Η 9η Μαΐου αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές επετείους στην παγκόσμια ιστορία, γνωστή ως Ημέρα της Νίκης, που τιμά την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας από τις Συμμαχικές Δυνάμεις το 1945, σηματοδοτώντας το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Η ημερομηνία αυτή συνδέεται ιδιαίτερα με τη Σοβιετική Ένωση, καθώς η επίσημη παράδοση της Γερμανίας υπογράφηκε στο Βερολίνο τα ξημερώματα της 9ης Μαΐου (ώρα Μόσχας), μετά την αρχική υπογραφή στο Ρεμς στις 7 Μαΐου και τη δεύτερη, τελική πράξη παράδοσης στις 8 Μαΐου, που τέθηκε σε ισχύ στις 23:01 (ώρα Κεντρικής Ευρώπης).
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, μία από τις πιο καταστροφικές συγκρούσεις στην ανθρώπινη ιστορία, διήρκεσε από το 1939 έως το 1945 και κόστισε τη ζωή σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Η Σοβιετική Ένωση υπέστη τις μεγαλύτερες απώλειες, με περίπου 27 εκατομμύρια νεκρούς, στρατιώτες και πολίτες, στη διάρκεια του λεγόμενου «Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου» (1941-1945). Η νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας ήρθε μετά από σκληρές μάχες, με αποκορύφωμα την προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς το Βερολίνο και την τελική υπογραφή της άνευ όρων παράδοσης.
Η διαφορά στην ημερομηνία εορτασμού οφείλεται στη διαφορά ώρας: ενώ η Ευρώπη γιορτάζει την Ημέρα της Νίκης στην Ευρώπη (VE Day) στις 8 Μαΐου, στη Μόσχα ήταν ήδη 9 Μαΐου όταν η παράδοση τέθηκε σε ισχύ. Αυτή η χρονική απόκλιση καθιέρωσε την 9η Μαΐου ως Ημέρα της Νίκης στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Η Ημέρα της Νίκης αποτελεί εθνική εορτή σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στη Ρωσία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και την Αρμενία, όπου παραμένει μη εργάσιμη ημέρα. Στη Ρωσία, η 9η Μαΐου είναι η σημαντικότερη κοσμική εορτή, συμβολίζοντας την αντοχή, τη θυσία και την ενότητα του λαού. Οι εορτασμοί περιλαμβάνουν στρατιωτικές παρελάσεις, με την πιο εμβληματική να πραγματοποιείται στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, όπου συμμετέχουν χιλιάδες στρατιώτες, στρατιωτικά οχήματα και σύγχρονος οπλισμός.
Παράλληλα, οι πολίτες τιμούν τους βετεράνους, προσφέροντας λουλούδια, συνήθως κόκκινα γαρίφαλα, και επισκεπτόμενοι μνημεία πολέμου. Μία από τις πιο συγκινητικές παραδόσεις είναι η πορεία του «Αθάνατου Συντάγματος», όπου οι πολίτες βαδίζουν κρατώντας φωτογραφίες συγγενών τους που πολέμησαν ή έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο. Επιπλέον, η τηλεόραση προβάλλει ταινίες εμπνευσμένες από τον πόλεμο, ενώ διοργανώνονται συναυλίες, ομιλίες και πυροτεχνήματα.
Στην Ελλάδα, η 9η Μαΐου συνδέεται με την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, καθώς η χώρα συνέβαλε σημαντικά στη νίκη των Συμμάχων με τον αγώνα και τις θυσίες του λαού της. Εκδηλώσεις μνήμης διοργανώνονται από πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, τιμώντας όσους πολέμησαν κατά του φασισμού.
Σύγχρονες προκλήσεις και διεθνής διάσταση
Σήμερα, η Ημέρα της Νίκης παραμένει φορτισμένη με συμβολισμούς, ιδιαίτερα στη Ρωσία, όπου ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ενισχύσει τη σημασία της ως μέσο προώθησης της εθνικής υπερηφάνειας και της ιστορικής συνέχειας. Ωστόσο, η εορτή έχει προκαλέσει διεθνείς εντάσεις, ειδικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Ο Πούτιν έχει χρησιμοποιήσει την επέτειο για να δικαιολογήσει τις ενέργειες της Ρωσίας, χαρακτηρίζοντας τον πόλεμο ως «αποναζιστικοποίηση», κάτι που έχει προκαλέσει αντιδράσεις από την Ουκρανία και τη Δύση.
Η Ουκρανία, που ιστορικά γιόρταζε την 9η Μαΐου ως μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, μετέφερε το 2023 τον εορτασμό στις 8 Μαΐου, μετονομάζοντάς τον σε «Ημέρα Μνήμης και Νίκης επί του Ναζισμού», στο πλαίσιο της αποκομμουνιστικοποίησης και της ευθυγράμμισης με την ευρωπαϊκή παράδοση. Επιπλέον, η παρουσία ξένων ηγετών, όπως του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ, στην παρέλαση της Μόσχας το 2025, υπογραμμίζει τη γεωπολιτική σημασία της εορτής.
Η 9η Μαΐου παραμένει μια ημέρα μνήμης, τιμής και προβληματισμού. Είναι μια υπενθύμιση των τεράστιων θυσιών που έγιναν για την ήττα του ναζισμού, αλλά και μια ευκαιρία να αναλογιστούμε τις αξίες της ειρήνης, της ελευθερίας και της διεθνούς συνεργασίας. Είτε ως Ημέρα της Νίκης είτε ως Ημέρα Μνήμης, η επέτειος αυτή καλεί τις νέες γενιές να μάθουν από το παρελθόν και να εργαστούν για έναν κόσμο χωρίς πολέμους και διχασμούς.
