75 χρόνια ΟΗΕ. Και λοιπόν; - Άρθρο του Κώστα Αργυρού
Ο διεθνής οργανισμός «γιόρτασε» μάλλον απαρατήρητα τα γενέθλιά του και έκανε τον απολογισμό του ως ένα μοντέλο, που μπορεί συχνά να είναι δυσλειτουργικό, αλλά ακόμα θεωρείται αναντικατάστατο, ελλείψει κάποιου καλύτερου.
Αρθρο του Κώστα Αργυρού
Κάποιοι τον χαρακτήρισαν ως ένα «γερασμένο οργανισμό» που δυστυχώς συνεχίζει ακόμα να υποφέρει από παιδικές ασθένειες. Αλλοι πάλι στέκονται στο γεγονός ότι κατάφερε να διατηρήσει τουλάχιστον μια ισορροπία ειρήνης ανάμεσα στα μεγάλα και ισχυρά μέλη του.
Ο ΟΗΕ συμπλήρωσε αυτές τις ημέρες τα 75 χρόνια ζωής του και το κλίμα κάθε άλλο παρά εορταστικό ήταν, αφού η επέτειος πέρασε μάλλον απαρατήρητη σε πολλές χώρες. Αποκορύφωμα η πλήρης απαξίωση από την
πλευρά του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, ο οποίος δεν έκρινε ότι αξίζει τον κόπο να στείλει έστω ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα.
Σε άλλες χώρες τα «γενέθλια» αποτέλεσαν την αφορμή για να σχολιάσουν κάποιοι ότι ο ΟΗΕ δεν είναι σήμερα σε θέση να αποτρέψει ή να σταματήσει παγκόσμιες κρίσεις ή πολέμους, κάτι που αποτελούσε έναν από τους διακηρυγμένους στόχους της σύστασής του. Τα παραδείγματα είναι και πολλά και πρόσφατα.
Βεβαίως για αυτή την κατάσταση δεν φταίει ο ίδιος ο οργανισμός, αλλά τα αντικρουόμενα συμφέροντα των ισχυρών, που αποτελούν και τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Το γνωρίζαμε από την εποχή του ψυχρού πολέμου. Μόνο που τότε υπήρχε ένα είδος ισορροπίας. Τα όσα ακολούθησαν με την είσοδο στο παιχνίδι με μεγαλύτερη ορμή νέων παικτών, με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα της Κίνας κάνουν ακριβώς πολύ πιο δύσκολη την εξεύρεση ισορροπιών.
Η επίκαιρη κόντρα ΗΠΑ-Κίνας είναι χαρακτηριστική και προκαλεί πρόσθετες ανησυχίες, που υπήρχαν έτσι κι αλλιώς από τις δυσλειτουργίες, που σταθερά γεννούσε η σχέση ΗΠΑ-Ρωσίας, που συχνά μπλόκαρε αποφάσεις και παρέλυε τον ΟΗΕ. Η προειδοποίηση του ΓΓ Αντόνιο Γκουτέρες για ένα «νέο ψυχρό πόλεμο» μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου είναι χαρακτηριστική του κλίματος που κυριαρχεί σήμερα.
Η αλήθεια είναι ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες η χώρα που απροκάλυπτα χειραγώγησε ή αγνόησε τον παγκόσμιο οργανισμό ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκινώντας πολέμους ή «επιχειρήσεις» σε μακρινές της περιοχές, χωρίς να έχει πάντα την απαραίτητη εντολή. Αυτή η συμπεριφορά προφανώς και μετέτρεψε στα μάτια μεγάλου μέρους της παγκόσμιας κοινής γνώμης τον ΟΗΕ σε έναν ανήμπορο παρατηρητή των εξελίξεων ή ακόμα χειρότερα σε ένα ακριβοπληρωμένο άλλοθι επεκτατικών σχεδίων των μεγάλων δυνάμεων.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία ή τη Λιβύη ενισχύουν τέτοιες προσλήψεις της πραγματικότητας. Αλλά και χρονίζοντα προβλήματα με πιο γνωστό σε μας το Κυπριακό.
Αυτό που κατάφερνε συχνά ο ΟΗΕ ήταν να μετατρέπει ένα πρόβλημα σε «διαδικασία». Αφαιρούσε ίσως ένα μέρος από την εκρηκτικότητά του, αλλά το διαιώνιζε χωρίς να το λύνει και συνήθως χωρίς να μειώνει και την τοξικότητά του. Ηταν λογικό η απογοήτευση από τέτοια φαινόμενα να προκαλεί και ερωτήσεις για την
σκοπιμότητα της ύπαρξής του.
Παρά τις όποιες επικρίσεις και παρατηρήσεις οι περισσότεροι συμφωνούν ωστόσο σε μια εκτίμηση, που ακούγεται συχνά και για την ΕΕ και στην συγκεκριμένη περίπτωση ισχύει στο πολλαπλάσιο. Οτι δηλαδή παρά τα προβλήματά του ο ΟΗΕ είναι ότι καλύτερο μπόρεσε να σκεφτεί ο πλανήτης για να προλάβει ή να σταματήσει συγκρούσεις σε οποιαδήποτε γωνιά του, αλλά και για να αντιμετωπίσει και άλλου είδους πλανητικές απειλές, όπως η κλιματική κρίση ή τώρα η πανδημία. Kαι ότι δεν πρέπει επίσης να ισοπεδώνονται τα πάντα, αφού στις επτάμιση αυτές δεκαετίες έχει να παρουσιάσει και σημαντικές επιτυχίες.
Αυτό που χρειάζεται λοιπόν δεν είναι απλώς να τον απαξιώνουν οι «κυβερνήτες» του κόσμου, αλλά να σκεφτούν πώς μπορούν να τον κάνουν αποτελεσματικότερο, αντάξιο της πραγματικής αποστολής του.