ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Αγγεία από την Πάρο και λάβα από την Πομπηία αποκαλύπτουν μεταβολές στο μαγνητικό πεδίο της Γης

Προϊστορικοί πλίνθοι και υπολείμματα λάβας από την Πομπηία αποκαλύπτουν τις μεταβολές του μαγνητικού πεδίου της Γης αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις για άμεση αναστροφή των πόλων λένε επιστήμονες.

Κομμάτια λάβας από την καταστροφή της Πομπηίας, αρχαιοελληνικά αγγεία από την Πάρο, ερείπια μεσαιωνικών φούρνων και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, ακόμα και από την προϊστορική εποχή, οδηγούν τους επιστήμονες στην καταγραφή των μεταβολών του μαγνητικού πεδίου της Γης τα τελευταία 3.000 και πλέον χρόνια. Και οι μεταβολές αυτές αποκαλύπτουν, σε μεγάλο βαθμό, τις κλιματικές αλλαγές που σημειώθηκαν ανά τους αιώνες στη Γη, αλλά δίνουν και πλήθος άλλων πληροφοριών στις επιστήμες της Γεωλογίας, της Αρχαιολογίας και της Γεωδυναμικής.

 
 

Σήμερα, ο ιδιαίτερος επιστημονικός κλάδος του Αρχαιομαγνητισμού, βασίζεται στην καταγραφή του μέσα από αρχαιολογικά υλικά, καθώς οι πληροφορίες για αναταράξεις του μαγνητικού πεδίου προέρχονται από διάφορες αποθέσεις, γιατί ο μαγνητικός προσανατολισμός τους είναι αρκετά εύκολο να διαπιστωθεί. Συγκεκριμένα, οι κρύσταλλοι από ορυκτά που περιέχουν σίδηρο όταν θερμαίνονται (στους 400 και 500 βαθμούς Κελσίου) και στη συνέχεια ψύχονται, διατηρούν τις «πληροφορίες» για το μαγνητικό πεδίο εκείνης της εποχής (παραμένουσα μαγνήτιση).

 

 
 

 «Η χρήση της φωτιάς στην ανθρώπινη δραστηριότητα και η αφθονία αντικειμένων από ψημένο πηλό διαχρονικά επέτρεψαν μια νέα μέθοδο χρονολόγησης την αρχαιομαγνητική, μειωμένου κόστους, σημαντικής αποτελεσματικότητας ακόμα και όταν δεν μπορεί να δώσει χρονολόγηση υψηλής ακρίβειας» τόνισε η ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ Δέσποινα Κοντοπούλου, στη διάρκεια διάλεξής της, με θέμα: «Το Μαγνητικό Πεδίο της Γης: Μια καταγραφή της μεταβολής του από την προϊστορία μέχρι σήμερα μέσα από αρχαιολογικά ευρήματα», προσθέτοντας ότι «η σύνδεση των χαρακτηριστικών του Γεωμαγνητικού Πεδίου (ΓΜΠ), όπως αυτό καταγράφεται στους ψημένους πηλούς, με τις κλιματικές αλλαγές, ανοίγει νέες προοπτικές στο φλέγον αυτό θέμα, αν και υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο βελτιώσεων».

 

 
 

Η αναστροφή των πόλων διαρκεί αρκετές χιλιάδες χρόνια

 

Στο ερώτημα που τέθηκε, σχετικά με το ενδεχόμενο αναστροφής των πόλων της Γης και πιθανές επιπτώσεις, η κα Κοντοπούλου εμφανίστηκε καθησυχαστική, υπογραμμίζοντας ότι το μαγνητικό πεδίο τα τελευταία 150 χρόνια «αδυνατίζει», μειώνεται η έντασή του. «Όμως θεωρώ ότι δεν πηγαίνουμε σε μια αναστροφή. Και να γίνει, αυτό θα διαρκέσει αρκετές χιλιάδες χρόνια. Στη διάρκεια της ζωής μας, ακόμα και των εγγονών μας δεν πρόκειται να συμβεί και δεν πρέπει να μας απασχολεί», είπε.

Όπως ανέφερε, πρόσφατες αρχαιομαγνητικές μελέτες για τα τελευταία 3.000 χρόνια, βασισμένες σε μεγάλα σύνολα δεδομένων από χώρες της Δ. Ευρώπης και τη Συρία (Μεσοποταμία), αποκάλυψαν την ύπαρξη απότομων «εκτινάξεων» του ΓΜΠ, με μέγιστες τιμές έντασης και οξείες μεταβολές της διεύθυνσης (Gallet et al., 2003).

 
 

Επισήμανε χαρακτηριστικά ότι σύμφωνα με όσο έγινα γνωστά από επιστημονικές μελέτες δεδομένων, συνολικά εμφανίζονται καθαρά 4 τέτοιες «ανωμαλίες» από κλιματικές αλλαγές. Δύο το στο 800 π.Χ. και το 200 μ. Χ. και δύο στο 800 μ.Χ. και το 1.400 μ. Χ. «Οι κλιματικές αλλαγές εκτός από την εξάρτησή τους από την τροχιά της γης γύρο από τον ήλιο εμφανίζονται και σε μικρότερη κλίμακα δεκάδων ή εκατοντάδων χρόνων. Π.χ. 1550 μ.Χ., 1850 μ.Χ. (μικρή παγετώδης περίοδος) και 900 - 1300 μ.Χ. (θερμή περίοδος του Μεσαίωνα).

