Ο μεγαλύτερος Ηπειρώτης κλαρινίστας Πέτρος (Λούκας) Χαλκιάς, γνωστότερος στο ευρύ κοινό ως Πετρολούκας Χαλκιάς έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών αφήνοντας ένα κενό που είναι αδύνατο να καλυφθεί. Σίγουρα ήδη έχουν γραφτεί κάποια αφιερώματα γι’ αυτόν και θα γραφτούν περισσότερα.

Στο άρθρο μας, το οποίο γράφεται κάτω από μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, καθώς έχουμε γνωρίσει προσωπικά τον Πετρολούκα και έχουμε χορέψει με τους ήχους του κλαρίνου του, δεν θα αναφερθούμε σε όσα θα γράψουν οι άλλοι, αλλά σε εντελώς άγνωστα στοιχεία γι’ αυτόν. Πολύτιμες πληροφορίες και ανέκδοτες φωτογραφίες μας έδωσε ο καλός φίλος Κώστας Μπότσιος τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά…

Οι ρίζες του Πετρολούκα Χαλκιά

Οι πρόγονοι του Πετρολούκα, χρησιμοποιούμε αυτό το όνομα, καθώς έτσι ήταν ευρύτερα γνωστός κατάγονταν από την Βόρεια Ήπειρο. Τον 19ο αιώνα, όταν ολόκληρη η Ήπειρος ήταν τουρκοκρατούμενη, ένας από αυτούς, ο Πέτρος (παππούς ή μακρινός προπάππος του;) έφτασε στην ακριτική σήμερα Καστάνιανη Πωγωνίου Ιωαννίνων. Οι κάτοικοι του χωριού τον υποδέχτηκαν εγκάρδια. Ο τότε «μουχτάρης», ο πρόεδρος της κοινότητας θα λέγαμε, μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους τον ρώτησαν «τι ξέρει να κάνει». «Σιδεράς είμαι», τους απάντησε. Έτσι, το «κοινοτικό συμβούλιο» της εποχής του παραχώρησε γη για να φτιάξει ένα καμίνι και μια καλύβα για να μένει. Πιθανότατα, στην Καστάνιανη απέκτησε το επώνυμο Χαλκιάς.

Φτάνουμε τώρα στις αρχές του 20ου αιώνα

Το 1905 ή το 1906 γεννήθηκε στην Καστάνιανη ο Περικλής Χαλκιάς, πατέρας του Πετρολούκα, μεγάλος κλαρινίστας , με λαμπρή καριέρα στην Αμερική επίσης. Ο Περικλής, που είχε και έναν αδελφό, τον Γιώργο, ερασιτέχνη κλαρινίστα, πολέμησε το 1940. Πήρε μέρος μάλιστα και στη μάχη της Βήσσανης (δείτε σχετικό άρθρο μας στις 17/12/2023), τον Νοέμβριο του 1940.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο Περικλής Χαλκιάς παντρεύτηκε στο Δελβινάκι Πωγωνίου, την ιστορική έδρα του Δήμου Πωγωνίου σήμερα. Η σύζυγός του καταγόταν από την οικογένεια σπουδαίων μουσικών Χαρισιάδη. Το ζευγάρι απέκτησε τέσσερα παιδιά. Ανάμεσά τους τον Πέτρο και τον Αχιλλέα, σπουδαίο βιολιστή που έφυγε από κοντά μας πριν λίγα χρόνια.

Ο Πετρολούκας και το κλαρίνο

Με πατέρα τον Περικλή Χαλκιά, που όσοι τον έζησαν στα νιάτα του μιλάνε για έναν μεγάλο κλαρινίστα και θείο τον Κώστα Χαρισιάδη (Κωτσολούκα) ήταν αδύνατον ο Πέτρος να μην γίνει κλαρινίστας και μάλιστα σπουδαίος. Ειδικά όταν μαθήτευσε δίπλα στον Φίλιππο Ρούντα, μια τεράστια μορφή της ηπειρώτικης μουσικής, ο Πέτρος άρχισε, σε πολύ νεαρή ηλικία, να δείχνει δείγματα του μεγάλου του ταλέντου. Όπως μας είπε ο Κώστας Μπότσιος, πρέπει να ήταν μόλις 12 ετών, όταν τον άκουσε να παίζει, ο Γιώργος, ένας Καστανιανίτης που είχε κάνει μεγάλη περιουσία στην Αμερική και ενθουσιάστηκε. Έδωσε ένα σωρό δολάρια στον μικρό Πέτρο, που έκπληκτος τα έδειχνε στον πατέρα του και τη μητέρα του. Στις ανέκδοτες φωτογραφίες που παραθέτουμε παίζει σε γάμους και αυτοσχέδια γλέντια στην Καστάνιανη μεταξύ 1954-1957.

Βέβαια, μπορεί να έλειψε για 20 περίπου χρόνια στην Αμερική, όπου έκανε τεράστια καριέρα, όμως η Ελλάδα και η Ήπειρος ήταν πάντα στο μυαλό του. Ήδη, από τη δεκαετία του 1970 άρχισε να εμφανίζεται στα πανηγύρια του Πωγωνίου, ιδιαίτερα της αγαπημένης του Καστάνιανης προκαλώντας αίσθηση.

