Η Λίνα Νικολακοπούλου στο SM: «Να ανοίγεσαι με περιέργεια σε όλα, για να μπορείς να τα κάνεις τραγούδι»

Είναι δύναμη! Είναι η ήρεμη δύναμη, που όμως σηκώνει... κύμα, από εκείνα που αλλάζουν την ακτή. Η Λίνα Νικολακοπούλου με τους στίχους, την ποίησή της, με τη δράση της στην Τέχνη δεν έχει αφήσει μόνο αποτύπωμα, έχει διαμορφώσει τοπίο.

Συνέντευξη στη Μαρία Μαρκουλή

Είμαι ήρεμη, γιατί, παίρνοντας την απόστασή μου από την αμηχανία του περάσματος της ελληνικής δισκογραφίας, από το 2000 και μετά, προτίμησα να δω τι θέλω εγώ, και όχι τι θέλει η εποχή, ο περίγυρος, οι όποιες εταιρείες υπάρχουν.
Δεν ήταν εύκολο, αλλά με στήριξε σ’ αυτό το διάστημα η άλλη μου πλευρά, η αγάπη μου για τον λόγο, τη λογοτεχνία. Οπότε ξεκουράστηκα αρκετά και μπορώ να είμαι πιο προσανατολισμένη στο τι με ενδιαφέρει… Έτσι, ανοίχτηκε ένας ορίζοντας μεγαλύτερος, ενώ παραμένω σταθερά ο άνθρωπος που αγαπά το έμμετρο, γράφει και υπηρετεί την υπόθεση τραγούδι. Παράλληλα όμως έρχομαι σε επαφή με νέους λογοτέχνες, ποιητές, είναι πλούσιο αυτό, και “ταΐζω” και τη δική μου καρδιά και ψυχή, γιατί ποτέ δεν σταμάτησα να διαβάζω, να σκέφτομαι, να παρατηρώ».
Αυτόν τον καιρό ολοκληρώνει μια νέα παραγωγή με μελωδίες απ' όλο τον κόσμο, με τον εξαιρετικά ταλαντούχο τραγουδιστή Θοδωρή Βουτσικάκη. Τη συναντάς στο ραδιόφωνο στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, στην εκπομπή «Με τα πόδια ως την αλήθεια», μαζί με την Αλεξάνδρα Χριστακάκη. Πρόσφατη και η συνεργασία με τον Παρασκευά Καρασούλο και νέους ερμηνευτές στις παραστάσεις «Ανάσα μου κι αέρα».
«Είμαι προσηλωμένη τώρα σε μια γενιά καλλιεργημένη, σε νέους ανθρώπους, που τους θεωρώ ταλαντούχους και σαν ερμηνευτές και σαν δημιουργούς. Έχουν ωραίες ιδέες και με ενδιαφέρει να μπορέσω να τους δώσω ένα βήμα». Σήμερα άλλωστε και, ως Επίτιμη Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, έρχεται σε επαφή με ανθρώπους που θέλουν να συνεχίσουν να μαθαίνουν, να βαθαίνουν τη γνώση τους.
«Αυτά που έχουμε ζήσει συνεχίζουν να με απασχολούν και πιστεύω ότι είναι μια ισορροπία ψυχική και πνευματική, όταν ο στόχος σου είναι να αντιληφθείς τι συμβαίνει στον ψυχισμό του κόσμου. Το τραγούδι δεν κάνει τίποτε άλλο από το να καθρεφτίζει τη ζωή του ανθρώπου. Είναι απαραίτητο να ανοίγεσαι με περιέργεια σε όλα και να σου μιλάνε όλα, για να μπορείς μετά να τα μεταβολίσεις, να τα κάνεις τραγούδι».

Και το τραγούδι μετά να ταξιδέψει. Κι εκεί έρχεται και ο ρόλος του ραδιοφώνου, να το παίξει, να ακουστεί… Αλλά τι παίζουν τα ραδιόφωνα;
«Ακούγονται τα ίδια και τα ίδια, λέω όμως ότι, αν γεννηθεί ένα καλό τραγούδι, ο κόσμος θα το ζητήσει, θα αναγκαστούν να το παίξουν. Παράδειγμα το “Να μ’ αγαπάς”, που ήταν το Τρίφωνο, στην αρχή μού έλεγαν ότι δεν ενδιαφέρει, αλλά το επέβαλε ο κόσμος… Άρα, άσχετα αν μοιάζουν συγκεχυμένες οι τάσεις του τραγουδιού, π.χ. τραπ, ποπ, για νυχτερινούς χώρους…, αν γραφτεί ένα δυνατό κομμάτι, δεν μπορούν να το σταματήσουν. Απλώς λέω με επίγνωση ότι μ' αυτές τις περιορισμένες λίστες των ραδιοφώνων μένουν απέξω άνθρωποι που προσπαθούν να κάνουν το πρώτο τους βήμα και αποθαρρύνονται. Παίζουν εκ του ασφαλούς και τελικά χάνουμε όλοι».

