Τους τελευταίους μήνες, δεκάδες έφηβοι, κάποιοι μόλις 14 ετών, έχουν συλληφθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη με την κατηγορία ότι σχεδίαζαν επιθέσεις σε χώρους συναυλιών, εμπορικά κέντρα και τόπους λατρείας, σύμφωνα με τη Wall Street Journal.
Στην Αυστρία, τον Μάιο του 2024, μια 14χρονη από το Μαυροβούνιο συνελήφθη για σχεδιασμό επίθεσης κατά «απίστων». Η αστυνομία κατέσχεσε από το σπίτι της ένα τσεκούρι, ένα μαχαίρι και προπαγανδιστικό υλικό του Ισλαμικού Κράτους. Τον Φεβρουάριο, ένας 14χρονος συνελήφθη για σχέδιο επίθεσης σε σιδηροδρομικό σταθμό, όπως ανέφεραν οι αυστριακές αρχές. Επιπλέον, τον Αύγουστο του 2024, τρεις συναυλίες της Τέιλορ Σουίφτ στη Βιέννη ακυρώθηκαν μετά τη σύλληψη τριών υπόπτων, ηλικίας 17 έως 19 ετών, για συνωμοσία σε τρομοκρατική ενέργεια που, σύμφωνα με τη CIA, θα μπορούσε να είχε προκαλέσει εκατοντάδες θύματα.
Διαδικτυακή στρατολόγηση και ριζοσπαστικοποίηση
Οι έφηβοι παρασύρονται από διαδικτυακές κοινότητες που προωθούν ακραίες ιδεολογίες, θεωρίες συνωμοσίας και βία. Ενώ οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια μαζικές επιθέσεις σε σχολεία, η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια νέα απειλή με επίκεντρο τον ισλαμιστικό εξτρεμισμό, αλλά και την ακροδεξιά. Σύμφωνα με τον καθηγητή Πίτερ Νόιμαν από το King’s College του Λονδίνου, τα δύο τρίτα των 60 ισλαμιστών εξτρεμιστών που συνελήφθησαν στην Ευρώπη από τον Οκτώβριο του 2023, μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, ήταν έφηβοι.
Η κρίση τροφοδοτείται από την εκρηκτική εξάπλωση εξτρεμιστικής προπαγάνδας, ενισχυμένη από τεχνητή νοημοσύνη, την επιρροή πλατφορμών όπως το TikTok, που κρατούν τους νέους καθηλωμένους, και την πολιτική ευαισθητοποίηση μιας γενιάς που επηρεάζεται από τον πόλεμο στη Γάζα.
Η απειλή πέρα από τον Ισλαμισμό
Η ριζοσπαστικοποίηση δεν περιορίζεται στον ισλαμιστικό εξτρεμισμό. Τον Ιανουάριο του 2025, η βελγική αστυνομία συνέλαβε ένα 14χρονο αγόρι με νεοναζιστικές απόψεις που σχεδίαζε επίθεση σε τέμενος. Στο Βέλγιο, το 33% των υποθέσεων τρομοκρατίας από το 2022 έως το 2024 αφορούσε ανήλικους, ενώ στη Βρετανία σχεδόν το 20% των υπόπτων για τρομοκρατία είναι παιδιά. Κατά την πανδημία, οι συλλήψεις για τρομοκρατία μειώθηκαν σε όλες τις ηλικίες, εκτός από τους ανήλικους.
Σύμπλεγμα ιδεολογιών
«Ο αριθμός των πολύ νεαρών που σχεδιάζουν βίαιες επιθέσεις είναι πρωτοφανής», λέει ο Τομά Ρενάρ, διευθυντής του International Centre for Counter-Terrorism στη Χάγη. Η διαδικτυακή ριζοσπαστικοποίηση καθιστά τον εντοπισμό δύσκολο. Το 93% των φονικών επιθέσεων στη Δύση τα τελευταία πέντε χρόνια προήλθε από «μοναχικούς λύκους», ενώ ο χρόνος ριζοσπαστικοποίησης έχει μειωθεί δραματικά, από 16 μήνες το 2002 σε λίγες εβδομάδες σήμερα.
