της Αίγινας, που θα προσελκύσει τουρισμό και θα συμβάλει στην τοπική οικονομία του νησιού, αφετέρου δε να αποτελέσει και αυτό μέρος του εορτασμού για τα 200 χρόνια από την Εθνική Παλιγγενεσία και την Καποδιστριακή κληρονομιά του νησιού.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους στήριξαν και στηρίζουν το έργο αυτό! Καλό καλοκαίρι και καλό χειμώνα!