Αυτές συνδέονται με μεταβολές της ηλιακής δραστηριότητας (αριθμός ηλιακών κηλίδων και aurorae). Θεωρείται ότι το κλίμα ήταν ψυχρότερο σε περιόδους μικρότερης ύπαρξης κηλίδων και aurorae και το αντίστροφο. Παρά το ότι ο συσχετισμός είναι ακόμη υπό έρευνα, υπήρξε επιτυχής σε αρκετές περιπτώσεις», σημείωσε η ομότιμη Καθηγήτρια.

 

 
 

Μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου

 

Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια διαδικτυακής εκδήλωσης που συνδιοργανώθηκε από τo Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκης (ΑΜΦΙΘ), το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και το Διιδρυματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών.

Όπως αναφέρθηκε, απευθείας μετρήσεις του γήινου μαγνητικού πεδίου ξεκίνησαν προοδευτικά περί το 1.600 μ.Χ., από το Παρίσι, το Λονδίνο και αργότερα τη Ρώμη. Αυτό έθεσε τη βάση για τα σύγχρονα Γεωμαγνητικά Παρατηρητήρια (Geomagnetic Obsarvatories) όπου τα στοιχεία του ΓΜΠ καταγράφονται συνεχώς. Η σημαντική μεταβολή τους στη διάρκεια του χρόνου έγινε γρήγορα αντιληπτή και άρχισε να μελετάται συστηματικά.

 
 

Η στοιχειοθέτηση της ύπαρξης μαγνήτισης στα φυσικά αυτά πετρώματα δημιούργησε έναν νέο κλάδο της Γεωφυσικής, τον «Παλαιομαγνητισμό». Η ανάπτυξή του εκτινάχτηκε μετά τη δεκαετία του 1960 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην επίλυση περίπλοκων γεωδυναμικών ζητημάτων.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στα τέλη του 1.800, ο Ιταλός G. Folaheraiter μέτρησε πειραματικά τη μαγνήτιση σε τούβλα ρωμαϊκής περιόδου και απέδειξε ότι αυτή είχε διατηρηθεί σταθερή στη διάρκεια 2.000 ετών (!). Το 1942 με τη μέθοδο δειγματοληψίας σε αρχαιολογικά ευρήματα από ψημένο άργιλο (Emile et Odile Thellier) άρχισε να εφαρμόζεται η πρωτότυπη μέθοδος για του υπολογισμό της έντασης του ΓΜΠ χρησιμοποιώντας τούβλα του 1465 μ.Χ. Η μέθοδος αυτή, ατόφια ή τροποποιημένη, εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.

Διαβάστε επίσης

Στο Μουσείο Μπενάκη έκθεση για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική ΚαταστροφήΠολιτισμός

Για τα εκατό χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών προγραμματίζουν από κοινού μια μεγάλη επετειακή έκθεση που θα εγκαινιαστε...

 Αναβίωση της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας με Καταλειφό - Μπαζάκα από το Δημοτικό Θέατρο ΠειραιάΠολιτισμός

  H Nαυμαχία της Σαλαμίνας ζωντανευει στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά με ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ Η Μαρία Καλλιμάνη, ο Δημήτρης Καταλειφός, η Θέμιδα Μπαζάκα και ο Γιάννης Τ...

«Η μουσική απογειώνει!»: Μια έκθεση για τα 30 χρόνια του Μεγάρου στον Διεθνή Αερολιμένα ΑθηνώνΠολιτισμός

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ) συνεχίζει τη μακρόχρονη συνεργασία του με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, διοργανώνοντας, με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την ίδρυσή του, την έκ...

H Θεσσαλονίκη πάει...ΚάννεςΠολιτισμός

Τον Ιούλιο η Θεσσαλονίκη θα πάει στις Κάννες και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μαζί με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου απευθύνουν κάλεσμα για συμμετοχή στη δράση «Thess...

Πώς έβλεπαν οι Οθωμανοί την Επανάσταση του ’21 και τι γράφουν για τους Αλβανούς που πολεμούσαν εναντίον των ΕλλήνωνΠολιτισμός

    Τι γράφει ο Οθωμανός αξιωματούχος Γιουσούφ Μπέης – Ο εθνικός καθορισμός των επαναστατημένων Ελλήνων – Ο σύγχρονος Τούρκος ιστορικός Yusuf Hakan Erdem για τους Αλβανούς μισθοφόρ...

Θερινό ωράριο: Τι ώρα θα κλείνουν αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσείαΠολιτισμός

Το θερινό ωράριο θα ισχύει από τις 24 Απριλίου Από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοινώνεται το νέο θερινό ωράριο λειτουργίας αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και μουσείων,...

Κινηματογράφος: 15 με 18 παραγωγές θα κάνουν γυρίσματα μέσα στο 2021 στην ΕλλάδαΠολιτισμός

Δεκαπέντε με δεκαοκτώ διεθνείς παραγωγές θα κάνουν γυρίσματα μέσα στο 2021 στην Ελλάδα και αναμένεται να αφήσουν στη χώρα ένα σύνολο 90 εκατομμυρίων ευρώ. Τα παραπάνω ανέφερε η διε...

Eurovision 2021: Με περιορισμένο κοινό θα πραγματοποιηθεί ο διεθνής διαγωνισμός τραγουδιούΠολιτισμός

    Με περιορισμένο αριθμό θεατών θα πραγματοποιηθεί ο φετινός διεθνής διαγωνισμός τραγουδιού Eurovision τον Μάιο στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Η απόφαση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο...