Μίκης Θεοδωράκης και Φιντέλ Κάστρο στη διάρκεια της ζωής τους ουκ ολίγες φορές εξέφρασαν την εκτίμηση που έτρεφε ο ένας στο πρόσωπο του άλλου. Δυο τους είχαν γνωριστεί το μακρινό 1962, όταν ο Μίκης επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Κούβα ως εκπρόσωπος της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, προσκεκλημένος από την επαναστατική κυβέρνηση. Τότε είχε γνωρίσει και τον Τσε Γκεβάρα.
Λίγα χρόνια αργότερα -και ενώ στο μεσοδιάστημα είχαν επαφές- άρχισε να διαμορφώνεται το αίσθημα αλληλοεκτίμησης και αλληλοσεβασμού ανάμεσα στους δύο άνδρες. Ο Μίκης Θεοδωράκης έφτασε για δεύτερη φορά στην Κούβα το 1981 για συναυλίες μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη, τον Πέτρο Πανδή και τον Λάκη Κερνέζη. Η τελευταία συναυλία θα γινόταν στην πλατεία της Αβάνας.
Κατά την παραμονή του στη χώρα ο Μίκης Θεοδωράκης παρέμεινε σε ένα σπίτι έξω από την Αβάνα. Εκεί πέρασε αρκετές στιγμές με τον ηγέτη της Κούβας. Οι ατελείωτες συζητήσεις τους τούς έφεραν κοντά και οι βάσεις για μια μακροχρόνια φιλία που θα κρατούσε μέχρι το τέλος του Κάστρο είχαν μόλις μπει...
O Φιντέλ Κάστρο συνήθιζε να δακρύζει όταν άκουγε το Canto Gerenal" το έργο του Μίκη Θεοδωράκη πάνω στους στίχους του Πάμπλο Νερούδα.
Η «επεισοδιακή» συναυλία του Θεοδωράκη στην Αβάνα
Η συναυλία του Θεοδωράκη στην Αβάνα έμελλε να μείνει στην ιστορία για ένα... απρόοπτο που είχε σκαρώσει ο ίδιος ο εμβληματικός μουσικοσυνθέτης.
Στην κεντρική πλατεία υπήρχε ένα καθεδρικός ναός ο οποίος παρέμενε κλειστός από την εποχή της επανάστασης. Ο Θεοδωράκης είχε ζητήσει σαν προσωπική χάρη από τον δήμαρχο της πόλης να ανάψει για πρώτη φορά τους πολυελαίους, αλλά και να χτυπήσουν οι καμπάνες στο τέλος της συναυλίας. Ο δήμαρχος της πόλης ήταν κάθετος, ωστόσο τελικά υπέκυψε και έκανε το χατίρι στον Μίκη Θεοδωράκη.
Οταν άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες, ο Κάστρο πετάχτηκε από τη θέση του, άγγιξε με το χέρι του το περίστροφό του, αφού νόμιζε ότι είχε ξεσπάσει αντεπαναστατικό πραξικόπημα. Για τρεις δεκαετίες οι καμπάνες παρέμεναν σιωπηλές... Τότε ο Μίκης με το χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του τον πλησίασε, τον αγκάλιασε και του είπε πως εκείνος ευθυνόταν γι' αυτό.
Το αγαπημένο τραγούδι του Κάστρο ήταν το «Canto General» το οποίο είχε μελοποιήσει ο Μίκης σε στίχους του Νερούδα τη δεκαετία του '70.
«Πιστεύω ότι η μουσική είναι ακόμα πιο δύσκολη από την πολιτική. Η απόδειξη είναι ότι υπάρχουν περισσότεροι πολιτικοί στον κόσμο και λιγότεροι μουσικοί. Υπάρχουν, όμως, ακόμα λιγότεροι επαναστάτες καλλιτέχνες, αν και οι καλλιτέχνες γενικά εύχονται την επανάσταση. Υπάρχουν πολλοί πολιτικοί που δεν είναι επαναστάτες. Έτσι, το ποσοστό των επαναστατών καλλιτεχνών είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό των πολιτικών», είχε πει ο Κάστρο σε δημοσιογράφους στη συναυλία του '81.
Έκτοτε οι δύο άνδρες χάθηκαν... «Μίκη με ξέχασες», ήταν οι λίγες λέξεις που περιλαμβάνονταν σε ένα ιδιόχειρο σημείωμα που έστειλε ο Φιντέλ Κάστρο λίγα χρόνια αργότερα στον Μίκη Θεοδωράκη μαζί με ένα κουτί πούρα Αβάνας.
Οταν πολύ αργότερα, ο Κάστρο πέθανε, στις 25 Νοεμβρίου του 2016, ο Μίκης Θεοδωράκης τόνισε χαρακτηριστικά ότι "αυτή η φορά είναι η μόνη που διαφωνώ με τον Φιντέλ". Αναλυτικότερα, το λακωνικό μύνημα του Μίκη για τον θάνατο του Φιντέλ είχε ως εξής:
"Αγαπημένε Φιντέλ, μας άφησες και είναι η πρώτη φορά που διαφωνώ μαζί σου
Αθήνα 26.11.2016
Μίκης Θεοδωράκης"
Ο Κάστρο, όσο ήταν εν ζωή, είχε πει: "Πιστεύω ότι η μουσική είναι πιο δύσκολη από την πολιτική. Η απόδειξη είναι ότι υπάρχουν περισσότεροι πολιτικοί στον κόσμο και λιγότεροι μουσικοί».
