26 Ιουλίου 1822: Η μεγάλη νικηφόρα μάχη στα Δερβενάκια
Η Μάχη των Δερβενακίων ήταν μια από τις πολεμικές εμπλοκές της επανάστασης του 21 με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες και ολική καταστροφή των δυνάμεων του Πασά Δράμαλη.
Μετά από την τελική ήττα και τον θάνατο του Αλή Πασά, οι οθωμανικές δυνάμεις στη βόρεια Ελλάδα κινήθηκαν προς το νότο, για να αντιμετωπίσουν την ελληνική επανάσταση. Με μια για την εποχή εκείνη πρωτόγνωρης δύναμης στρατιά περίπου 30.000 πεζικού, 6.000 ιππικού και 6 κανονιών (τεράστια δύναμη για την εποχή εκείνη, τακτικός στρατός που όμοιόν του δεν είχε δει ποτέ η Ελλάδα), ο Δράμαλης ξεκίνησε από την Λάρισα με σκοπό να συντρίψει την ελληνική εξέγερση αφού ξαναπάρει την Κόρινθο, το Ναύπλιο και την Τρίπολη.
Ο Δράμαλης ξεκίνησε από το Ζιτούνι της Λαμίας νωρίς τον Ιούλιο και προχώρησε προς τα νότια μέσω της Βοιωτίας. Τον καιρό εκείνο στην Αθήνα οι πολιορκημένοι στην Ακρόπολη είχαν ήδη παραδοθεί στις 21 Ιουνίου λόγω έλλειψης νερού. Στο πέρασμά του ο Δράμαλης συνάντησε μικρές δυνάμεις Ελλήνων που προσπάθησαν να υπερασπίσουν το στενό στα Γεράνεια όρη και το φρούριο της Ακροκορίνθου, αλλά οι μικρές δυνάμεις τους δεν μπόρεσαν να τον σταματήσουν. Έφθασε στην Κόρινθο κατά τα μέσα Ιουλίου και έκανε συμβούλιο για να αποφασίσει την πορεία της εκστρατείας του. Οι σύμβουλοί του υπό την διεύθυνση του Γιουσούφ Πασά από την Πάτρα του είπαν να κάνει βάση του την Κόρινθο και να συγκεντρώσει ισχυρό στόλο στο λιμάνι της πριν συνεχίσει. Ο Δράμαλης όμως αποφάσισε να συνεχίσει με κατεύθυνση την Αργολίδα. Πέρασε από το στενό στα Δερβενάκια και έφτασε στο Άργος στις 24 Ιουλίου. Ανυπόμονος να συναντήσει τους υπόλοιπους Τούρκους στο Ναύπλιο έστειλε το ιππικό να προηγείται, ενώ άφησε τα μετόπισθεν και τα δυο πλευρά του στρατού του ανυπεράσπιστα.
Φτάνοντας στο Άργος, διαπίστωσε ότι στο φρούριο ήταν αμπαρωμένοι Έλληνες επαναστάτες, ενώ ο τούρκικος στόλος, αντί να είναι εκεί, στην πραγματικότητα βρίσκονταν στην Πάτρα. Αποφάσισε να πολιορκήσει το φρούριο και να το καταλάβει μόνος του. Οι Έλληνες υπό την αρχηγία του Υψηλάντη έμειναν χωρίς νερό και αναγκάστηκαν μετά την δωδέκατη μέρα της πολιορκίας να αποδράσουν νύχτα ανάμεσα από τα τουρκικά στρατεύματα. Στο μεταξύ η πελοποννησιακή γερουσία είχε αναθέσει στον Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη ως εθελοντές μαζί με τους καπεταναίους και τους ιερείς να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους.
Οι Έλληνες άρχισαν να μαζεύουν στρατεύματα και συγκέντρωσαν τουλάχιστον 8.000 πολεμιστές με αρχιστράτηγο τον Κολοκοτρώνη, ενώ άλλες 2.000 μαζεύτηκαν με αρχηγούς τον Υψηλάντη, τον Νικηταρά και τον Παπαφλέσσα. Ο Κολοκοτρώνης πρότεινε να περικυκλώσουν τους Τούρκους, και έτσι ο Δράμαλης βρέθηκε αποκλεισμένος στην πεδιάδα της Αργολίδας.
Στις 26 Ιουλίου ο Δράμαλης αποφάσισε να οπισθοχωρήσει - να γυρίσει στην Κόρινθο και κινήθηκε προς τα Δερβενάκια.
