Η World Values Survey (WVS) είναι μια παγκόσμια έρευνα αξιών που διεξάγεται από το 1981 σε δεκάδες χώρες του κόσμου, με σκοπό να παρακολουθεί τη διαχρονική εξέλιξη των αξιών και των πεποιθήσεων των πολιτών στις σύγχρονες κοινωνίες.
Η έρευνα περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο, κοινό ερωτηματολόγιο, που διεξάγεται με αυστηρές, κοινές προδιαγραφές σε «κύματα», περίπου κάθε έξι χρόνια. Η Ελλάδα συμμετέχει μόλις από το προηγούμενο, έβδομο κύμα. Η έρευνα παρουσιάστηκε (από την εκπρόσωπο της διαΝΕΟσις κ. Φαίη Μακαντάση) στην διημερίδα των Ινστιτούντων ΙΝΤΕΡΠΟΣΤ, ΕΝΑ, Πρωτοβουλία για την Παραγωγική Ελλάδα και τον προοδευτικό μετασχηματισμό.
Πρόκειται κυριολεκτικά για μία έρευνα-σοκ από την διαΝΕΟσις, τα στοιχεία της οποίας αποκαλύπτουν μία φοβική και εσωστρεφή Ελλάδα, από την άλλη, ωστόσο, περιγράφει τις “φυλές” των πολιτών-ψηφοφόρων, εικόνα χρήσιμη για τις εκλογικές τάσεις, αλλά και την διαμόρφωση πειστικών πολιτικών προτάσεων από τα υφισταμένα, ή τα όποια υπό ίδρυση κόμματα.
H διαΝΕΟσις σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) οργανώνουν και υποστηρίζουν για δεύτερη φορά τη συμμετοχή της χώρας μας στη WVS. Την ευθύνη του σχεδιασμού του ερωτηματολογίου, όπως και την επιμέλεια της έρευνας, είχε ο Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Παν/μίου Πελοποννήσου, Σωκράτης Κονιόρδος, σε στενή συνεργασία με τη Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο και Πρόεδρο του ΕΚΚΕ. Τη δειγματοληψία, τον έλεγχο και τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου πραγματοποίησε η MRB Hellas.
Μπορείτε να βρείτε την έκθεση των προσωρινών αποτελεσμάτων εδώ, καθώς και μια συνοπτική καταγραφή των βασικών της σημείων (εδώ), ενώ εδώ θα βρείτε μια πιο αναλυτική σύνοψή της από τη διαΝΕΟσις.
Βασικά συμπεράσματα:
- Ο αξιακός χάρτης της Ελλάδας το 2025 αναδεικνύει μια αξιοσημείωτη διχοτόμηση: από τη μία, ο άξονας «Φόβου και Πειθαρχίας» (67%) που διαπερνά την ελληνική κοινωνία, και από την άλλη, ένας εναλλακτικός άξονας «Ενσυναίνεσης και Ανθρωπισμού» (33%) που αν και μειοψηφικός, διατηρεί ισχυρά πολιτισμικά και ηθικά ερείσματα.
- Η Ελλάδα εμφανίζει υψηλά ποσοστά συμφωνίας με τις παραδοσιακές αξίες(σεβασμός στην οικογένεια, εθνική υπερηφάνεια, θρησκευτικότητα), παράλληλα, όμως, εκφράζει ισχυρές μετα-υλιστικές αξίες, όπως η έμφαση στην ποιότητα ζωής, η αυτονομία και η ατομική έκφραση.
- Στην Ελλάδα, το αίτημα για ασφάλεια υπερβαίνει συχνά την αξία της ελευθερίας, τάση που παρατηρείται σε πολλές δυτικές κοινωνίες. Αυτό συνδέεται με:
- την ανασφάλεια λόγω οικονομικών κρίσεων και γεωπολιτικής αβεβαιότητας,
- την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς,
- και μια πολιτική κουλτούρα που καλλιέργησε την προστατευτικότητα.
Η εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα είναι έντονη, αλλά αμυντική. Η έμφαση δίνεται:
- στη διαφοροποίηση από τους «άλλους»,
- στην αίσθηση απειλής από τη μετανάστευση ή την παγκοσμιοποίηση,
- στην ιδέα ότι «ο κόσμος αλλάζει ερήμην μας».
Η εθνική υπερηφάνεια, επομένως, δεν είναι εξωστρεφής (π.χ. εξαγωγή πολιτισμού ή προώθηση επιρροής), αλλά εσωτερική άμυνα απέναντι στο αίσθημα έλλειψης συλλογικής αυτοπεποίθησης.
Χαρακτηριστικό των παραπάνω και αποτύπωμα της ανασφάλειας είναι πώς ένας στους δύο φοβούνται τρομοκρατική επίθεση μεγάλης κλίμακας, ή εμπλοκή της χώρας σε πόλεμο, ενώ τρεις στους δέκα φοβούνται ότι θα ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος
Ένα από τα στοιχεία της έρευνας που προκαλούν μεγάλη εντύπωση, ίσως και να τρομάζουν, και αποτελούν δείγμα μιας υφέρπουσας εθνικής εσωστρέφειας και συντηρητικοποίησης περιγράφεται στον παρακάτω πίνακα.
Οι πολίτες εξακολουθούν να εκφράζονται θετικά για την “ύπαρξη δημοκρατικού πολιτικού συστήματος”, αν και το ποσοστό βαίνει μειούμενο και έχει χάσει επτά μονάδες από το 2017, αυξάνει κατά πέντε μονάδες το ποσοστό υπέρ της υπάρξης τεχνοκρατών, και όχι κυβέρνησης, “που αποφασίζουν σύμφωνα με αυτό που εκείνοι θεωρούν καλύτερο για τη χώρα”, διπλασιάζεται (από 9% σε 17,7%) το ποσοστό εκείνων που θέλουν “ισχυρό ηγέτη που δεν δέχεται έλεγχο από τη Βουλή και τις εκλογές” (ήτοι ένα έμμεσα δικτατορικό καθεστώς, ή ένα καθεστώς τύπου Πούτιν και Ερντογάν), και τριπλασιάζεται το ποσοστό εκείνων που θέλουν “στρατιωτική κυβέρνηση” (χούντα)!
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων από τον επικεφαλής της MRB Δημ. Μαύρο:
Παγκόσμια Έρευνα Αξιών (World Values Survey – WVS) για το 2025 στην Ελλάδα δεν είναι απλώς μια μέτρηση στάσεων και πεποιθήσεων. Είναι ένας «αξιακός καθρέφτης» μιας κοινωνίας σε κρίσιμη καμπή.διαβάστε ακόμαWorld Values Survey: Αξίες και Απόψεις των Ελλήνων το 2025
Τα ευρήματα που προκύπτουν από τα προσωρινά αποτελέσματα της φετινής μελέτης, όπως παρουσιάστηκαν αρχικά στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών 2025, δείχνουν ένα κοινωνικό σώμα που διασπάται μεταξύ φόβου και ελπίδας, πειθαρχίας και συμμετοχής.