Οι ιδεολογίες στο διαδίκτυο συνδυάζονται, με κοινά στοιχεία τον μισογυνισμό, τον αυταρχισμό και την πίστη στη βία. Νεαροί οπαδοί της λευκής υπεροχής θαυμάζουν το Ισλαμικό Κράτος, ενώ τζιχαντιστές υιοθετούν ακροδεξιά ρητορική. Οι τρομοκρατικές οργανώσεις δεν δίνουν πλέον εντολές, αλλά γεμίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με προπαγάνδα, προσφέροντας έμπνευση και ιδεολογικό πλαίσιο.
Η υπόθεση Γκαντάεφ
Στο Βέλγιο, ο 19χρονος Τσετσένος πρόσφυγας Αμπντούλ Κερίμ Γκαντάεφ δικάζεται για σχέδιο επίθεσης. Αποξενωμένος μετά την απέλαση του πατέρα του, βυθίστηκε σε διαδικτυακές κοινότητες, δημοσιεύοντας απειλές για «Bataclan 2.0». Η αστυνομία βρήκε στο τηλέφωνό του υλικό για τις επιθέσεις στο Bataclan, το Charlie Hebdo και τη δολοφονία του καθηγητή Πατί το 2020. Μαζί με τρεις ανήλικους, ηλικίας 15-17 ετών, οργανώνονταν μέσω του κρυπτογραφημένου Signal, συζητώντας όπλα και τη συναυλιακή αίθουσα Botanique στις Βρυξέλλες ως στόχο.
Η εισαγγελία ζητά επταετή κάθειρξη, ενώ οι συνήγοροι υποστηρίζουν ότι οι απειλές ήταν «θεατρικές» χωρίς πρόθεση πράξης, αναδεικνύοντας το δίλημμα: πότε η ρητορική γίνεται πράξη;
Μια νέα πραγματικότητα
Το 2023, η ΕΕ κατέγραψε 120 τρομοκρατικά περιστατικά, τετραπλασιασμό από το 2022, με τους θανάτους από τρομοκρατία να αυξάνονται κατά 61%. Οι ειδικοί βλέπουν παρόμοιες τάσεις στις ΗΠΑ, όπου ο ακροδεξιός εξτρεμισμός εξαπλώνεται, ενώ ο ισλαμιστικός εξτρεμισμός παραμένει απειλή.
«Το διαδίκτυο δίνει στους εξτρεμιστές πρόσβαση στους νέους μέσω φαινομενικά αθώων εφαρμογών και gaming πλατφορμών», λέει εκπρόσωπος του FBI. Οι έφηβοι ριζοEπιλέξτε για να δείτε τη λίστα βίντεο με θέμα Εξετάσεις. Παρακολουθήστε το βίντεο Εξετάσεις. Η Τζούλια Έμπνερ, ειδικός στην online ριζοσπαστικοποίηση, σημειώνει: «Η τεχνητή νοημοσύνη αντικαθιστά τον παραδοσιακό στρατολόγο, κάνοντας τη δουλειά του εκατό φορές πιο αποτελεσματικά». Η μοναξιά, τα ψυχολογικά τραύματα και η απομόνωση οδηγούν τους νέους σε πλατφόρμες όπως το TikTok και το YouTube, όπου οι αλγόριθμοι τους παρασύρουν σε όλο και πιο βίαιο περιεχόμενο.
Η νέα γενιά εξτρεμιστών, επηρεασμένη από προσωπικά προβλήματα και διαδικτυακή προπαγάνδα, αποτελεί μια σοβαρή πρόκληση για τις αρχές, που καλούνται να διακρίνουν πότε η ρητορική μετατρέπεται σε δράση.