Χρειάζεται και το «ρίσκο». Εσείς τότε τολμήσατε, δεν ήταν «σίγουρες» προτάσεις τότε.
«Δεν θα γίνονταν κάποια πράγματα, αν δεν έλεγα να πάω μέχρι τη Γιουγκοσλαβία, να συνεργαστώ με τον Μπρέγκοβιτς, τον Άρα Ντινκτζιάν ή τους Ιταλούς, πράγματα που είχαν εξωστρέφεια. Οπότε αυτό κάνω... Ανοίγω τη βεντάλια μου και αγκαλιάζω μουσικές απ’ όλο τον κόσμο, και τις κάνω να έχουν ελληνική ιθαγένεια με τον λόγο...
«Να ανοίγεσαι με περιέργεια σε όλα, για να μπορείς να τα κάνεις τραγούδι»
» Ευτυχώς όταν ξεκινούσα, στα πρώτα βήματα, ήρθα σε επαφή με τον Γιάννη Σπανό, που δεν είχε στενότητα σκέψης. Είχε έρθει από τη Γαλλία με την κουλτούρα του, είχαν κάνει το νέο κύμα με τον Αλέκο Πατσιφά, διευθυντή στη Λύρα, και αυτά που έγραψα τα καλωσόρισε σαν κάτι φυσιολογικό, ενώ τότε ήταν παράδοξος ο λόγος. Και κατοπινά η στενή και πολυετής συνεργασία μου με τον Σταμάτη Κραουνάκη πάλι με ασφάλιζε, με την έμφυτη δυνατότητα του Σταμάτη να γράφει μελωδίες που αρέσουν στον κόσμο, τη φωνή της Άλκηστης δροσερή και δωρική, το '85 το “Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ”, σε πολύ λίγους μήνες έγινε “χρυσό”. Και δύσκολα πράγματα όπως το “Κανονικά”, το “Μαμά, γερνάω” έμειναν αξιοσέβαστα… Όταν ήρθε η στιγμή που είδα ότι οι τραγουδιστές δεν έχουν την προθυμία να σκύψουν πιο βαθιά, τους άφησα. Πρέπει να είμαστε αληθινοί· τότε δεν θα μαλώσουμε».

Αλλάζουν οι εποχές, αλλάζει και το τραγούδι;
«Τα πράγματα όλα τα παραβάλλω με τα πρωταρχικά της ζωής. Όπως για παράδειγμα στο φαγητό· μπορεί να έχουν βγει πολλοί περίτεχνοι, περίπλοκοι τρόποι να φτιάξεις κάτι, αλλά θα πεθυμήσεις την ντομάτα, την πατάτα, το ψωμί, το τυρί. Όταν έχουμε γευτεί τη χαρά της νοστιμιάς, αυτή θα ζητάμε. Το ίδιο συμβαίνει και με την Τέχνη. Μπορεί να δεχτείς, να δεις πολλά, αλλά αυτό που περιέχει το πρωταρχικό του ανθρώπου, που αναζητά ψυχική πυξίδα και συγκίνηση, πάντοτε θα του λείπει. Μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό, αλλά θα του λείπει»

Έχει μπει στο παιχνίδι και η Τεχνητή Νοημοσύνη. Πώς το βλέπετε αυτό;
«Καθετί καινούργιο τραβάει την προσοχή. Βάφτισαν το ρομπότ “Σοφία”. Εγώ θα την έλεγα “Ξερόλα”, γιατί η γνώση έχει να κάνει με την εμπειρία, με το βίωμα. Το πιο καίριο όμως είναι ότι σαν άνθρωπος ξέρω ότι υπάρχει κάτι που με υπερβαίνει, κάτι μεγάλο γύρω μου, που δεν είμαι σε θέση να το κατανοήσω, ένα μυστήριο που το νιώθω στην καρδιά μου, όχι στον νου μου. Οπότε ένα πλεονέκτημα απέναντι στην ΤΝ είναι η επίγνωση που έχω για το τι με υπερβαίνει...