Η βασική διάβαση, με βάση το σχέδιο του Θ. Κολοκοτρώνη) φυλαγόταν από τον Αντώνη Κολοκοτρώνη και περίπου 1500 άντρες. Παράλληλα ο Θ. Κολοκοτρώνης είχε τοποθετήσει τον Πλαπούτα με περίπου 800 άντρες στο Σχινοχώρι για να φυλάει την Βόρειοδυτική έξοδο της Αργολίδας προς την Στυμφαλία και τους Νικηταρά – Παπαφλέσσα στο Στεφάνι – Αγιονόρι, με άλλους 800 άντρες για να φυλάνε την Τρίτη διάβαση προς την Κλένια.
Οι Τούρκοι της εμπροσθοφυλακής μπήκαν στο στενό πέρασμα και όταν έφτασαν στην έξοδο δέχτηκαν τα πυρά των κρυμμένων Ελλήνων. Λίγοι πέρασαν προς την πεδιάδα της Κουρτέσας και ο κύριος όγκος οπισθοχώρησε με μεγάλες απώλειες.
Αφού αυτό το πέρασμα φυλαγόταν καλά από τους Έλληνες, και η εμπροσθοφυλακή και το κύριο σώμα στράφηκε προς το δεύτερο κοντινό πέρασμα, αυτό του Άγιου Σώστη, Ανατολικά από την κύρια διάβαση. Αυτό το πέρασμα ήταν πολύ ανηφορικό και πιο δύσκολο για τους πεζούς και τα Ζώα, αλλά οι Τούρκοι το βρήκαν αφύλακτο και άρχισαν να περνάνε προς την Κουρτέσα, ενώ τα τμήματα του Αντώνη Κολοκοτρώνη τους πλευροκοπούσαν.
Εν τω μεταξύ, το σώμα των Νικηταρά – Παπαφλέσσα, το μεσημέρι ειδοποιήθηκε με σήματα καπνού ότι ο Δράμαλης κινείται προς τα Δερβενάκια. Ανασυντάχτηκε και με γρήγορη πορεία έφτασε το απόγευμα στις κορυφές ανατολικά – πάνω από τον Αγιο Σώστη και είδαν τους Τούρκους που περνούσαν προς την Κουρτέσα. Τότε επιτέθηκαν αμέσως στους Τούρκους που βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο πυρά, ανατολικά οι νεοφερμένοι και δυτικά οι τα τμήματα του Α. Κολοκοτρώνη.
Μέχρι αργά την νύχτα κράτησε η μάχη και οι Τούρκοι είχαν τρομακτικές απώλειες, και σε ανθρώπους και σε ζώα και σε υλικά. Όταν σκοτείνιασε, η προσπάθεια των Τούρκων σταμάτησε και γύρισαν στην Τίρυνθα όπου είχαν και πριν το στρατόπεδό τους.
Οι απώλειες των Τούρκων και από τις δύο μάχες υπολογίζονται στις 4.500 νεκρούς περίπου (1.500 στα Δερβενάκια και την καταδίωξη προς τον Άγιο Σώστη και περίπου 3.000 στον Αγιο Σώστη). Οι Έλληνες μετά την νίκη τους επέπεσαν στα λάφυρα και το στράτευμα σχεδόν διαλύθηκε.
Στις 28 Ιουλίου ο Δράμαλης ξεκίνησε πάλι από την Τίρυνθα για να δοκιμάσει την τύχη του στην Τρίτη διάβαση προς Κόρινθο, αυτή που περνάει από Προσύμνη, Αγιονόρι, Κλένια. Το σώμα του Νικηταρά και του Παπαφλέσσα είχε τοποθετηθεί πάλι στο Στεφάνι – Αγιονόρι για την φύλαξη αυτής της διάβασης.
Ανεβαίνοντας από την Προσύμνη οι Τούρκοι στράφηκαν πρώτα προς το Στεφάνι κατά του τμήματος του Νικηταρά που πολέμησε υποχωρώντας μπροστά στον όγκο τους μέχρι κοντά στο χωριό. Τότε οι Τούρκοι στράφηκαν ανατολικά και κατευθύνθηκαν προς το Αγιονόρι που στην είσοδο της Κλεισούρας τους περίμενε το τμήμα του Παπαφλέσσα, ενώ το τμήμα του Νικηταρά τους κυνηγούσε.
