Η είδηση του θανάτου του Νίκου Γαλανού, σε ηλικία 79 ετών, βύθισε σε θλίψη τον καλλιτεχνικό κόσμο και όχι μόνο. Ο σπουδαίος Έλληνας ηθοποιός, που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του από τη δεκαετία του '60 σε θέατρο και κινηματογράφο, θεωρείτο ένας από τους πιο χαρισματικούς καλλιτέχνες της γενιάς του. Με μια καριέρα γεμάτη εμβληματικούς ρόλους, ο Γαλανός ξεχώρισε ιδιαίτερα ως Χούλιο Μπάλμας στην κλασική κωμωδία του 1972, «Η Ρένα είναι Οφσάιντ», όπου ενσάρκωσε έναν Αργεντινό ποδοσφαιριστή που έγινε το μήλο της έριδος για τις μεγάλες ποδοσφαιρικές ομάδες της Αθήνας.
Ο Χούλιο Μπάλμας και η μάχη των ομάδων
Στην ταινία, ο Νίκος Γαλανός υποδύεται τον Χούλιο Μπάλμας, έναν ταλαντούχο ποδοσφαιριστή από την Αργεντινή, που φτάνει στην Ελλάδα συνοδευόμενος από τον μάνατζέρ του. Η άφιξή του πυροδοτεί έναν ξέφρενο ανταγωνισμό μεταξύ των «Κόκκινων», των «Πράσινων» και των «Κίτρινων», που παραπέμπουν ξεκάθαρα στον Ολυμπιακό, τον Παναθηναϊκό και την ΑΕΚ.
Ουσιαστικά η ταινία σατιρίζει ένα πολύ επίκαιρο φαινόμενο εκείνης της εποχής στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Οι ελληνικές ομάδες δεν είχαν το δικαίωμα να αποκτήσουν πάνω από δύο ξένους ποδοσφαιριστές και έτσι προχωρούσαν σε ελληνοποιήσεις.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα, αποτελούν οι Αργεντινοί παίκτες που έφερε ο ΠΑΣ Γιάννινα το 1971, οι οποίοι πήραν ελληνικά ονόματα. Ο Αλφρέντος Γκλασμάνης, ο Εδουάρδος Κοντογιωργάκης και ο Χοσέ Παστερνάκης, ήρθαν από την Αργεντινή, έγιναν Έλληνες και πρωταγωνίστησαν στην άνοδο του ΠΑΣ στην πρώτη κατηγορία στο τέλος της σεζόν.
Η πιο ευρέως γνωστή περίπτωση είναι αυτή του θρύλου του Παναθηναϊκού, Χουάν Ραμόν Ρότσα. Ο Αργεντινός, ήρθε στην Ελλάδα το 1975 για να υπογράψει στους πράσινους, με το επίθετο Μπουμπλής. Όμως η μεταγραφή δεν προχώρησε και ο Ρότσα έφυγε για την Αργεντινή, για να επιστρέψει το 1979 και να υπογράψει στον Παναθηναϊκό.
Η υπόθεση του Ρότσα, έγινε αφορμή για άλλη μία κόντρα μεταξύ των αιωνίων αντιπάλων, καθώς ο Ολυμπιακός πριν από έναν αγώνα κόντρα στους πράσινους, το 1979, κατέθεσε ένσταση για πλαστογραφία και παράνομη συμμετοχή του Ρότσα. Υποστήριξε ότι ο παίκτης του Παναθηναϊκού είναι Αργεντινός και δεν έχει δικαίωμα να παίξει.
Η ένσταση δεν έγινε δεκτή και ο Ρότσα όχι μόνο έπαιξε στο παιχνίδι, αλλά διέγραψε μία αξιοπρόσεκτη πορεία με το τριφύλλι, ως παίκτης και μετά ως προπονητής, ενώ πλέον χαρακτηρίζεται ως θρύλος της ομάδας.
Η κωμική πλοκή περιστρέφεται γύρω από τη Ρένα, την οποία υποδύεται η Ρένα Βλαχοπούλου, μια μοδίστρα που, λόγω ενός κωμικού περιστατικού, θεωρείται από όλους μητέρα του Χούλιο.
Η Ρένα, προσπαθώντας να παραδώσει ένα φόρεμα σε ένα ξενοδοχείο, έρχεται αντιμέτωπη με αυστηρά μέτρα ασφαλείας, καθώς εκεί διαμένει ο διάσημος ποδοσφαιριστής. Εξοργισμένη, χαστουκίζει τον Χούλιο, αλλά μια παρεξήγηση οδηγεί τους παρευρισκόμενους να πιστέψουν ότι είναι η μητέρα του. Οι ποδοσφαιρικοί παράγοντες των τριών ομάδων την προσεγγίζουν, παρακαλώντας την να πείσει τον «γιο» της να υπογράψει στην ομάδα τους. Η κωμωδία κλιμακώνεται όταν ο Χούλιο ερωτεύεται την κόρη της Ρένας, την οποία ενσαρκώνει η τότε 16χρονη Ελίζα Βόζενμπεργκ, σήμερα γνωστή ως ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας. Η Ρένα, ωστόσο, αρνείται κατηγορηματικά να δώσει την κόρη της σε έναν ποδοσφαιριστή, προσθέτοντας ακόμα περισσότερο χιούμορ και ανατροπές στην πλοκή.
