Υπάρχει άραγε το «τέλειο Εκπαιδευτικό Σύστημα»;
Γράφει η Γεωργία Γεννιά
Θα απαντούσαμε πως δεν υπάρχει μία ξεκάθαρη απάντηση – εξαρτάται από το ποια κριτήρια θεωρείς πιο σημαντικά (π.χ. δεξιότητες μαθητών, ισότητα, καινοτομία, προετοιμασία για αγορά εργασίας, ευτυχία των μαθητών κτλ.).
Όμως μπορούμε να δούμε μερικά στοιχεία που κάνουν το Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα να θεωρείται ένα από τα καλύτερα.
Τι λένε οι διεθνείς κατάταξεις
Σε πολλές λίστες, χώρες της Σκανδιναβίας (όπως Φινλανδία, Νορβηγία, Δανία), η Ασία (π.χ. Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα) και κάποιες χώρες της βόρειας Αμερικής βγαίνουν πολύ ψηλά.
Το Φινλανδικό σύστημα μάλιστα συχνά εμφανίζεται ως παράδειγμα καλής ποιότητας, ειδικά όσον αφορά στην ισότητα των μαθητών και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών.
Αν επιχειρήσουμε μια σύγκριση Φινλανδίας – Ελλάδας στον τομέα της εκπαίδευσης οι διαφορές που θα εντοπίζαμε είναι πολύ σημαντικές σε 6 σημεία.
1. Τα δυνατά σημεία του Φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος θα λέγαμε πώς είναι αρχικά, η ισότητα και συμπερίληψη. Δεν υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ φτωχών και πλουσίων περιοχών· το σχολείο προσπαθεί να μην αφήνει μαθητές πίσω για οικονομικούς ή κοινωνικούς λόγους.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα υπάρχουν μεγάλες ανισότητες – π.χ. σχολεία σε μεγάλες πόλεις έχουν πιο πολλές δυνατότητες από τα περιφερειακά. Το φροντιστήριο επίσης είναι σχεδόν «υποχρεωτικό» για να πετύχει κάποιος, κάτι που δημιουργεί ταξικές ανισότητες.
2. Ο Ρόλος των Εξετάσεων. Στη Φινλανδία είναι ελάχιστες οι εξετάσεις στο σχολείο. Η έμφαση είναι στη μάθηση, όχι στην αποστήθιση. Οι μαθητές δεν φορτώνονται με τεστ και δεν υπάρχει πίεση από μικρή ηλικία.
Στην Ελλάδα, αντιθέτως, μιλάμε για εξετασιοκεντρικό σύστημα. Οι Πανελλαδικές είναι το απόλυτο φίλτρο. Οι μαθητές μαθαίνουν κυρίως για να γράψουν καλά, όχι για να αγαπήσουν τη γνώση. Οι υψηλοί εκπαιδευτικοί στόχοι με λιγότερο άγχος επίσης.
Οι μαθητές δεν υπόκεινται σε πολλές εξετάσεις/τεστ στο δημοτικό και γυμνάσιο όπως σε άλλα συστήματα· υπάρχει περισσότερο έμφαση στη μάθηση, στη συνεργασία παρά στον σκληρό ανταγωνισμό.
3. Η ποιότητα των δασκάλων/εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί στη Φινλανδία έχουν καλές σπουδές, αξιοπρεπείς όρους εργασίας, και σεβασμό μέσα στην κοινωνία. Αυτό βοηθά πολύ στην αναβάθμιση του ρόλου τους και την κοινωνική τους καταξίωση.
Στη Φινλανδία επιπλέον, είναι υψηλά καταρτισμένοι, έχουν μεταπτυχιακό και χαίρουν κοινωνικού σεβασμού.
Είναι πολύ σημαντικό πως έχουν την ελευθερία να αναπροσαρμόζουν το μάθημα.