Εκεί στην Κλεισούρα έγινε η δεύτερη μεγάλη καταστροφή της Τούρκικης Στρατιάς. Οι νεκροί Τούρκοι υπολογίζονται σε πάνω από 600 και οι υλικές απώλειες ήταν και πάλι πάρα πολλές και θα ήταν περισσότερες αν και πάλι οι Έλληνες δεν έπεφταν στα λάφυρα σταματώντας την καταδίωξη. Αυτές οι τρεις καθοριστικές μάχες, ουσιαστικά εξουδετέρωσαν την στρατιά του Δράμαλη, τα υπολείματά της δεν κατάφεραν να φύγουν ποτέ από την Κόρινθο.
Ο Δράμαλης ξεκίνησε από το Ζιτούνι της Λαμίας νωρίς τον Ιούλιο και προχώρησε προς τα νότια μέσω της Βοιωτίας. Τον καιρό εκείνο στην Αθήνα οι πολιορκημένοι στην Ακρόπολη είχαν ήδη παραδοθεί στις 21 Ιουνίου λόγω έλλειψης νερού. Στο πέρασμά του ο Δράμαλης συνάντησε μικρές δυνάμεις Ελλήνων που προσπάθησαν να υπερασπίσουν το στενό στα Γεράνεια όρη και το φρούριο της Ακροκορίνθου, αλλά οι μικρές δυνάμεις τους δεν μπόρεσαν να τον σταματήσουν. Έφθασε στην Κόρινθο κατά τα μέσα Ιουλίου και έκανε συμβούλιο για να αποφασίσει την πορεία της εκστρατείας του. Οι σύμβουλοί του υπό την διεύθυνση του Γιουσούφ Πασά από την Πάτρα του είπαν να κάνει βάση του την Κόρινθο και να συγκεντρώσει ισχυρό στόλο στο λιμάνι της πριν συνεχίσει. Ο Δράμαλης όμως αποφάσισε να συνεχίσει με κατεύθυνση την Αργολίδα. Πέρασε από το στενό στα Δερβενάκια και έφτασε στο Άργος στις 24 Ιουλίου. Ανυπόμονος να συναντήσει τους υπόλοιπους Τούρκους στο Ναύπλιο έστειλε το ιππικό να προηγείται, ενώ άφησε τα μετόπισθεν και τα δυο πλευρά του στρατού του ανυπεράσπιστα.
Φτάνοντας στο Άργος, διαπίστωσε ότι στο φρούριο ήταν αμπαρωμένοι Έλληνες επαναστάτες, ενώ ο τούρκικος στόλος, αντί να είναι εκεί, στην πραγματικότητα βρίσκονταν στην Πάτρα. Αποφάσισε να πολιορκήσει το φρούριο και να το καταλάβει μόνος του. Οι Έλληνες υπό την αρχηγία του Υψηλάντη έμειναν χωρίς νερό και αναγκάστηκαν μετά την δωδέκατη μέρα της πολιορκίας να αποδράσουν νύχτα ανάμεσα από τα τουρκικά στρατεύματα. Στο μεταξύ η πελοποννησιακή γερουσία είχε αναθέσει στον Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη ως εθελοντές μαζί με τους καπεταναίους και τους ιερείς να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους.
Οι Έλληνες άρχισαν να μαζεύουν στρατεύματα και συγκέντρωσαν τουλάχιστον 8.000 πολεμιστές με αρχιστράτηγο τον Κολοκοτρώνη, ενώ άλλες 2.000 μαζεύτηκαν με αρχηγούς τον Υψηλάντη, τον Νικηταρά και τον Παπαφλέσσα. Ο Κολοκοτρώνης πρότεινε να περικυκλώσουν τους Τούρκους, και έτσι ο Δράμαλης βρέθηκε αποκλεισμένος στην πεδιάδα της Αργολίδας.
Στις 26 Ιουλίου ο Δράμαλης αποφάσισε να οπισθοχωρήσει - να γυρίσει στην Κόρινθο και κινήθηκε προς τα Δερβενάκια.
Η βασική διάβαση, με βάση το σχέδιο του Θ. Κολοκοτρώνη) φυλαγόταν από τον Αντώνη Κολοκοτρώνη και περίπου 1500 άντρες. Παράλληλα ο Θ. Κολοκοτρώνης είχε τοποθετήσει τον Πλαπούτα με περίπου 800 άντρες στο Σχινοχώρι για να φυλάει την Βόρειοδυτική έξοδο της Αργολίδας προς την Στυμφαλία και τους Νικηταρά – Παπαφλέσσα στο Στεφάνι – Αγιονόρι, με άλλους 800 άντρες για να φυλάνε την Τρίτη διάβαση προς την Κλένια.