»Αυτό που γίνεται τώρα είναι η κατανάλωση του ελεύθερου χρόνου μας. Αυτοί όλοι έχουν υπόσταση επειδή έχουν κατακτήσει τον ελεύθερο χρόνο μας. Εκεί μέσα, στο σπίτι, καλούμαι να σκέφτομαι, να αισθάνομαι, να ονειρεύομαι. Πολύτιμος ο ελεύθερος χρόνος, εκεί θα σπείρω, θα οργώσω, θα λιπάνω, θα ετοιμάσω τα καινούργια μου και τον καινούργιο μου εαυτό κάθε χρονιά και τα δημιουργήματά μου, που είναι απότοκα του καινούργιου εαυτού».

Και μέσα στην άγρια πραγματικότητα, με τη φρίκη και τον πόλεμο που ζούμε, πώς αντέχει ο άνθρωπος;
«Υπάρχει στο Netflix μία σειρά 9 επεισοδίων, όπου οι ομιλητές ξεκινάνε να φωτίζουν τη συνθήκη από την έναρξη του B’ Παγκοσμίου πολέμου μέχρι σήμερα. Και, αν το δει κανείς αυτό, θα του απαντηθούν πολλά ερωτήματα. Δεν είναι λοιπόν να θεωρητικολογούμε ή να ευχόμαστε ανερμάτιστα, αλλά να καταλάβουμε τον μηχανισμό των δυνάμεων, των ισορροπιών, των αντεγκλήσεων, τις τραγικές στιγμές που είχαν υπάρξει και που, για παράδειγμα, από την ευφυΐα ενός ανθρώπου δεν διαλύθηκε η Γη. Όταν ξέρουμε πόσες χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές υπάρχουν στον πλανήτη, όποια ερώτηση κάνουμε στον εαυτό μας πρέπει να την κάνουμε με αυτή την επίγνωση. Οπότε δεν μπορούμε να είμαστε ούτε αθώοι ούτε... στα σύννεφα. Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για την κάθε μέρα που είμαστε ζωντανοί. Αν θέλει να πάρει κανείς απαντήσεις, να κοιτάξει την Ιστορία...
»Όταν δεν έχεις εμπιστοσύνη πουθενά, καταλαβαίνεις ότι οι αποφάσεις που έχουν πάρει δεν είναι οι καλύτερες και υπέρ του πολίτη, και είναι ένα ασφυκτικό τοπίο. Πρέπει κανείς να έχει την πυξίδα του σε καλή λειτουργία, να δει πού μπορεί να εκτονωθεί, να κοιτάξει να ζήσει με αυτό το κεφάλαιο, το προσωπικό του, τις καλές φιλίες, τον προγραμματισμό του, “δεν έχω λεφτά/ πού μπορώ να πάω”, γιατί ούτε αυτό τώρα, ούτε διακοπές μπορούμε να κάνουμε οι Έλληνες. Μέσα στη σειρά που παρακολουθούσα, ένας Κινέζος είπε ότι στην Κίνα το κεφάλαιο είναι δυνατό, αλλά δεν είναι πάνω από το κράτος. Με μια κουβέντα λέω ότι, αν έχει επιβληθεί το κεφάλαιο, όποια απόφαση παίρνεται είναι εναντίον του πολίτη, αν δεν υπάρχει το ταβάνι να λες “φτάνει, ως εδώ”, όση δύναμη κι αν έχεις, και από εκεί θα μεριμνήσω εγώ για τον πολίτη...
»Είναι ραγδαίες και πυκνές οι αλλαγές, όλο και κάτι ζητιέται, και λες “πώς θα τα βγάλω πέρα τώρα;”. Οι δημιουργοί, οι καλλιτέχνες, αν κάναμε τη συζήτηση πριν από 20 χρόνια, ήταν μια χαρά, δίσκοι, πωλήσεις, τώρα μιλάμε για γενοκτονία. Όλα, για να κοπούν τα κλαδιά της δημιουργίας και να αποκτηθούν όλα τα κέρδη από αυτούς που τα χειρίζονται. Είναι σαν να ζητάνε να κατέχουν τα ποτάμια, τα νερά, ακριβώς το ίδιο με το πνευματικό δικαίωμα. Θέλουν να συγκεντρώσουν στα χέρια τους με τις πλατφόρμες όλο τον ποταμό της δημιουργίας και να φυτοζωούν οι δημιουργοί».