Η επιστροφή στην Ελλάδα, η καταξίωση και στη χώρα του και τα χτυπήματα της μοίρας

Το 1979 επέστρεψε για μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα. Ήταν πλέον περιζήτητος. Τον χειμώνα χοροί συλλόγων και ηχογραφήσεις και το καλοκαίρι πανηγύρια στην Ήπειρο, και όχι μόνο. Σχεδόν όλοι οι δίσκοι των Ηπειρωτών τραγουδιστών τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 γράφουν: Κλαρίνο: Πέτρος Λούκας Χαλκιάς. Να σημειώσουμε, ότι το «Λούκας» δεν ήταν επίσημο όνομα ή επώνυμο. Το πρόσθεσε ο ίδιος, για να ξεχωρίζει από τους άλλους, επίσης σπουδαίους, Χαλκιάδες. Προέρχεται δε από το όνομα του παππού του Λουκά (Χαρισιάδη). Βασικός συνεργάτης του αυτά τα χρόνια ήταν ο τραγουδιστής Αντώνης Κυρίτσης και ο αδελφός του, σπουδαίος βιολιστής, Αχιλλέας Χαλκιάς.

Από τον γάμο του με τη Μαρία, ο Πετρολούκας απέκτησε τρία παιδιά: τον Γιάννη, γιατρό σήμερα, τον πρόωρα χαμένο, εξαιρετικό κλαρινίστα Μπάμπη (1965-2018) και την Ολυμπία. Ο χαμός του Μπάμπη ήταν μεγάλο πλήγμα για τον πατέρα του Πέτρο. Μερικά χρόνια πριν είχε σκοτωθεί σε τροχαίο έξω από τα Γιάννενα και η σύζυγος του Πετρολούκα, Μαρία. Το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο Πέτρος ξέφυγε από την πορεία του, αν δεν κάνουμε λάθος στην περιοχή της Κανέτας, μεταξύ Ιωαννίνων - Άρτας και προσέκρουσε σε βράχια, με αποτέλεσμα να βρει τραγικό θάνατο η σύζυγός του Μαρία. Το 2015 είχε φύγει από τη ζωή και ο αδελφός του Αχιλλέας (γεννημένος το 1937). Όλα αυτά τα τραγικά γεγονότα σημάδεψαν τον Πετρολούκα Χαλκιά, που έβρισκε πάντα διέξοδο στο αγαπημένο του κλαρίνο. Συνεχιστής της μουσικής παράδοσης της οικογένειας του Πετρολούκα είναι πλέον ο εγγονός του Πέτρος Χαλκιάς, νεαρός, πολύ καλός κλαρινίστας που ευχόμαστε και ελπίζουμε να φτάσει, αν και είναι δύσκολο, τον παππού και τον προπάππο του, τον Περικλή (Κλη για όσους τον ήξεραν).

Ο Πετρολούκας και η Καστάνιανη

Μπορεί να ταξίδεψε σε πολλά μέρη του κόσμου, μπορεί να τον γνώρισε όλη η Ελλάδα, αλλά ο ίδιος ο Πετρολούκας δεν ξεχνούσε ποτέ το χωριό του πατέρα του, το χωριό που και ο ίδιος πήρε σε ηλικία μόλις 12 ετών τα πρώτα του χρήματα, που ήταν μάλιστα δολάρια, την Καστάνιανη Πωγωνίου.

Πριν λίγα χρόνια παρέδωσε συμβολικά στη νέα γενιά της Καστάνιανης ένα από τα κλαρίνα του, το οποίο τοποθετήθηκε στο μουσείο του χωριού. Στον ίδιο χώρο υπάρχουν ένα βιολί του αδελφού του Αχιλλέα και ένα κλαρίνο τον πατέρα του Περικλή. Στη φωτογραφία της «παράδοσης» του κλαρίνου, στο «Μπαϊράκι» του Κορυδαλλού, δεξιά από τον Πέτρο, ο Κώστας Μπότσιος και αριστερά, με τα γένια, ο Βαγγέλης Οικονόμου, ερασιτέχνης κλαρινίστας που παίζει όμως φανταστικά τους πωγωνήσιους σκοπούς. Όρθιοι, από αριστερά, οι: Κυριάκος, Γιώργος, Θανάσης και Νίκος…

Καλό ταξίδι Πέτρο. Σε ευχαριστούμε για όλα. Δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ. Κι εσύ, από εκεί ψηλά, να μαγεύεις με το κλαρίνο σου όλους τους Ηπειρώτες και όχι μόνο. Θερμά συλλυπητήρια στον αδερφό του Χρήστο, την αδερφή του (ζουν στην Αμερική), τα παιδιά του Γιάννη και Ολυμπία και όλους τους συγγενείς του.

Θερμές ευχαριστίες και πάλι στον καλό φίλο Κώστα Μπότσιο για τις φωτογραφίες και τις πληροφορίες που μας έδωσε και στην κυρία Βασιλική, που γνώριζε τον Πέτρο και τον μπάρμπα Κλη από πολύ μικρή…