Οι Τούρκοι της εμπροσθοφυλακής μπήκαν στο στενό πέρασμα και όταν έφτασαν στην έξοδο δέχτηκαν τα πυρά των κρυμμένων Ελλήνων. Λίγοι πέρασαν προς την πεδιάδα της Κουρτέσας και ο κύριος όγκος οπισθοχώρησε με μεγάλες απώλειες.
Αφού αυτό το πέρασμα φυλαγόταν καλά από τους Έλληνες, και η εμπροσθοφυλακή και το κύριο σώμα στράφηκε προς το δεύτερο κοντινό πέρασμα, αυτό του Άγιου Σώστη, Ανατολικά από την κύρια διάβαση. Αυτό το πέρασμα ήταν πολύ ανηφορικό και πιο δύσκολο για τους πεζούς και τα Ζώα, αλλά οι Τούρκοι το βρήκαν αφύλακτο και άρχισαν να περνάνε προς την Κουρτέσα, ενώ τα τμήματα του Αντώνη Κολοκοτρώνη τους πλευροκοπούσαν.
Εν τω μεταξύ, το σώμα των Νικηταρά – Παπαφλέσσα, το μεσημέρι ειδοποιήθηκε με σήματα καπνού ότι ο Δράμαλης κινείται προς τα Δερβενάκια. Ανασυντάχτηκε και με γρήγορη πορεία έφτασε το απόγευμα στις κορυφές ανατολικά – πάνω από τον Αγιο Σώστη και είδαν τους Τούρκους που περνούσαν προς την Κουρτέσα. Τότε επιτέθηκαν αμέσως στους Τούρκους που βρέθηκαν ανάμεσα σε δύο πυρά, ανατολικά οι νεοφερμένοι και δυτικά οι τα τμήματα του Α. Κολοκοτρώνη.
Μέχρι αργά την νύχτα κράτησε η μάχη και οι Τούρκοι είχαν τρομακτικές απώλειες, και σε ανθρώπους και σε ζώα και σε υλικά. Όταν σκοτείνιασε, η προσπάθεια των Τούρκων σταμάτησε και γύρισαν στην Τίρυνθα όπου είχαν και πριν το στρατόπεδό τους.
Οι απώλειες των Τούρκων και από τις δύο μάχες υπολογίζονται στις 4.500 νεκρούς περίπου (1.500 στα Δερβενάκια και την καταδίωξη προς τον Άγιο Σώστη και περίπου 3.000 στον Αγιο Σώστη). Οι Έλληνες μετά την νίκη τους επέπεσαν στα λάφυρα και το στράτευμα σχεδόν διαλύθηκε.
Στις 28 Ιουλίου ο Δράμαλης ξεκίνησε πάλι από την Τίρυνθα για να δοκιμάσει την τύχη του στην Τρίτη διάβαση προς Κόρινθο, αυτή που περνάει από Προσύμνη, Αγιονόρι, Κλένια. Το σώμα του Νικηταρά και του Παπαφλέσσα είχε τοποθετηθεί πάλι στο Στεφάνι – Αγιονόρι για την φύλαξη αυτής της διάβασης.
Ανεβαίνοντας από την Προσύμνη οι Τούρκοι στράφηκαν πρώτα προς το Στεφάνι κατά του τμήματος του Νικηταρά που πολέμησε υποχωρώντας μπροστά στον όγκο τους μέχρι κοντά στο χωριό. Τότε οι Τούρκοι στράφηκαν ανατολικά και κατευθύνθηκαν προς το Αγιονόρι που στην είσοδο της Κλεισούρας τους περίμενε το τμήμα του Παπαφλέσσα, ενώ το τμήμα του Νικηταρά τους κυνηγούσε.
Εκεί στην Κλεισούρα έγινε η δεύτερη μεγάλη καταστροφή της Τούρκικης Στρατιάς. Οι νεκροί Τούρκοι υπολογίζονται σε πάνω από 600 και οι υλικές απώλειες ήταν και πάλι πάρα πολλές και θα ήταν περισσότερες αν και πάλι οι Έλληνες δεν έπεφταν στα λάφυρα σταματώντας την καταδίωξη. Αυτές οι τρεις καθοριστικές μάχες, ουσιαστικά εξουδετέρωσαν την στρατιά του Δράμαλη, τα υπολείματά της δεν κατάφεραν να φύγουν ποτέ από την Κόρινθο.
Πηγή: argolikeseidhseis.gr