Η Λίνα και η θάλασσα
«Έχω μεγαλώσει στα Μέθανα. Η μητέρα μου ήταν δασκάλα στο σχολείο· πήγα εκεί τρεις τάξεις του δημοτικού, τα μεγάλα παιδιά πήγαιναν γυμνάσιο στην Αίγινα με το πρωινό καράβι.
Στη ζωή μου εκεί χρωστάω όλη μου την ευρωστία την ψυχική, δηλαδή ότι το σπίτι ήταν πάνω στη θάλασσα, ότι έβλεπα τα βουνά του Πόρου, τα καράβια. Μάλιστα, έχω γράψει στο “Σίδερο μ’ ατμό” την ώρα που σιδέρωνε, της ήρθε πως ξημέρωνε και σφύριζε καράβι...
»Χρωστάω πολλές από τις εμπνεύσεις μου στα παιδικά μου χρόνια, στη φύση, παντού κουβαλάω τη θάλασσα. Αίγινα, Μέθανα, Πόρος ήταν Κολιάτσου-Παγκράτι για μένα. Πηγαίνω συχνά, εποχές που δεν έχει πολύ κόσμο, φθινόπωρο και εκλογές, έχω αφήσει τα εκλογικά μου δικαιώματα εκεί. Όταν ανεβαίνω στο καράβι, αισθάνομαι παιδί».

Νιώθετε να έχετε αλλάξει μέσα στα χρόνια;
«Σίγουρα έχω αλλάξει. Απλά κοιτάζω οι όποιες αλλαγές να μην είναι αποτρεπτικές από το να χάνω την εμπιστοσύνη μου στους ανθρώπους. Αν κλείσει η καρδιά, κλείνει και η δημιουργία. Η προσπάθεια είναι να παραμείνεις τρυφερός, να βάζεις τα όριά σου. Αν κάτι σε έχει κακοποιήσει, να μην το δέχεσαι, και να προσπαθείς να είσαι συνεχώς ζωντανός και καλά, για να απολαύσεις το πέρασμά σου από τη ζωή.
Δεν έχει αλλάξει η ευκολία τού να χαίρομαι. Ο αυθορμητισμός νομίζω ότι είναι αυτό που έχει κακοποιηθεί μέσα μας...
»Ήταν θυμάμαι μια φορά που επέστρεφα από εκλογές στα Μέθανα… Κι αφού έχουμε αφήσει την Αίγινα, εγώ κάθομαι έξω στο κατάστρωμα, έχει καλό καιρό. Και βλέπω ένα ιστίο και καταλαβαίνω ότι ιστιοφόρο είναι κοντά μας· οπότε σηκώνομαι και κουνάω το χέρι μου, και τους χαιρετάω, και με χαιρετάνε κι αυτοί. Και χαίρομαι. Καθώς γυρίζω δεξιά κι αριστερά στην κουπαστή, βλέπω ότι κανένας άλλος, εκτός από εμένα, δεν έχει αντιδράσει. Νιώθω ακόμη τη χαρά του παιδιού μέσα μου. Κανένας δεν είχε σηκωθεί, μην πω ότι όλοι ήταν στα κινητά.
»Ήταν πάλι τότε στην Ολυμπιάδα, με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, που είχε έρθει σαν σύμβουλος η Λόρι Άντερσον και κάναμε βόλτες στην Αράχοβα και τους Δελφούς, και όποιους συναντούσαμε στον δρόμο, άγνωστους, τους χαιρετούσα. Της έκανε εντύπωση, της Άντερσον, δεν είχε αυτό το βίωμα. Το είπε και στον Λου Ριντ στο τηλέφωνο, “εδώ χαιρετιούνται”! Και το λέω απλά σαν σημείο αναφοράς γι' αυτή τη χώρα. Τι θα κρατηθεί από αυτό, δεν το ξέρουμε. Πολλά νέα παιδιά ωστόσο επιστρέφουν εκεί.
»Η βαριά μας βιομηχανία είναι ο Πολιτισμός, και είναι κοντόφθαλμο να μην τον στηρίζει –το λέω για όλους– όποιος έχει το “τιμόνι”. Όταν δεν βλέπεις για τον Πολιτισμό στρατηγική, κάτι χωλαίνει».