Η τηλε-εργασία ήρθε για να μείνει - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού
Αποκαλυπτική έρευνα του περιοδικού der Spiegel δείχνει ότι όλες οι μεγάλες εταιρίες του χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης σχεδιάζουν μοντέλα διεύρυνσης της εργασίας από το σπίτι ή και από... αλλού.
Oύτε μια, ούτε δύο, αλλά όλες οι 30 μεγάλες εταιρίες, που διαμορφώνουν το χρηματιστηριακό δείκτη Dax της Φρανκφούρτης εφάρμοσαν μοντέλα τηλε-εργασίας από το σπίτι (Homeoffice) ή «κινητής εργασίας» από κάποιο εξωτερικό σημείο κατά τη διάρκεια της πανδημίας και δηλώνουν ότι τα αποτελέσματα ήταν θετικά. Γι αυτό και προγραμματίζουν τώρα, σύμφωνα με έρευνα του περιοδικού der Spiegel, να διευρύνουν και να προσαρμόσουν αυτό το μοντέλο ανεξάρτητα από τις υγειονομικές εξελίξεις των επόμενων μηνών. Η παραγωγικότητα των εργαζομένων κάθε άλλο παρά μειώθηκε, αφού προφανώς οι περισσότεροι ένοιωσαν την ανάγκη να αποδείξουν ότι «μπορούν και από το σπίτι και μάλιστα καλύτερα».
Σε σχετικές έρευνες ένα σημαντικό ποσοστό τους δηλώνει ότι βρήκε χρήσιμη αυτή την εμπειρία, αν και υπάρχουν ενστάσεις για την εργασιακή και κοινωνική απομόνωση που προκαλεί αυτό το μοντέλο. Ετσι πολύ πιθανό είναι να δούμε να επικρατεί στο μέλλον ένα «μικτό μοντέλο», που θα αλλάξει τον κόσμο της εργασίας για τους υπαλλήλους γραφείου, με μερικές ημέρες εργασίας στο γραφείο και μερικές στο σπίτι, όπως λένε πολλά στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων.
«Μετά τις γενικά θετικές εμπειρίες των τελευταίων μηνών, είναι σαφές για εμάς ότι δεν θα επιστρέψουμε στον παλιό τρόπο εργασίας μετά την πανδημία», δηλώνει για παράδειγμα ο εκπρόσωπος της μεγάλης χημικής βιομηχανίας Bayer. Αποψη που συμμερίζονται πολλές άλλες εταιρίες.
Η Siemens έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα αυξήσει δραστικά το μερίδιο του Homeoffice. Στόχος του Ομίλου είναι να μετατραπεί σε παγκόσμιο πρότυπο, όπου περισσότεροι από τους μισούς υπαλλήλους δεν θα χρειάζεται πλέον να πηγαίνουν στο γραφείο ή στο εργοστάσιο παραπάνω από δύο με τρεις ημέρες την εβδομάδα. «Είδαμε πόσο παραγωγική και αποτελεσματική μπορεί να είναι η “κινητή εργασία”. Ορισμένες προκαταλήψεις εξαφανίστηκαν», δηλώνει ο διευθυντής του τομέα ανθρώπινου δυναμικού της. Και υποστηρίζει ότι η μείωση του χώρου γραφείων δεν ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από αυτή την ιδέα. «Δεν μας απασχολεί η κατάργηση των γραφείων, αλλά να βρούμε έναν διαφορετικό, πιο αυτοπροσδιορισμένο και πιο ευέλικτο συνδυασμό χώρων εργασίας ανάλογα με την εργασία και την κατάσταση». Βεβαίως το κόστος της εργασίας παίζει ένα σημαντικό ρόλο για τέτοιες αποφάσεις, όταν μιλάμε για επιχειρήσεις με χιλιάδες εργαζόμενους, όπως είναι για παράδειγμα οι εταρίες ενέργειας E.on και RWE, οι οποίες επίσης μιλούν πολύ θετικές και παραγωγικές εμπειρίες. Η BMW βλέπει επίσης «έναν έξυπνο συνδυασμό παρουσίας και κινητής εργασίας ως παράγοντα επιτυχίας για το μέλλον».
Η μη φυσική παρουσία ευνοεί επίσης μορφές μερικής απασχόλησης ή συμβάσεων περιορισμένου χρόνου, ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, που δεν είναι πάντα ταυτόσημες με εκείνες των εργαζομένων, όπως επισημαίνεται με μια σχετική ανησυχία από τη μεριά συνδικαλιστικών οργανώσεων. Πολλοί συνδικαλιστές φοβούνται ότι εργαζόμενοι που δουλεύουν από το σπίτι χωρίς να έρχονται σε επαφή με τους συναδέλφους τους μπορεί να είναι πολύ πιο ευάλωτοι σε πιέσεις των μεγάλων εταιριών για μισθολογικά ή συνολικά εργασιακά ζητήματα.
Σχεδόν όλες οι εταιρείες επιμένουν ωστόσο ότι η ζήτηση για «κινητή εργασία» θα συνεχίσει να αυξάνεται. Εκτιμούν κυρίως ότι το μέλλον ανήκει σε υβριδικές μορφές εργασίας: μεμονωμένα σχεδιασμένες μικτές μορφές παρουσίας στο γραφείο και εξωτερικής εργασίας. Ορισμένες εταιρείες παρέχουν ακόμη και τα έπιπλα για τις τελευταίες - και μερικές θέλουν να ξανασκεφτούν όπως λένε τις χωροταξικές τους ανάγκες. Ανάμεσα τους βρίσκονται οι Deutsche Bank, Telekom και Allianz.
Το συμπέρασμα εν ολίγοις είναι ότι η τηλε-εργασία ήρθε για να μείνει. Οι εμπειρίες της πανδημίας υποχρεώνουν πλέον και για κάποιες προσαρμογές στο υπάρχον στο εργατικό δίκαιο: Με την τηλε-εργασία, ο εργοδότης υποχρεώνεται να παρέχει έπιπλα και εξοπλισμό και συμφωνούνται καθορισμένοι χρόνοι - αυτό ισχύει επίσης και για το χώρο εργασίας στο σπίτι. Το... τραπέζι της κουζίνας δεν είναι επιλογή στην προκειμένη περίπτωση.
Διαφορετικά είναι τα πράγματα με την «κινητή εργασία», όπου ο παραπάνω κανονισμός δεν ισχύει. Η μορφή αυτή συνδυάζεται με άλλες συμφωνίες όπως οι συνολικές ώρες εργασίας χωρίς χωροταξικό προσδιορισμό, έτσι ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί ελεύθερα να επιλέξει τον τόπο και την ώρα της δραστηριότητας εντός ενός δεδομένου πλαισίου. Πάντως το γραφείο δεν πρόκειται να καταργηθεί ολοκληρωτικά: «Παρά την ελεύθερη επιλογή του τόπου εργασίας, υπάρχουν πολλοί υπάλληλοι που προτιμούν να εργάζονται στο γραφείο λόγω της προσωπικής συναναστροφης με τους συναδέλφους τους», λέει η εκπρόσωπος της εταιρίας ελαστικών Continental.