Ο Αλμπέρ Καμύ, υπερασπιστής της ελευθερίας και της αλληλεγγύης
Με ένα μικρό αφιέρωμα στον Αλμπέρ Καμύ, τον συγγραφέα της ελευθερίας και της ανθρώπινης αλληλεγγύης, συνεχίστηκαν χθες οι εκδηλώσεις Λόγου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, που επιμελείται ο Σταύρος Ζουμπουλάκης.
Η εκδήλωση, υπό τον τίτλο «Τιμή στον Αλμπέρ Καμί (1913-1960)», με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από τον θάνατό του είχε προγραμματιστεί αρχικά για τις 19 Μαρτίου 2020, αλλά αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας και πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στις 10 Ιουνίου το απόγευμα μέσω της εφαρμογής Zoom και με την υποστήριξη του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Ο Καμύ, πολέμιος κάθε είδους ολοκληρωτισμού, αντιτάχθηκε σε όσους ειδωλοποιούσαν λογής λογής ιδέες γιατί διέβλεπε πως θα στρέφονταν αργά ή γρήγορα εναντίον των ανθρώπων τους οποίους υποτίθεται ότι θα υπηρετούσαν. Βρήκε έτσι διέξοδο στον μηδενισμό του, πιστεύοντας ότι η μόνη αξία που βρίσκεται στο ύψος του ανθρώπου είναι η αλληλεγγύη. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος μίλησαν η Μαρία Στεφανοπούλου, συγγραφέας, και ο Γιάννης Πρελορέντζος, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Συντονιστής ήταν Μάνος Δημητρακόπουλος, αντιπρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Το παράλογο σημαίνει στο έργο του Καμύ τη σύγκρουση με έναν άξενο κόσμο, παρατήρησε η Μ. Στεφανοπούλου. Ο Καμύ μετρούσε ιδιαίτερα το βάρος του Άλλου προς τον οποίο προσέβλεπε σταθερά, θέλοντας να πάει πέρα από τη σκέτη άρνηση, αλλά και από τον χριστιανισμό. Ήταν πεπεισμένος πως η ελευθερία πήγαζε όχι από τα γραπτά του Μαρξ, αλλά από μια χώρα λουσμένη στο φως όπως η Αλγερία, ο τόπος της γέννησής του. Ο ήλιος βρισκόταν στο κέντρο της σκέψης του Καμύ, που πίστευε στη δύναμη των εικόνων και όχι των ιδεών. Δεμένος με την τύχη των Αράβων, ο Καμύ ήταν ταυτοχρόνως υπερασπιστής της γαλλικής γλώσσας και του Διαφωτισμού: από τη μια η αγαπημένη Αλγερία, από την άλλη η σαγήνη της Γαλλίας - η λέξη «αποικιοκρατία» δεν μπήκε ποτέ στο λεξιλόγιό του. «Η βία», έλεγε, «μπορεί να είναι απαραίτητη, αλλά όχι και δικαιολογημένη». Το τραγικό βρίσκεται για τον Καμύ, συνέχισε η ομιλήτρια, σε πλήρη αντίθεση με το μελόδραμα. Εκείνο που θα έπρεπε να επικρατήσει για τον ίδιο είναι το υπέρμετρο μέσα στο μέτρο. Όσο για την αίσθηση της εξορίας, εκδηλώνεται σε μια πραγματικότητα που δεν είναι κακή ούτε, όμως, και όμορφη. Η ομορφιά ταυτίζεται με το καλό και τον ήλιο και η πανούκλα, από το ομώνυμο μυθιστόρημα, είναι η αρρώστια του πολέμου και του ναζισμού.
Ο Καμύ, πήρε τη σκυτάλη ο Γ. Πρελορέντζος, ήταν φτωχό και ορφανό από πατέρα παιδί, γεννημένο στο Αλγέρι και μεγαλωμένο δίπλα στην αναλφάβητη μητέρα του, την καταπιεστική και δύσπιστη γιαγιά του και τον κωφάλαλο θείο του. Καλός μαθητής και πολλά υποσχόμενος ποδοσφαιριστής, απόκτησε γρήγορα ένσαρκη σχέση με τα βιβλία και οι μανιώδεις αναγνώσεις του τον έκαναν συγγραφέα. Εκείνο το οποίο λειτούργησε ως μεταμορφωτικό σοκ για τη ζωή του ήταν η φυματίωση, που τον βρήκε στα δεκαεπτά του χρόνια. Αντίδοτο; Η θάλασσα, ο ήλιος και το περπάτημα στην πόλη. Ο Καμύ έχτισε τη δουλειά και το έργο του πάνω στο τρίπτυχο συγγραφή-έρωτας-ταξίδι. Ήταν κατά του δογματισμού και εναντίον του οποιουδήποτε κομφορμισμού. Πάλεψε με τη φτώχια, την αρρώστια και τη μοναξιά και αγωνίστηκε για μια φιλοσοφία χωρίς υπερβατικότητα. Στο Παρίσι γνώρισε μεγάλη επιτυχία, βασισμένος στο απόφθεγμα «αν θέλεις να είσαι φιλόσοφος, γράψε μυθιστορήματα». Κι έγραψε μυθιστορήματα, δοκίμια και θέατρο, μιλώντας για το παράλογο, την αυτοκτονία και τον φόνο. Το παράλογο για τον Καμύ, τόνισε ο ομιλητής, δεν σημαίνει απουσία νοήματος ούτε οδηγεί στον θάνατο. Μπορούμε, όπως ο Καμύ, να του αντιπαραβάλουμε, την εξέγερση και την επαναστατική στάση, τα μοναδικά όπλα κατά της βίας και του μηδενισμού. Η θυσία των πολλών δεν είναι δυνατόν να καταλήγει στην τρομοκρατία με σκοπό μιαν αφηρημένη μετάβαση προς την αταξική κοινωνία. Ο Καμί ανήκε στην ελεύθερη και όχι στην αστυνομική Αριστερά. Αντί για τον Χέγκελ, τον Μαρξ, τον Νίτσε και τον χριστιανισμό, τον κέρδισαν η διαφάνεια του μεσογειακού φωτός και το αρχαιοελληνικό μέτρο. Πίστευε στην ελευθεριακή Αριστερά και στον αναρχοσυνδικαλισμό (δέχτηκε και από αυτή την πλευρά πυρά) και παράλληλα επιζητούσε την ενότητα της θεωρίας και της πράξης, όντας με τον τρόπο του ένας κλασικιστής.
Β. Χατζηβασιλείου
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ
