Γονείς και παιδιά την εποχή του κορονοϊού: Οι συμβουλές των ειδικών για το διάστημα που μένουμε σπίτι
Γράφει η ?Δρ. Κανδαράκη Άννα, Κλινική Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
«Και να που αλεπού και αλεπουδάκι έχουν την ίδια ηλικία. Οδηγός για γονείς σ' αυτές τις δύσκολες μέρες. Και όχι μόνο.»
Μαμά θα αρρωστήσουμε όλοι? Πότε θα πάω πάλι σχολείο? Ο παππούς θα πεθάνει?
Και ξαφνικά γεμίσαμε ερωτήσεις και μ ΄ένα παράδοξο τρόπο , όσο περισσότερες γίνονται εκείνες, τόσο οι απαντήσεις μοιάζουν να στερεύουν. Εξάλλου ποιος είπε ότι οι «μεγάλοι πρέπει να τα ξέρουν όλα»? ή πιο σωστά πόσο αντέχουμε οι μεγάλοι να αναγνωρίσουμε ότι δεν τα ξέρουμε όλα?
Η περίοδος είναι πρωτόγνωρη, το σκηνικό μετά από την πολύ πρόσφατη απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω κορονοϊού, θυμίζει περισσότερο μυθιστόρημα του Μουρακάμι παρά μια ακόμα μέρα στην μικρή μας Ελλάδα. Και εμείς, έχουμε απέναντι μας, πρώτα απ όλα, εμάς, νιώθοντας ήδη αρκετά χαμένοι και μπερδεμένοι. Και την ίδια στιγμή, μέσα από το γονεϊκό μας ρόλο, πρέπει να απαντήσουμε σε ερωτήσεις που ακόμα κ αν έρχονται από παιδικά στόματα μοιάζουν τόσο περίπλοκες. Τι ν’ απαντήσω? Από που να ξεκινήσω, ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσω και πως να καταλήξω.
Ίσως είναι από αυτές τις σπάνιες φορές που η αλεπού και το αλεπουδάκι έχουν την ίδια ηλικία. Γιατί όλο αυτό το ζουν και οι δυο πρώτη φορά.
Το πρώτο που έχουμε να κάνουμε είναι να πολεμήσουμε αυτή την άγνοια . Μέσα στην πληθώρα πληροφοριών, μέσα στον καταιγισμό από εικόνες με άσπρες μπλούζες, μάσκες και κουστουμαρισμένες συζητήσεις ας κρατήσουμε κάποιες λέξεις να τις έχουμε για οδηγό. Κρυφό άσσο στο μανίκι μας, στις πολύτιμες κουβέντες που θα έχουμε με τα παιδιά μας. Όχι μόνο τώρα που το θέμα είναι δύσκολο, αλλά πάντα.
Ειλικρίνεια. Μια λέξη που όμως χωράει τόσα πολλά. Μη φοβάσαι να πεις δεν ξέρω. Συμπλήρωσε όμως την πρόταση σου με κάτι που όντως ξέρεις. «Δε ξέρω πότε θα πας πάλι σχολείο, ξέρω όμως ότι και στο σπίτι θα μάθεις πολλά πράγματα». «Δε ξέρω αν θα αρρωστήσουμε όλοι, ξέρω όμως ότι θα προσέξουμε πάρα πολύ για να μην γίνει αυτό.» « Δε ξέρω πότε θα δεις πάλι τους φίλους σου, ξέρω όμως ότι θα τους μιλάς όποτε θες στο τηλέφωνο μέχρι να τους δεις ξανά».
Συνέπεια. Το υπενθυμίζω στους γονείς που συναντώ κάθε μέρα, λίγη σημασία έχει τι λέμε περισσότερη τι κάνουμε και ακόμα μεγαλύτερη τι είμαστε. Πριν αρχίσουμε να δίνουμε εντολές, να μοιράζουμε απειλές και να καλλιεργούμε φοβίες, ας κοιτάξουμε στον καθρέφτη. Εμείς πόσο συνεπείς είμαστε σε αυτό που ζητάμε από το γιο μας ή την κόρη μας? Μήπως πέφτουμε στην παγίδα της γονεϊκής εξουσίας, και ξεχνάμε να συμμορφωθούμε πρώτα εμείς σε αυτό που ζητάμε?
Ασφάλεια. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα παιδιά λειτουργούν κυρίως με το ένστικτο. Πιάνουν συναισθήματα, καταγράφουν βλέμματα, ακούνε σιωπές. Πριν έρθουμε αντιμέτωποι με τις ερωτήσεις και τις αγωνίες τους είναι απαραίτητο να έχουμε εμείς επεξεργαστεί τη δική μας αγωνία. Η ενημέρωση, η κατανόηση, η προφύλαξη, η ψυχραιμία η δική μας σταθερότητα πρώτα απ όλα στη σοβαρότητα της κατάστασης είναι προϋποθέσεις για να μεταφέρουμε ένα αίσθημα ασφάλειας τόσο μέσα στο σπίτι όσο και στην κάθε κουβέντα που κάνουμε με το παιδί μας.
Χρόνος. Οι σχέσεις θέλουν χρόνο, πόσο μάλλον η γονεϊκή που κάθε μέρα είναι διαφορετική και η εξέλιξη της είναι τόσο γρήγορη που μοιάζει στάτικη μέχρι να ξυπνήσεις μια μέρα συνειδητοποιώντας, τρομάζοντας, ότι σου έφυγε μέσα από τα χέρια. Οι σημερινές δύσκολες συνθήκες σου δίνουν απλόχερα ,έστω και υποχρεωτικά, αυτή τη μοναδική ευκαιρία να έχεις χρόνο. Πριν βιαστείς να δώσεις απαντήσεις, άκου. Άκου την ερώτηση, άκου την αγωνία, αφουγκράσου τον φόβο. Κάνε εσύ και άλλη ερώτηση στην ερώτηση. Ρώτα: Τι φοβάσαι? Τι είναι αυτό που σου λείπει πιο πολύ? Τι σκέφτεσαι? Τι σε στεναχωρεί? Μάθε εσύ όσα πιο πολλά μπορείς και απάντησε μόνο αυτά που σου ζητάνε. Μην πέσεις στην παγίδα να απαντήσεις σε δικές σου αγωνίες. Να δώσεις περισσότερες πληροφορίες από αυτές που μπορεί να επεξεργαστεί ο ανήλικος νους. Θυμήσου στη σχέση σου με το παιδί σου, ο πρωταγωνιστής είναι εκείνο. Εσύ απλά «του κρατάς τις γραμμές» αν ξεχάσει τα λόγια ..και το χέρι να ξέρει ότι είσαι εκεί. Και τώρα και πάντα.
Επικοινωνία. Μίλα, άκου, άγγιξε, μοιράσου , κοίταξε. Η επικοινωνία έχει πολλές μορφές, γι’ αυτό και πάει χέρι χέρι με το χρόνο. Επικοινωνία χωρίς χρόνο είναι σχέση χωρίς επαφή, είναι συνάντηση χωρίς αγκαλιά. Δεν υφίσταται. Χτίσε την επικοινωνία με το παιδί σου, βρες τον δικό του κώδικά, χρησιμοποίησε το κατάλληλο λεξιλόγιο ανάλογα την αναπτυξιακή του φάση. Πράγμα δύσκολο, κάποιες φορές και ακατόρθωτο, να γίνεις κατανοητός, αλλά όχι βαρετός, να είσαι καθησυχαστικός αλλά όχι ψεύτικος. Κράτα στο μυαλό σου, ότι πρέπει να είσαι παρών στα ασήμαντα για να σε εμπιστευτεί και στα σημαντικά του. Στους φόβους και τις επιθυμίες του.
Χαρά. Αυτή η μικρή μαγική λέξη. Οποίες και να είναι οι συνθήκες, πόσο μάλλον οι συγκεκριμένες, που ο φόβος και η αγωνία γεμίζει ακόμα και τις δικές μας πιο οχυρωμένες ψυχές, η χαρά πρέπει να είναι πάντα στο πίσω και στο μπροστά μέρος του μυαλού σου. Να θυμάσαι να μιλάς με χαμόγελο, να έχεις ανοιχτά τα παράθυρα να λούζεις το σπίτι σου με φως. Στους ενήλικες που συναντώ όταν τους προσκαλώ να μου φέρουν παιδικές εικόνες, είναι το πρώτο που ακούω. Φως ή σκοτάδι. Σε κάποια σπίτια η μέρα ήταν μικρότερη, νύχτωνε νωρίς, και σ’ άλλα ο ήλιος είχε κάνει άλλη συμφωνία και καθόταν πιο πολύ.
Μην υποτιμήσεις την κατάσταση, αλλά –φευ- μην αφήσεις αυτό να καλύψει τα πάντα. Εκτίμησε αυτή τη μοναδική στιγμή που μοιράζεστε παρέα , άκου τις ιστορίες του και μίλα του για τις δικές σου. Εξάλλου, μη ξεχνάς, το πιο σημαντικό και σ’ αυτή την τόσο αλλόκοτη περίοδο, είναι η σχέση. Το μαζί.
?Δρ. Κανδαράκη Άννα
Κλινική Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Αριστούχος Paris V Rene Descartes της Σορβόννης
Διευθύντρια Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου Therapy Nest