Στην Ελλάδα, αν και θεωρούνται ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες πολύ καλά μορφωμένοι, συχνά είναι υποβαθμισμένοι από την κοινωνία και το κράτος.
Έχουν περιορισμένη ελευθερία, ενώ δουλεύουν αυστηρά πάνω σε ένα γραφειοκρατικό πλαίσιο.
Οι μισθοί των εκπαιδευτικών είναι παρά πολύ χαμηλοί σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα
4. Οι υποδομές και η ψηφιακή Εκπαίδευση στη Φινλανδία είναι καλά εξοπλισμένα σχολεία, με πρόσβαση σε τεχνολογία παντού.
Στην Ελλάδα υπάρχουν βελτιώσεις, αλλά πολλά σχολεία έχουν ελλείψεις (π.χ. σε υπολογιστές, εργαστήρια).
Η τηλεκπαίδευση στην πανδημία αποκάλυψε μεγάλες αδυναμίες και παθογένειες του συστήματος.
5. Τα Αναλυτικά Προγράμματα στη Φινλανδία δίνουν τη δυνατότητα το πρόγραμμα να είναι πιο ευέλικτο, να προωθεί συνεργασία, δημιουργικότητα και πρακτικές δεξιότητες (π.χ. πώς να λύνεις προβλήματα, ομαδική δουλειά).
Δίνεται έμφαση σε δεξιότητες όπως κριτική σκέψη, δημιουργικότητα, συνεργασία, και στην καλή ψυχική κατάσταση του μαθητή.
Στην Ελλάδα όλα τα χρόνια δίνεται έμφαση στην αποστήθιση. Λιγότερη πρακτική εφαρμογή, λιγότερη δημιουργικότητα. Ο μαθητής γίνεται «παθητικός δέκτης».
6. Η Ψυχολογία των μαθητών/μαθητριών. Χαμηλό άγχος στη Φινλανδία, πιο «χαρούμενοι» μαθητές, με λιγότερες ώρες μαθήματος αλλά καλύτερα αποτελέσματα.
Στην Ελλάδα τα χαρακτηριστικά είναι στρες, πολλές ώρες μελέτης και φροντιστήρια, ενώ είναι λίγος ο ελεύθερος χρόνος. Τα παιδιά «δεν αναπνέουν».
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα επειγόντως έχει ανάγκη μιας μεταρρύθμισης που θα στηρίζεται σε 8 άξονες.
1. Μείωση εξετασιοκεντρικότητα.
2. Ενίσχυση του ρόλου του εκπαιδευτικού.
3. Καταπολέμηση των ανισοτήτων.
4. Αναμόρφωση αναλυτικών προγραμμάτων.
5. Εξορθολογισμός φόρτου μάθησης.
6. Επένδυση σε υποδομές & ψηφιακή εκπαίδευση.
7. Ενίσχυση ψυχοκοινωνικής στήριξης μαθητών.
8. Αυτονομία σχολείων με υπευθυνότητα.
Συμπέρασμα
Ναι — το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας θεωρείται γενικά πολύ καλό, και για πολλούς λόγους αποτελεί πρότυπο.
Αν «καλύτερο» σημαίνει όχι μόνο υψηλές επιδόσεις στα τεστ αλλά και ισότητα, ευτυχία μαθητών, μειωμένο άγχος, ποιότητα ζωής, τότε η Φινλανδία είναι ανάμεσα στα καλύτερα.
Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να «αντιγράψει» τη Φινλανδία, αλλά να εμπνευστεί από αυτήν.
Με ένα σύστημα που μειώνει τις ανισότητες, στηρίζει τον δάσκαλο και αποδεσμεύει τους μαθητές από το άγχος των εξετάσεων, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα σχολείο πιο δίκαιο, πιο σύγχρονο και πιο αποτελεσματικό.
Η μεταρρύθμιση δεν είναι απλώς εκπαιδευτική· είναι κοινωνική και πολιτική επένδυση στο μέλλον της χώρας.
Πηγή: tribune.gr
