Τα μυστήρια και τα ανεξήγητα των δημοσκοπήσεων

Με τη ρευστότητα στις τάσεις του εκλογικού σώματος να είναι πιο έντονη και πιο εμφανής από κάθε άλλη φορά ολοκληρώνεται απόψε επισήμως η προεκλογική εκστρατεία.

Αλλά μαζί με την αβεβαιότητα για την κατεύθυνση που θα πάρει η λεγόμενη «αδιευκρίνιστη» ψήφος και πώς θα συμπεριφερθούν τελικά οι εκατοντάδες χιλιάδες αναποφάσιστοι ψηφοφόροι, το ερώτημα που κυριαρχεί είναι εάν και πόσο αξιόπιστες είναι τελικά οι έρευνες κοινής γνώμης, που κάνουν οι εταιρίες δημοσκοπήσεων όλη αυτή την περίοδο.

Προφανώς, μία γενική τάση στο εκλογικό σώμα, έτσι όπως καταγράφεται από τις περισσότερες εταιρίες και δείχνει μέχρι και σήμερα ότι υπάρχει ένα προβάδισμα της ΝΔ, είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί – αν και τουλάχιστον ένα 10% του εκλογικού σώματος (πάνω από 600.000 ψήφοι) αναμένεται να αποφασίσει τα τελευταία δυο τρία 24ωρα.

Το πρώτο αφορά στο εύρος της διαφοράς, καθώς οι εταιρίες «ξεχειλώνουν» στην πραγματικότητα, αυτό που λέμε «στατιστικό λάθος», ή «δειγματοληπτικό σφάλμα», για να δώσουν τελικά μία εικόνα τεράστιας απόστασης ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα, που όμως μπορεί να είναι και… μικρή!!!

Και το δεύτερο αφορά στο πώς, με τόσο μεγάλο εύρος της στατιστικής απόκλισης που είναι δυνατόν να έχουν τα μεγέθη μίας έρευνας, μπορεί να γίνει η λεγόμενη «εκτίμηση ψήφου», με την οποία η πλειοψηφία των δημοσκόπων δίνει απλόχερα κυριαρχία της ΝΔ.

Είναι ενδεικτικό ότι οι εταιρείες δημοσκοπήσεων δίνουν όλες διαστήματα στην εκτίμησή τους. Και μάλιστα μεγάλα.

Το πώς «δουλεύει» το «ξεχείλωμα» του στατιστικού λάθους, πάντα με επιστημονικό μανδύα και σοβαροφανή προσέγγιση βέβαια, φαίνεται από μία πιο προσεκτική μελέτη και ανάλυση των γκάλοπ που δίνουν οι εταιρίες.

Για παράδειγμα, η GPO δίνει χαμηλότερο 34,5% και υψηλότερο 37,5% στη ΝΔ, ενώ στον ΣΥΡΙΖΑ τα αντίστοιχα όρια είναι 29,5% και 31,5%. Δηλαδή στο μικρότερο δυνατό βαθμό η διαφορά θα είναι 3 μονάδες και μπορεί να φτάσει στις… 8! Η επόμενη κίνηση της εταιρίας είναι να κάνει «πρόβλεψη» αγώνα με τριπλή παραλλαγή – 12Χ, που μόνο πρόβλεψη δεν τη λες.

Η Pulse δίνει εύρος στατιστικού λάθους +-3 μονάδες, ήτοι η διαφορά των 6,5 μονάδων (32,5% έναντι 26%) που βρήκε στην τελευταία της μέτρηση, με αναγωγή επί των εγκύρων, μπορεί να είναι εντελώς αμελητέα. Αλλά μπορεί να είναι και… 12 μονάδες – σαν τον καλό τον μύλο που τα αλέθει όλα.

Αντίστοιχα, η Metron Analysis δίνει στατιστικό λάθος 2,7 μονάδων, άρα το 29,3% της ΝΔ στην πρόθεση ψήφου, έναν 23% του ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να σημαίνει τελικά διαφορά μίας μονάδας, αλλά μπορεί και άνω των… 11.

Όπως και η Alco κινείται ανάλογα. Με στατιστική απόκλιση +/-2,8, δίνει στη ΝΔ 32,7% και στον ΣΥΡΙΖΑ 26%%, δηλαδή μία διαφορά που είναι μεν στο 6,7%, αλλά μπορεί να συρρικνωθεί στη μία μονάδα, αλλά μπορεί να φτάσει και στο 12,3%!!

Απτόητη από το ρευστό τοπίο στο εκλογικό σώμα, η εταιρία επιχειρεί και εκτίμηση ψήφου, αλλά για να πάρει και τα μέτρα της σε τυχόν ανατροπή των δεδομένων που καταγράφει, εμφανίζει τη ΝΔ να κινείται από το 34,7% - ένα «καλό ποσοστό» ας πούμε – μέχρι το εντυπωσιακό 38,7%, δηλαδή ένα εύρος τεσσάρων μονάδων. Αντίστοιχα, τον ΣΥΡΙΖΑ τον εκτιμά να κινείται από το εξόχως απογοητευτικό 27,3%, μέχρι το 31,3% που ήταν το ποσοστό του το 2019. Με απλή αριθμητική, η διαφορά μπορεί να είναι από 3,4% έως 11,4%! Τα δύο άκρα έχουν τόση σχέση όσο ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Αν, θεωρητικά μιλώντας πάντα, η διαφορά πέσει και λίγο κάτω από το 3%, τότε το επιχείρημα θα είναι ότι… κοντά έπεσε η εταιρία – κι ας προέβλεπε μέχρι και τετραπλάσια απόσταση των δύο κομμάτων!

Το πόση σημασία έχει η πραγματική και έγκαιρη αποτύπωση των τάσεων στο εκλογικό το καταδεικνύει το γεγονός ότι, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε τον Ιούλιο του 2019, ένα ποσοστό σχεδόν 32%, μόλις δύο μήνες μετά, από τις αρχές Σεπτεμβρίου οι εταιρίες γκάλοπ άρχισαν να τον δίνουν 24% με 25% και στη συνέχεια και για τέσσερα χρόνια σχεδόν τον εμφανίζουν ως ένα κόμμα του 20%. Για να φτάσουν τώρα να εκτιμούν ότι θα φτάσει ή και θα ξεπεράσει το 30%

Μία τέτοια διαχρονική καταγραφή, με τις εταιρίες να ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι ένα κόμμα πετυχαίνει μεν στις εκλογές ποσοστά άνω του 30%, αλλά στο ενδιάμεσο βρίσκεται στα επίπεδα του 20%, μάλλον προς χειραγώγηση της κοινής γνώμης μοιάζει, παρά ως κανονική επιστημονική αποτύπωση των πραγματικών δεδομένων.

Δεν περνά απαρατήρητο και κάτι άλλο. Οποιαδήποτε διαφορετική καταγραφή και εκτίμηση των εκλογικών τάσεων, που αμφισβητεί την παγιωμένη γενική εικόνα, η οποία μοιάζει και κάπως «εναρμονισμένη» ως προς ορισμένες κατευθύνσεις (οι αποκλίσεις μεταξύ κάποιων εταιριών είναι τόσο ανεπαίσθητες που οι δημοσκοπήσεις τους μοιάζουν όμοιες), περίπου «λιθοβολείται, όπως έγινε με το γκάλοπ του Euractive.