Αναλυτικότερα, στο ΣτΕ είχε κατατεθεί για νομοπαρασκευαστική επεξεργασία, σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την «έγκριση αναπτυξιακού προγράμματος και μελέτης διαχείρισης (Master Plan) λιμένα Πειραιά».
Με το σχέδιο ΠΔ επιχειρείται «η έγκριση του Αναπτυξιακού Προγράμματος και της Μελέτης Διαχείρισης (Master Plan) του λιμένα Πειραιά, αφενός:
-Από την άποψη της χωρικής οργάνωσης (κεφάλαιο Α΄), με τον καθορισμό των μέγιστων επιτρεπόμενων ορίων της ζώνης λιμένα, των χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης στη χερσαία ζώνη του λιμένα, των επιτρεπόμενων προσχώσεων και των γενικών χαρακτηριστικών των προγραμματιζόμενων έργων, καθώς και της κυκλοφοριακής οργάνωσης του λιμένα, και αφετέρου
-Από την περιβαλλοντική άποψη (κεφάλαιο Β΄), με τον καθορισμό όρων, κατευθύνσεων και μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης, καθώς και με τον καθορισμό όρων για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς».
Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ (πρόεδρος, η αντιπρόεδρος Μαργαρίτα Γκορτζολίδου και εισηγητής ο πάρεδρος Χρήστος Παπανικολάου) επί του σχεδίου ΠΔ εξέδωσε την 118 σελίδων υπ΄ αριθμ. 154/2022 γνωμοδότησή του.
Στη γνωμοδότηση γίνεται εκτενής αναφορά στις επιπτώσεις οι οποίες θα επέλθουν από την υλοποίηση του νέου master plan, λόγω του πρόσθετου κυκλοφοριακού φόρτου της περιοχής.
Συγκεκριμένα, οι σύμβουλοι Επικρατείας αναφέρουν ότι στο άρθρο 9 του σχεδίου ΠΔ προβλέπεται, μεταξύ των άλλων, «η εκπόνηση κυκλοφοριακών μελετών ή η επικαιροποίηση των υφιστάμενων (παρ. 5), η εκπόνηση των απαραίτητων υποστηρικτικών μελετών, όπως συγκοινωνιακών, ακτομηχανικών, έκλυσης και περιορισμού θορύβου, αερίων ρύπων, διαχείρισης και επεξεργασίας υγρών κλπ και η εκπόνηση μελέτης πρασίνου, η οποία θα λάβει υπόψη τα επιμέρους έργα και ιδίως τη σύνδεση των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων».
Κατόπιν αυτού, στη γνωμοδότηση αναφέρονται για το επίμαχο θέμα του κυκλοφοριακού φόρτου, τα εξής:
Στο άρθρο 9 περ. Α παρ. 5 του υπό επεξεργασία σχεδίου προβλέπεται ότι: «Λόγω των νέων χρήσεων που αναμένεται να προσελκύουν μεγάλο όγκο επισκεπτών (πχ συνεδριακό κέντρο, ξενοδοχεία), απαιτείται η εκπόνηση νέας κυκλοφοριακής μελέτης ή η επικαιροποίηση της υφισταμένης για την άμεση περιοχή κάθε έργου και, επί τη βάσει αυτής, ο σχεδιασμός του απαιτούμενου συγκοινωνιακού έργου σύνδεσης με το οδικό δίκτυο της περιοχής».
Στην συνέχεια οι σύμβουλοι Επικρατείας αναφέρουν:
«Η μελέτη αυτή θα είναι ενιαία για το σύνολο των έργων του σχεδιασμού, θα αξιοποιεί την υφιστάμενη περιβαλλοντική πληροφορία από όπου και εάν προέρχεται και, ιδίως, θα λαμβάνει υπόψη τα πορίσματα και τις εκτιμήσεις της ανωτέρω μελέτης και των κυκλοφοριακών μελετών του Δήμου Πειραιά στο πλαίσιο του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και του υπουργείου Πολιτισμού για τον Κεντρικό Λιμένα Πειραιά.
Η μελέτη θα προβαίνει σε εκτίμηση και αξιολόγηση των αλλαγών που πρόκειται να επέλθουν στην κυκλοφοριακή και γενικότερη λειτουργία της πόλης τόσο σε επίπεδο άμεσης περιοχής μελέτης (κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και αλλαγές στην περιοχή πέριξ του λιμανιού) όσο και σε επίπεδο ευρύτερης περιοχής μελέτης σε επίπεδο πόλης.
Η δε υλοποίηση των έργων του σχεδίου, ήδη αδειοδοτημένων και μη, δεν θα ξεκινήσει πριν από την εκπόνηση, ολοκλήρωση και έγκριση της ως άνω κυκλοφοριακής μελέτης στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων. Σε περίπτωση, εξάλλου, που μετά την έγκριση της ως άνω μελέτης προκύψει ανάγκη τροποποίησης του σχεδιασμού, η τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος θα πρέπει να γίνει πριν από την υλοποίηση των έργων» και καταλήγει το ΣτΕ:
«Ως εκ τούτου, το διάταγμα μπορεί να δημοσιευθεί πλην πρέπει να αναδιατυπωθεί αναλόγως, βάσει της παρατήρησης αυτής, ο περιβαλλοντικός όρος του άρθρου 9 περ. Α παρ. 5 του υπό επεξεργασία σχεδίου».
Ακόμη, το ΣτΕ έκρινε διάταξη του άρθρου 5 του σχεδίου ΠΔ μη νόμιμη, ενώ για το περιεχόμενο του άρθρου 2 του σχεδίου ζητάει να γίνει εξειδίκευση, ενώ παράλληλα, έκρινε ότι η εξεταζόμενη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση προέβη σε νέα αξιολόγηση σε ανώτερο επίπεδο των επιμέρους έργων και του συνολικού σχεδιασμού συμβατή με τις ουσιαστικές και διαδικαστικές απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας.
Τέλος, ένα μέλος του δικαστηρίου, η σύμβουλος Επικρατείας Μαρία Σωτηροπούλου, μειοψήφησε ως προς το ζήτημα κυκλοφοριακού φόρτου που θα δεχθεί η περιοχή από την εφαρμογή του Master Plan, καταλήγοντας ότι «εφόσον ελλείπει η συνολική και συνεκτική αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του σχεδιασμού, το υπό επεξεργασία σχέδιο ΠΔ δεν προτείνεται νομίμως».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
