Η Μέρκελ αφήνει ως κληρονομιά μια «σχεδιασμένη οικονομία» - Άρθρο του Κώστα Αργυρού

Αρθρο του Κώστα Αργυρού - 

Ηταν αρχές του 2019 όταν ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας και δεξί  χέρι της Μέρκελ, Πέτερ Αλτμάιερ παρουσίαζε το σχέδιο για μια «εθνική βιομηχανική στρατηγική». Ουσιαστικά αποκάλυπτε την πρόθεση του Βερολίνου να στηρίξει με κρατικά μέσα τις σημαντικότερες βιομηχανίες της χώρας, έτσι ώστε αυτές να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό. Πολλοί από τους φανατικούς της «αγοράς» αναρωτήθηκαν, πού εξαφανίστηκαν οι φιλελεύθερες καταβολές του κυρίου υπουργού.

Τον Σεπτέμβριο του 2019 η συντηρητική «ντι Βελτ» αποκάλυπτε ότι με  βάση αυτό το σχέδιο εννέα μεγάλες γερμανικές βιομηχανίες υπό την ομπρέλα της Deutsche Bank επεξεργάζονταν στρατηγικές στενότερης συνεργασίας με στόχο το «εθνικό συμφέρον». Εκτός από την τράπεζα η «ομπρέλα» κάλυπτε και βαριά ονόματα όπως Daimler, Siemens, Lufthansa, SAP, Bayer, Axel Springer και το γερμανικό χρηματιστήριο...
Αφορούσε δηλαδή όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας και έθετε ως κεντρικό στόχο να μειωθεί η απόσταση, που αισθάνονταν ότι τους χωρίζει από άλλες παγκόσμιες οικονομίες σε μια περίοδο, που όλοι προέβλεπαν σύννεφα ύφεσης πάνω από τη χώρα.

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σύμφωνα με το δημοσίευμα έμπαιναν ζητήματα όπως η ψηφιοποίηση, η πράσινη ανάπτυξη, η ενέργεια, η τεχνητή νοημοσύνη. Ζητήματα δηλαδή που στο μεταξύ έχουν τεθεί και στο τετράπτυχο του σχεδίου Ανάκαμψης της ΕΕ.

Αντιδράσεις εκφράστηκαν τότε και από τους μικρομεσαίους, οι οποίοι φοβούνται ότι ένα τέτοιο σχέδιο αποσκοπεί στην ενίσχυση των «μεγάλων» και θα απειλήσει ακόμα περαιτέρω τη δική τους ύπαρξη. Αλλά φυσικά και από τους παραδοσιακούς «αντικρατιστές».

Στα τέλη του περασμένου Μαρτίου η γερμανική κυβέρνηση αποφάσιζε να εγκρίνει ένα πρόσθετο προϋπολογισμό, ύψους 156 δισ. βλέποντας ότι οι συνέπειες του κορωνοϊού για την οικονομία θα είναι δραματικές.

Ακολούθησαν μια σειρά παρεμβάσεις, είτε με αποφάσεις για επιδοτήσεις, είτε για δάνεια ή εγγυήσεις προς μεγάλες επιχειρήσεις που είδαν τον κύκλο εργασιών τους να κάνει βουτιά προς τον βυθό. Σε χρόνο μηδέν αποφασίστηκε η σύσταση ενός «Ταμείου Οικονομικής Σταθερότητας», το οποίο προέβλεπε αν χρειαστεί ακόμα και την εξαγορά εταιριών από το κράτος.

Στο μεταξύ όλα σχεδόν τα μεγάλα ονόματα της γερμανικής οικονομίας έχουν λάβει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κρατική στήριξη (Lufthansa, Adidas, TUI, ThyssenKrup, Sixt, Puma) και όσοι επιχειρούν να κάνουν τις προσθέσεις χάνουν το λογαριασμό. Αξίζει να προσέξει κανείς πέραν των ποσών, που την συνοδεύουν ότι για παράδειγμα η παρέμβαση στη Lufthansa έχει σαν στόχο την αποφυγή της επιθετικής της εξαγοράς από κάποιο «παίκτη» του εξωτερικού.

Χθες η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε ένα ακόμα πακέτο στήριξης, που έχει φυσικά και μέτρα που προορίζονται να στηρίξουν την  κατανάλωση και το οποίο υπολογίζεται ότι φτάνει τα 130 δισ. ευρώ. Το γεγονός ότι επί δύο ημέρες το υπουργικό συμβούλιο είχε να συζητήσει μια ατέλειωτη λίστα αιτημάτων και εκκλήσεων από όλους τους τομείς της οικονομίας δείχνει ότι η Γερμανία δεν απέχει και πολύ από αυτό, που το πρακτορείο Bloomberg αποκάλεσε «κρατικό καπιταλισμό». Ή αν προτιμάτε από μια «ανα-σχεδιασμένη οικονομία» με την σφραγίδα της ίδιας της κυρίας Μέρκελ ως ένα είδος παρακαταθήκης της για το μέλλον.

Ουσιαστικά το πλάνο του κ. Αλτμάιερ υλοποιήθηκε σιωπηρά, οπλισμένο με τις επιτακτικές ανάγκες μιας πρωτόγνωρης κατάστασης. Με δεδομένο ότι οι συνέπειες της πανδημίας δεν θα ξεπεραστούν μέσα σε λίγους μήνες κανείς δεν αποκλείει και περαιτέρω παρεμβάσεις. Υπάρχουν για παράδειγμα εκκρεμότητες σε σχέση με τις προσδοκίες της αυτοκινητοβιομηχανίας μετά τα πρώτα μέτρα «ανακούφισής» τους που φυσικά δεν αρκούν. Η «άνοιξη» λοιπόν του κρατικού καπιταλισμού δεν θα τελειώσει τόσο σύντομα.

Το ερώτημα είναι πόσο αυτό το γερμανικό μοντέλο θα επηρεάσει και την υπόλοιπη Ευρώπη, ειδικά χώρες που δεν διαθέτουν την γερμανική ευρωστία για τέτοιες τιτάνιες παρεμβάσεις. Κι αν η εμμονή κάποιων στο Νότο να περιμένουν ένα θαύμα από το αόρατο χέρι της αγοράς οδηγήσει τελικά απλώς στην διεύρυνση του χάσματος με την «πρωταθλήτρια των εξαγωγών».