Ο ποδοσφαιρικός... πυρετός της εποχής
Η ταινία «Η Ρένα είναι Οφσάιντ» κυκλοφόρησε το 1972, μόλις έναν χρόνο μετά την ιστορική πορεία του Παναθηναϊκού στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο Γουέμπλεϊ το 1971. Το ποδόσφαιρο βρισκόταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, και η ταινία εκμεταλλεύτηκε αυτό το κλίμα, συνδυάζοντας το πάθος για το άθλημα με την κωμική μαεστρία της Βλαχοπούλου και τη γοητεία του Γαλανού. Πλάνα από τα εμβληματικά γήπεδα Καραϊσκάκης και Λεωφόρου Αλεξάνδρας, καθώς και σκηνές από πραγματικό αγώνα, προσέθεσαν αυθεντικότητα στην παραγωγή.
Μια ξεχωριστή λεπτομέρεια είναι η εμφάνιση του σκηνοθέτη Αλέκου Σακελλάριου σε πλάνα της κερκίδας, ενώ η ταινία περιλαμβάνει και αναφορές στην ιστορική αθλητική εφημερίδα «Φως των Σπορ», που κυκλοφορεί μέχρι σήμερα. Σε μια σκηνή, φίλαθλοι διαβάζουν το πρωτοσέλιδο του «Φωτός», το οποίο ανακοινώνει τη μεγάλη μεταγραφή του Χούλιο Μπάλμας, ενισχύοντας την ποδοσφαιρική ατμόσφαιρα.
Ο Νίκος Γαλανός και η Ελίζα Βόζενμπεργκ: Ένας κινηματογραφικός έρωτας
Ο ρόλος του Χούλιο Μπάλμας αποτέλεσε έναν από τους πιο αξιομνημόνευτους στην καριέρα του Νίκου Γαλανού, όχι μόνο για την κωμική του διάσταση αλλά και για τη ρομαντική πτυχή του. Ο έρωτας του Χούλιο για την κόρη της Ρένας, που υποδυόταν η νεαρή Ελίζα Βόζενμπεργκ, πρόσθεσε μια τρυφερή νότα στην ταινία. Η Βόζενμπεργκ, σε ηλικία μόλις 16 ετών, έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο, δίνοντας μια φρέσκια και γοητευτική ερμηνεία που συμπλήρωνε ιδανικά το καστ. Η χημεία της με τον Γαλανό, σε συνδυασμό με τις κωμικές αντιδράσεις της Βλαχοπούλου, δημιούργησε μερικές από τις πιο αξέχαστες στιγμές της ταινίας.
Η συμμετοχή της Ελίζας Βόζενμπεργκ, που σήμερα είναι ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια της ταινίας, καθώς συνδέει την κινηματογραφική της αφετηρία με τη μετέπειτα πολιτική της καριέρα. Η παρουσία της στην ταινία, αν και σύντομη, άφησε το δικό της αποτύπωμα, προσθέτοντας μια ακόμα διάσταση στην κληρονομιά του φιλμ.
Ο Νίκος Γαλανός, με την αριστοτεχνική του ερμηνεία ως Χούλιο Μπάλμας, κατάφερε να αποτυπώσει το πάθος και το χιούμορ του ελληνικού ποδοσφαίρου, ενώ η συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου και τη νεαρή Ελίζα Βόζενμπεργκ δημιούργησε μια ταινία που παραμένει αγαπητή μέχρι σήμερα. Η «Ρένα είναι Οφσάιντ», προφητική για το modern football, αποτέλεσε ένα στιγμιότυπο της ελληνικής κοινωνίας της εποχής, που έδειξε τον δρόμο που θα ακολουθούσε το ποδόσφαιρο με ανθρωπιά και γέλιο.
Ο θάνατος του Νίκου Γαλανού αφήνει πίσω του μια τεράστια καλλιτεχνική κληρονομιά. Ο Χούλιο Μπάλμας του, που έκανε τις καρδιές των φιλάθλων να χτυπούν δυνατά και την Ελίζα Βόζενμπεργκ να πρωταγωνιστήσει στον νεανικό του έρωτα, θα παραμένει για πάντα ένα σύμβολο της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου.
