H Ισλανδία είναι η παγκόσμια πρωταθλήτρια της ειρήνης - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού

Oλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε για τους Ισλανδούς ότι είναι φιλήσυχοι μεν, αρκετά ιδιόρρυθμοι δε. Σληροτράχηλοι και αυτόνομοι στον παγωμένο Βορρά της Ευρώπης οι περίπου 360.000 κάτοικοι του νησιού αυτού, καταμεσής του Ατλαντικού, δεν παύουν συχνά να πρωτοτυπούν και να εκπλήσσουν τον υπόλοιπο πλανήτη με τις αποφάσεις τους, όπως το έκαναν για παράδειγμα κατά τη διάρκεια της μεγάλης τραπεζικής κρίσης.

Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι μιλάμε για την πιο ειρηνική χώρα του κόσμου, σύμφωνα με
τον σχετικό «Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης», που δημοσιεύει από το 2008 και έπειτα κάθε χρόνο το Ινστιτούτο για την Οικονομία και την Ειρήνη που εδρεύει στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας και παρακολουθεί όλες τις χώρες του πλανήτη.

Η Ισλανδία παραμένει λοιπόν πρώτη παγκοσμίως, έχοντας μάλιστα βελτιώσει και το σχετικό δείκτη της. Την ακολουθούν στην πρώτη δεκάδα και με σειρά κατάταξης οι Νέα Ζηλανδία, Πορτογαλία, Αυστρία, Δανία, Καναδάς, Σινγκαπούρη, Τσεχία, Ιαπωνία, Ελβετία, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην 57η θέση της σχετικής λίστας που περιλαμβάνει 163 διαφορετικές χώρες του πλανήτη.

Τι μετρά ακριβώς ο δείκτης
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ειρήνης (GPI) μετρά περισσότερα στοιχεία από την εμπλοκή ή όχι μιας χώρας σε κάποιο πόλεμο. Καταγράφει την απουσία βίας ή του φόβου της βίας σε τρεις τομείς: Ασφάλεια και προστασία των πολιτών, συνεχιζόμενες συγκρούσεις και στρατιωτικοποίηση. Οι τομείς των συνεχιζόμενων συγκρούσεων και της ασφάλειας κατέγραψαν μείωση παγκοσμίως, με μόνο τον τομέα στρατιωτικοποίησης να καταγράφει βελτίωση. Από τους 23 δείκτες GPI, οκτώ σημείωσαν βελτίωση, 12 παρουσίασαν επιδείνωση, ενώ οι υπόλοιποι τρεις δείκτες δεν άλλαξαν το προηγούμενο έτος. Ο κόσμος είναι πάντως τώρα πολύ λιγότερο ειρηνικός από ό, τι ήταν κατά την έναρξη καταγραφής και ανάπτυξης του δείκτη.

Από το 2008 το μέσο επίπεδο ειρήνης στις υπό μελέτη χώρες έχει επιδεινωθεί 3,76%.
Συνολικά υπήρξε υποχώρηση του επιπέδου της ειρήνης για εννέα από τα τελευταία 12 χρόνια. Η υποχώρηση της ειρήνης κατά την τελευταία δεκαετία προκλήθηκε από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, όπως η αυξημένη τρομοκρατική δραστηριότητα, η εντατικοποίηση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, η αύξηση των περιφερειακών εντάσεων στην Ανατολική Ευρώπη και τη Βορειοανατολική Ασία, ο αυξανόμενος αριθμός προσφύγων και η αύξηση των πολιτικών εντάσεων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, παρά τη συνολική επιδείνωση της ειρήνης, ορισμένοι δείκτες έχουν σημειώσει σημαντικές βελτιώσεις τα τελευταία 13 χρόνια.

Οι μεγαλύτερες βελτιώσεις σημειώθηκαν στον τομέα της στρατιωτικοποίησης, με 113 χώρες να μειώνουν το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών τους, 100 να μειώνουν τις στρατιωτικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ και 67 να μειώνουν τα επίπεδα πυρηνικών και βαρέων όπλων τους. Το ποσοστό ανθρωποκτονιών έχει επίσης μειωθεί σταθερά σε πολλές χώρες, με 117 χώρες να έχουν χαμηλότερο ποσοστό ανθρωποκτονιών τώρα από ό, τι το 2008.

Ο οικονομικός αντίκτυπος
Ενα από τα σημεία που επικεντρώνεται η έρευνα αφορά τον οικονομικό αντίκτυπο της βίας στην παγκόσμια οικονομία. Τον υπολογίζει το 2019 σε 14,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης.
Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί στο 10,6 τοις εκατό της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας ή 1.909 δολάρια ανά άτομο. Ο οικονομικός αντίκτυπος της βίας βελτιώθηκε κατά 0,2% από το 2018 έως το 2019. Η μεγαλύτερη βελτίωση ήταν στις ένοπλες συγκρούσεις, οι οποίες μειώθηκαν κατά 29% στα 521 δισεκατομμύρια δολάρια, λόγω της μείωσης της έντασης των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Υπήρξε επίσης σημαντική μείωση των οικονομικών επιπτώσεων της τρομοκρατίας, η οποία μειώθηκε κατά 48% από το 2018 έως το 2019.

Η βία εξακολουθεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις οικονομικές επιδόσεις σε όλο τον κόσμο. Στις δέκα χώρες που πλήττονται περισσότερο από τη βία, ο μέσος οικονομικός αντίκτυπος της βίας ήταν ισοδύναμος με το 41% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με κάτω από το 4% στις χώρες που πλήττονται λιγότερο από τη βία. Η Συρία, το Νότιο Σουδάν, το Αφγανιστάν και η Βενεζουέλα υπέστησαν το μεγαλύτερο αναλογικό οικονομικό κόστος βίας το 2019, που αντιστοιχεί στο 60, 57, 51 και 48 τοις εκατό του ΑΕΠ, αντίστοιχα.

Οι επιπτώσεις της πανδημίας
Η φετινή έρευνα επικεντρώνεται φυσικά πλέον και στον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 σχετικά με τη «Θετική Ειρήνη» όπως την αποκαλεί. Η θετική ειρήνη μετρά την ικανότητα μιας χώρας να διατηρεί την ειρήνη. Οι επιπτώσεις της πανδημίας, ιδίως οι οικονομικές της συνέπειες, πιθανότατα θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στον τρόπο λειτουργίας των κοινωνιών. Ο αντίκτυπος αυτός θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιδείνωση της «Θετικής Ειρήνης» και να αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης βίας και συγκρούσεων. Η
Ευρώπη είναι πιθανό να δει αύξηση των πολιτικών αναταραχών καθώς η επικείμενη ύφεση αποκτά απειλητικές διαστάσεις, ενώ πολλές χώρες στην Αφρική θα αντιμετωπίσουν συνθήκες πείνας, προκαλώντας περαιτέρω άγχος σε ήδη εύθραυστες κοινωνίες. Οι χώρες με ισχυρή θετική ειρήνη έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να απορροφήσουν, να προσαρμοστούν και να ανακάμψουν από σοκ, όπως η COVID-19 και η επακόλουθη ύφεση.